اتصال ریلی مستقیم ایران و چین آغاز شد؛ ورود نخستین قطار باری به بندر خشک آپرین
نخستین قطار باری مستقیم از کشور چین، روز جمعه ۲۵ مه ۲۰۲۵ (۴ خرداد ۱۴۰۴)، وارد بندر خشک آپرین در ایران شد و به این ترتیب اتصال ریلی بین ایران و چین به‌صورت رسمی آغاز به کار کرد. این قطار که از شهر شی‌آن در شرق چین حرکت کرده بود، پس از پیمودن مسیر زمینی مشخص‌شده، وارد خاک ایران شد و بار خود را در پایانه آپرین تخلیه کرد.
بر اساس اطلاعات منتشرشده، زمان تقریبی طی این مسیر ریلی حدود ۱۵ روز عنوان شده است؛ این در حالی است که مسیرهای دریایی جایگزین معمولاً بین ۳۰ تا ۴۰ روز به طول می‌انجامند. به گفته مسئولان حمل‌ونقل، کاهش زمان حمل کالا یکی از مهم‌ترین مزیت‌های این اتصال مستقیم به شمار می‌رود.
این مسیر بخشی از طرح ابتکار کمربند و جاده چین (BRI) است که جمهوری اسلامی ایران نیز در سال ۲۰۱۹ به آن پیوسته بود. با آغاز رسمی فعالیت این مسیر، انتظار می‌رود حجم تبادلات کالایی میان دو کشور افزایش یابد و بخشی از نیازهای تجاری و لجستیکی ایران از طریق این مسیر زمینی تأمین شود.
طبق گزارش‌ها، نخستین قطار ورودی از چین شامل محموله‌هایی از جمله پنل‌های خورشیدی بوده است. این محموله در ایستگاه بندر خشک آپرین تخلیه شده و سپس به مناطق مختلف کشور توزیع شده است. بندر خشک آپرین که در نزدیکی تهران قرار دارد، به‌عنوان یک پایانه لجستیکی پیشرفته، نقش مهمی در عملیات تخلیه و توزیع کالاها ایفا می‌کند.
هم‌زمان با ورود نخستین قطار از چین به ایران، نشست مشترکی با حضور مقامات حمل‌ونقل ریلی کشورهای چین، ایران، قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان و ترکیه در تهران برگزار شد. در این نشست، موضوعاتی مانند تسهیل روند ترانزیت، هماهنگی تعرفه‌ها، استانداردسازی مسیرها و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
بر اساس اظهارات رسمی شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌ریزی برای تداوم این مسیر به‌صورت منظم در حال انجام است. همچنین هماهنگی‌هایی با طرف‌های چینی و کشورهای واسطه به‌منظور تضمین استمرار این مسیر و رفع موانع احتمالی در دستور کار قرار دارد.
این مسیر ریلی جدید، ضمن کاهش هزینه‌های حمل و نقل، می‌تواند مسیرهای پرریسک دریایی را نیز تا حدی جایگزین کند. در سال‌های اخیر، برخی مناطق دریایی از جمله دریای سرخ، تنگه مالاکا و تنگه هرمز با ناامنی‌ها و تهدیدهای ژئوپلیتیکی مواجه بوده‌اند که موجب اختلال در زنجیره تأمین جهانی شده است.
راه‌اندازی این مسیر، علاوه بر تقویت همکاری‌های اقتصادی ایران و چین، با هدف توسعه ترانزیت و تقویت جایگاه ایران به‌عنوان یک پل زمینی میان شرق و غرب نیز انجام شده است. مسئولان حمل‌ونقل ایران اعلام کرده‌اند که ایجاد چنین کریدورهایی می‌تواند ظرفیت ترانزیتی کشور را در سطح بین‌المللی افزایش دهد.
همچنین طبق اطلاعات منتشرشده، در حاشیه این همکاری، مقامات چینی اعلام کرده‌اند که علاوه بر تمرکز بر بندر گوادر در پاکستان، اکنون توجه خود را به بنادر ایرانی از جمله بندرعباس معطوف کرده‌اند. چین پیش از این در قالب کریدور اقتصادی چین–پاکستان (CPEC) بیش از ۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است.
افتتاح رسمی کنسولگری چین در بندرعباس نیز از دیگر اقدامات اخیر در راستای تقویت حضور لجستیکی و دیپلماتیک پکن در جنوب ایران گزارش شده است. این اقدام هم‌زمان با تلاش‌های هند برای توسعه بندر چابهار انجام شده و گمانه‌زنی‌هایی درباره رقابت ژئوپلیتیکی میان چین و هند در دسترسی به بنادر جنوبی ایران را به همراه داشته است.
بنا بر اعلام مسئولان گمرک و حمل‌ونقل کشور، ظرفیت بندر خشک آپرین به‌گونه‌ای طراحی شده است که در آینده نزدیک توانایی پذیرش تعداد بیشتری قطار باری از کشورهای مختلف را خواهد داشت. زیرساخت‌های این بندر خشک در حال توسعه بوده و اتصال آن به شبکه راه‌آهن سراسری ایران، موجب تسهیل در توزیع کالاها به اقصی نقاط کشور خواهد شد.
به گفته مسئولان، با بهره‌برداری از این مسیر، ایران قادر خواهد بود مسیرهای جایگزین دریایی را برای صادرات و واردات کالاها انتخاب کند و وابستگی خود به مسیرهای دریایی پرریسک را کاهش دهد. همچنین افزایش امنیت مسیرهای زمینی و سرعت در تحویل محموله‌ها، از دیگر مزایای این اتصال مستقیم عنوان شده است.
تأسیس این خط ریلی و ورود نخستین قطار، بازتاب‌هایی نیز در رسانه‌های بین‌المللی داشته است. برخی رسانه‌ها از این پروژه به‌عنوان گامی مهم در جهت تقویت مشارکت استراتژیک میان تهران و پکن یاد کرده‌اند. این رسانه‌ها همچنین راه‌اندازی این مسیر را در راستای تلاش برای خنثی‌سازی فشارهای تحریمی غرب ارزیابی کرده‌اند.
در مجموع، آغاز به کار رسمی مسیر ریلی مستقیم ایران و چین، بخشی از راهبرد کلان دو کشور برای ارتقاء سطح روابط اقتصادی و تقویت مسیرهای جایگزین حمل‌ونقل به شمار می‌رود. با توجه به استقبال اولیه و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌های آینده تعداد بیشتری از قطارهای باری در این مسیر تردد داشته باشند.
