دستورالعمل تاسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول تصویب شد
هیات عالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دستورالعمل تاسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول را با هدف ساماندهی بازار رمزپولها، بهرهگیری از ظرفیت فناوریهای نوین مالی و ارتقای شفافیت در این حوزه به تصویب رساند. این دستورالعمل در راستای قانون جدید بانک مرکزی و با استناد به مواد (۴)، (۲۴)، (۵۹) و (۶۴) قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تنظیم و تصویب شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی، بانک مرکزی به عنوان نهاد سیاستگذار پولی و ناظر بر نظامهای پرداخت کشور، مسئول تدوین مقررات و چارچوبهای قانونی در حوزه فعالیتهای مالی و رمزپولی است. بر اساس مصوبه اخیر هیات عالی بانک مرکزی، «دستورالعمل تاسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول» در چهل و یکمین جلسه رسمی این هیات در تاریخ پنجم مهرماه ۱۴۰۴ تصویب شد و بنا بر مفاد ابلاغی، سه ماه پس از تاریخ تصویب لازمالاجرا خواهد بود.
در این دستورالعمل، اصول، شرایط و الزامات مربوط به صدور مجوز تاسیس کارگزار رمزپول، نحوه فعالیت، ضوابط انحلال، نظارت بر عملکرد، الزامات مالی و چارچوب حاکمیت شرکتی تشریح شده است. این مقررات شامل پنجاهوهشت ماده و بیستوهشت تبصره است که تمامی ابعاد فعالیتهای کارگزاران رمزپول را تحت پوشش قرار میدهد.
تعریف رمزپول و دامنه شمول دستورالعمل
بر اساس تعاریف مندرج در این دستورالعمل، رمزپول نوعی پول رقومی (دیجیتال) رمزنگاریشده است که در بستر پایگاه داده اشتراکی بهصورت متمرکز با محوریت بانک مرکزی یا غیرمتمرکز ایجاد و مبادله میشود. در این مصوبه، رمزپول شامل کلیه توکنهای معاملاتی است و تنها «پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)» از شمول آن مستثنی شده است.
بانک مرکزی هدف از تصویب این دستورالعمل را استفاده از ظرفیتهای نوآورانه فناوری مالی در کنار ارتقای نظارت و کنترل فعالیتهای رمزارزی عنوان کرده است. بر اساس مفاد مصوبه، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که قصد فعالیت به عنوان کارگزار رمزپول دارند، باید مجوز رسمی از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دریافت کنند. بدون اخذ مجوز، هرگونه فعالیت در حوزه کارگزاری رمزپول غیرقانونی محسوب میشود و با متخلفان مطابق مقررات برخورد خواهد شد.
شرایط صدور مجوز و الزامات فنی
مطابق دستورالعمل جدید، فرایند صدور مجوز شامل بررسی صلاحیت حرفهای و فنی متقاضی، ارزیابی ساختار سرمایه، بررسی زیرساختهای فناوری اطلاعات، نظام کنترل داخلی، امنیت سایبری، و رعایت اصول مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم است. بانک مرکزی موظف است از طریق سامانه رسمی خود، فرآیند ثبت درخواستها و پیگیری مراحل صدور مجوز را بهصورت شفاف اعلام کند.
وظایف کارگزار رمزپول
در بخش دیگری از دستورالعمل، وظایف کارگزار رمزپول مشخص شده است. از جمله این وظایف میتوان به فراهمسازی بسترهای امن برای خرید و فروش رمزپولها، احراز هویت کاربران، ثبت و نگهداری سوابق تراکنشها، رعایت سقف مجاز معاملات و ارسال گزارشهای دورهای به بانک مرکزی اشاره کرد. همچنین کارگزاران موظفاند از همکاری با اشخاص فاقد هویت مشخص یا فعالیتهای مشکوک خودداری کنند.
ضوابط حاکمیت شرکتی و ساختار مدیریتی
در بخش مربوط به حاکمیت شرکتی، الزامات مربوط به ساختار مدیریتی، ترکیب هیئتمدیره، نحوه برگزاری مجامع و نظام کنترل داخلی کارگزاران رمزپول تعیین شده است. بر اساس این بخش، هر کارگزار موظف است کمیتههای نظارتی مشخصی از جمله کمیته حسابرسی، کمیته تطبیق و کمیته ریسک را تشکیل داده و گزارشهای آنها را به بانک مرکزی ارسال کند.
ضوابط انحلال و ورشکستگی کارگزاران
دستورالعمل جدید همچنین به موضوع انحلال و ورشکستگی کارگزاران رمزپول نیز پرداخته است. در این بخش آمده است که در صورت توقف فعالیت، اعلام ورشکستگی یا لغو مجوز کارگزار، تمامی داراییهای کاربران باید به نهاد امین منتقل شود و تسویه حسابها تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی انجام گیرد. جزئیات نحوه انتقال داراییها و فرآیند انحلال در آییننامه اجرایی مربوط تشریح خواهد شد.
آییننامه اجرایی و زمانبندی اجرا
در تبصرههای نهایی این مصوبه، بانک مرکزی موظف شده است ظرف سه ماه از تاریخ تصویب، آییننامه اجرایی دستورالعمل را تهیه کرده و پس از تأیید هیأت عالی، آن را به تصویب هیأت وزیران برساند. این آییننامه شامل جزئیات فنی مربوط به نحوه فعالیت سامانههای معاملاتی، گزارشدهی مالی، امنیت اطلاعات، حفاظت از دادههای کاربران و نحوه برخورد با تخلفات احتمالی است.
اهداف بانک مرکزی از تصویب دستورالعمل
در متن ابلاغیه رسمی آمده است که هدف بانک مرکزی از تدوین این دستورالعمل، ایجاد محیطی قانونمند برای فعالیت فعالان حوزه رمزپول، حمایت از نوآوری در چارچوب قانون و جلوگیری از بروز ریسکهای مالی، پولی و امنیتی در کشور است. همچنین با اجرای این دستورالعمل، انتظار میرود سطح شفافیت در معاملات رمزارزی افزایش یافته و حقوق کاربران و سرمایهگذاران در این حوزه بهتر صیانت شود.
هیات عالی بانک مرکزی تأکید کرده است که این نهاد همچنان سیاستهای توسعه فناوری مالی (فینتک) را با رویکرد تنظیمگری هوشمند دنبال میکند و در آینده نزدیک چارچوب فعالیت «نهاد امین رمزپول» نیز منتشر خواهد شد تا زنجیره نظارت بر مبادلات دیجیتال کامل شود.
بر اساس اعلام روابط عمومی بانک مرکزی، اجرای این دستورالعمل از سه ماه پس از تصویب آغاز خواهد شد و بانک مرکزی در این مدت موظف است بسترهای اجرایی لازم از جمله سامانههای نظارتی و ارتباطی را برای کارگزاران جدید فراهم کند. همچنین این بانک مکلف است فهرست کارگزاران دارای مجوز رسمی را از طریق درگاههای اطلاعرسانی خود منتشر کند تا مردم بتوانند با اطمینان از خدمات رسمی استفاده کنند.
در پایان، بانک مرکزی از تمامی فعالان حوزه رمزپول، شرکتهای فناوری مالی، نهادهای سرمایهگذاری و دانشگاهها دعوت کرده است تا در چارچوب مقررات جدید، همکاری لازم را برای توسعه این صنعت در کشور به عمل آورند. این بانک اعلام کرده است که فعالیتهای خارج از چارچوب قانونی مورد تایید نبوده و صرفاً کارگزاران دارای مجوز حق ارائه خدمات رمزپولی را خواهند داشت.
