۷ مه؛ زادروز توماس پیکتی، اقتصاددانی که نابرابری را دوباره به صدر مباحث اقتصادی آورد
در ۷ مه ۱۹۷۱، توماس پیکتی، اقتصاددان برجسته فرانسوی و نویسنده کتاب مشهور «سرمایه در قرن بیست‌ویکم»، متولد شد. او با طرح نظریه‌هایی تازه درباره نابرابری درآمد و سرمایه، گفتمان اقتصاد سیاسی را دگرگون کرد.
اقتصاددان جوانی که نابرابری را بازتعریف کرد
توماس پیکتی در دهه ۱۹۹۰، زمانی که هنوز بیست‌وچند ساله بود، با پژوهش‌های خود در حوزه توزیع درآمد و سرمایه در فرانسه و بریتانیا توجه محافل دانشگاهی را به خود جلب کرد. اما نقطه عطف زندگی علمی او در سال ۲۰۱۳ رقم خورد، زمانی که کتاب پرآوازه‌اش با عنوان «سرمایه در قرن بیست‌ویکم» منتشر شد و به سرعت به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های اقتصادی تاریخ تبدیل شد.
نگاهی به کتاب «سرمایه در قرن بیست‌ویکم»
پیکتی در این اثر به تحلیل تاریخی صدها سال داده‌های اقتصادی از کشورهایی چون فرانسه، بریتانیا، آلمان و آمریکا پرداخت. او با تکیه بر داده‌های تاریخی و آماری گسترده، به این نتیجه رسید که در صورت عدم مداخله سیاسی و مالیاتی، سرمایه تمایل دارد که سریع‌تر از رشد اقتصادی افزایش یابد، و این مسئله منجر به افزایش نابرابری در جوامع می‌شود.
پیکتی فرمولی ساده اما تأثیرگذار را معرفی کرد: r > g یعنی بازدهی سرمایه (r) در بلندمدت بیشتر از نرخ رشد اقتصادی (g) است، و این امر باعث می‌شود ثروت در دست گروهی کوچک انباشته شود و نابرابری ساختاری تشدید شود.
نقش پیکتی در بازگشت اقتصاد سیاسی به مرکز مباحث عمومی
پیکتی با تمرکز بر موضوعاتی چون عدالت مالیاتی، ارث، درآمد سرمایه و شکاف طبقاتی، مباحثی را احیا کرد که دهه‌ها در سایه نظریه‌های نئولیبرالی و مدل‌های ریاضی‌محور اقتصاد قرار داشتند. او اقتصاددانان را دعوت کرد که بار دیگر به تاریخ، سیاست و اخلاق در تحلیل‌های اقتصادی توجه کنند.
در نتیجه آثار او، بسیاری از دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و OECD نیز آغاز به بازبینی دیدگاه‌های خود درباره مالیات، دستمزد، و سیاست‌های رفاهی کردند.
منتقد سرمایه‌داری بی‌مهار
پیکتی به عنوان منتقدی جدی از سرمایه‌داری افسارگسیخته شناخته می‌شود، اما او نه مخالف بازار آزاد است و نه مدافع اقتصاد متمرکز. بلکه پیشنهاد می‌کند که برای حفظ دموکراسی و انسجام اجتماعی، باید نهادهایی ایجاد شود که توزیع عادلانه‌تری از ثروت را تضمین کنند. از جمله راهکارهای او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مالیات جهانی بر ثروت و سرمایه
- شفافیت مالیاتی و پایان دادن به پناهگاه‌های مالیاتی
- نظام‌های ارث با مالیات‌های تصاعدی
آثار دیگر و تأثیرات ادامه‌دار
پیکتی پس از موفقیت «سرمایه در قرن بیست‌ویکم»، در سال ۲۰۱۹ کتابی دیگر به نام «سرمایه و ایدئولوژی» منتشر کرد. او در این کتاب نابرابری را نه صرفاً پدیده‌ای اقتصادی، بلکه حاصل انتخاب‌های ایدئولوژیک و سیاسی در طول تاریخ می‌داند.
آثار او الهام‌بخش جنبش‌های اجتماعی و روشنفکران در سراسر جهان شده‌اند. بسیاری او را «کارل مارکسِ داده‌محور» می‌نامند، چرا که او نیز همچون مارکس نگران تمرکز ثروت است، اما راه‌حل‌های او برخاسته از تجربه دموکراتیک معاصر و ابزارهای اقتصادی مدرن هستند.
جمع‌بندی
توماس پیکتی، اقتصاددانی است که نشان داد علم اقتصاد نمی‌تواند از سیاست و اخلاق جدا بماند. او با داده‌های قوی، تحلیل تاریخی و نگاه انسانی، چهره‌ای تازه به اقتصاد داد. تولد او در ۷ مه فرصتی است برای بازاندیشی درباره پرسش‌هایی چون: چه کسی باید مالک ثروت باشد؟ نابرابری تا کجا می‌تواند گسترش یابد؟ و چگونه می‌توان آینده‌ای عادلانه‌تر ساخت؟
خلاصه در ۵ نکته کلیدی:
- توماس پیکتی در ۷ مه ۱۹۷۱ در فرانسه متولد شد و به یکی از تأثیرگذارترین اقتصاددانان معاصر بدل شد.
- کتاب مشهور او «سرمایه در قرن بیست‌ویکم» نابرابری درآمدی و ثروتی را دوباره به صدر مباحث اقتصادی آورد.
- او نشان داد که بازدهی سرمایه در بلندمدت بیشتر از رشد اقتصادی است و این موضوع نابرابری را تشدید می‌کند.
- پیکتی مدافع مالیات جهانی بر ثروت و اصلاحات بنیادین در نظام‌های مالیاتی است.
- نظریه‌های او بر سیاست‌گذاران، روشنفکران و جنبش‌های اجتماعی سراسر جهان تأثیر گذاشته‌اند.
