کسبوکارهای کوچک در معرض آسیب / هشدار آنکتاد درباره کاهش سرمایهگذاری جهانی
ژنو – خبرگزاری اقتصاد:
دبیرکل سازمان تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) هشدار داد که کسبوکارهای کوچک و متوسط و کشورهای در حال توسعه، به دلیل افزایش عدم قطعیت در سیاستهای تعرفهای و تنشهای تجاری جهانی، در معرض خطر جدی کاهش سرمایهگذاری قرار دارند.
به گزارش رویترز، «ربکا گرینسپن»، دبیرکل آنکتاد، روز دوشنبه در گفتوگویی در ژنو اعلام کرد: «ما نگرانیم که ارقام سرمایهگذاری در ماههای آینده کاهش بیشتری پیدا کند و کسبوکارهای کوچک و متوسط در سراسر جهان، بهویژه در کشورهای کوچک و اقتصادهای وابسته به تجارت، بیش از دیگران تحت فشار قرار گیرند.»
وی تأکید کرد که در حالیکه هوش مصنوعی در سال جاری میلادی بهعنوان یکی از محرکهای رشد در تجارت و سرمایهگذاری شناخته شده است، اما تمرکز این فناوری تنها در کشورهای توسعهیافته باقی مانده و کشورهای در حال توسعه سهم بسیار محدودی از منافع آن دارند.
کاهش سرمایهگذاری مستقیم خارجی برای دومین سال متوالی
بر اساس گزارش سالانه آنکتاد که در ماه ژوئیه منتشر شد، میزان سرمایهگذاری مستقیم خارجی جهانی در سال ۲۰۲۴ برای دومین سال متوالی کاهش یافته است. کارشناسان این نهاد بینالمللی هشدار دادهاند که تداوم تنشهای تجاری و افزایش تعرفهها میتواند باعث تداوم این روند نزولی در سال ۲۰۲۵ شود.
گزارش میافزاید که نااطمینانی در سیاستهای اقتصادی ایالات متحده، بهویژه پس از اقدامات تعرفهای اخیر واشنگتن، موجب تردید سرمایهگذاران در تصمیمگیریهای کلان شده و چشمانداز رشد جهانی را تحت تأثیر قرار داده است.
گرینسپن با اشاره به این وضعیت گفت: «از زمان روی کار آمدن دولت جدید آمریکا در ژانویه، بازارهای مالی با نوسانات گستردهای روبهرو شدهاند و تصمیمات ناگهانی درباره تعرفهها باعث افزایش ریسک و کاهش پیشبینیپذیری در بازار جهانی شده است.»
تأثیر تعرفهها بر کشورهای کوچک و کمتر توسعهیافته
دبیرکل آنکتاد با اشاره به کشورهای کمتر توسعهیافته و جزیرهای کوچک، گفت: «این کشورها به دلیل وابستگی شدید به تجارت بینالمللی و سطح پایینتر انعطافپذیری اقتصادی، در میانه تنشهای تجاری آسیبپذیرتر از سایر کشورها هستند.»
به گفته وی، در حالی که برخی کشورها مانند اعضای اتحادیه اروپا توانستهاند در مذاکرات اخیر با آمریکا تعرفههای ثابت و قابل پیشبینی تعیین کنند، بسیاری از کشورهای آفریقایی، آسیایی و جزیرهای هنوز با نرخهای تعرفهای بسیار بالا مواجهاند.
گرینسپن در ادامه افزود: «کشورهای کمتر توسعهیافته باید حمایت بیشتری از سوی اقتصادهای بزرگ دریافت کنند، در غیر این صورت روند نابرابری تجاری افزایش یافته و دسترسی آنها به بازارهای جهانی محدودتر خواهد شد.»
نمونههای نابرابری تعرفهای میان کشورها
بر اساس دادههای منتشرشده از سوی آنکتاد، اتحادیه اروپا در ماه گذشته با آمریکا به توافقی برای تعیین تعرفه ثابت ۱۵ درصدی بر بیشتر کالاهای صادراتی خود دست یافت. در مقابل، کشورهای کوچکتری مانند لائوس با تعرفههایی تا سقف ۴۰ درصد برای کالاهای مشابه روبهرو هستند.
این نهاد بینالمللی در گزارش خود تاکید کرده است که اختلاف شدید میان نرخهای تعرفه برای کشورهای مختلف، مانع اصلی رشد سرمایهگذاری مستقیم خارجی و گسترش زنجیرههای تأمین جهانی محسوب میشود.
پیامدهای سیاستهای تعرفهای آمریکا
از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، اقدامات تجاری دولت آمریکا شامل بازنگری تعرفهها، لغو برخی معافیتها و تهدید به اعمال تعرفههای جدید، باعث افزایش نگرانیها در میان شرکای تجاری شده است.
طبق گزارش آنکتاد، تصمیمات اخیر آمریکا مبنی بر بازبینی گسترده تعرفهها علیه چین، هند، برزیل و برخی کشورهای آفریقایی، تأثیر مستقیمی بر بازارهای سرمایه و جریانهای تجاری داشته است.
گرینسپن گفت: «پیشبینیها برای سال ۲۰۲۶ بستگی زیادی به این دارد که آیا تنشهای تجاری فعلی به یک جنگ تجاری تمامعیار تبدیل میشوند یا اینکه کشورها به سمت توافقات جدید حرکت خواهند کرد.»
او افزود: «عدم قطعیت همچنان وجود دارد، اما بازارها معمولاً با شرایط جدید سازگار میشوند. اگر پیشبینیپذیری در تصمیمات اقتصادی افزایش یابد، احتمال بازگشت سرمایهگذاری وجود دارد.»
درخواست برای حمایت از کشورهای آسیبپذیر
دبیرکل آنکتاد از ایالات متحده و دیگر اقتصادهای بزرگ خواست تا کشورهای کمتر توسعهیافته و آسیبپذیر را از تعرفههای بالا معاف کنند. او با اشاره به مثال کشور لسوتو، گفت: «این کشور کوچک آفریقایی پس از تهدید به اعمال تعرفه ۵۰ درصدی از سوی آمریکا، توانست نرخ تعرفه خود را به ۱۵ درصد کاهش دهد، اما هنوز کشورهای زیادی در شرایط مشابه قرار دارند.»
گرینسپن تاکید کرد که حمایت از کشورهای کوچک و متوسط نه تنها برای حفظ ثبات تجاری جهانی ضروری است، بلکه به ایجاد فرصتهای شغلی و توسعه پایدار در مناطق محروم نیز کمک میکند.
چشمانداز سرمایهگذاری جهانی در سالهای آینده
در ادامه این گزارش آمده است که سرمایهگذاری مستقیم خارجی، که یکی از مهمترین محرکهای رشد اقتصادی جهانی محسوب میشود، در نتیجه بیثباتی سیاسی و اقتصادی کاهش یافته است. طبق برآورد آنکتاد، در صورت تداوم شرایط فعلی، میزان سرمایهگذاری جهانی ممکن است در سال ۲۰۲۵ نیز کاهش یابد.
کارشناسان آنکتاد هشدار دادهاند که در صورت ادامه سیاستهای حمایتگرایانه و اعمال تعرفههای سنگین، جریان سرمایه از کشورهای در حال توسعه به سمت بازارهای مطمئنتر در کشورهای پیشرفته منتقل خواهد شد.
جمعبندی
در حالی که هوش مصنوعی، انرژیهای نو و فناوریهای دیجیتال بهعنوان پیشرانهای اصلی تجارت جهانی شناخته میشوند، اما به گفته دبیرکل آنکتاد، این تحولات تاکنون بهطور برابر میان کشورها توزیع نشده است. کشورهایی که بیش از همه به سرمایهگذاری خارجی و دسترسی آزاد به بازارها نیاز دارند، بیشترین آسیب را از سیاستهای تعرفهای و نوسانات سرمایه متحمل میشوند.
آنکتاد تأکید کرده است که همکاری بینالمللی، کاهش موانع تجاری و ایجاد ثبات در سیاستهای اقتصادی میتواند از تضعیف بیشتر کسبوکارهای کوچک و متوسط جلوگیری کند و زمینه را برای رشد پایدارتر سرمایهگذاری جهانی در سالهای آینده فراهم آورد.
