پای رباتها به بندر شهید رجایی باز میشود؛ آغاز مسیر تبدیل به بندر نسل چهارم
به گزارش خبرنگار اقتصادی، بر اساس اظهارات نماینده رئیسجمهور در هماهنگی اجرای سیاستهای کلی توسعه دریامحور، قرار است بندر شهید رجایی در استان هرمزگان به عنوان بزرگترین بندر تجاری کشور، در مسیر تبدیل شدن به «بندر نسل چهارم» قرار گیرد. به گفته مقامات مسئول، اجرای کامل این طرح تا پایان برنامه هفتم توسعه ادامه خواهد داشت و در این دوره، هوش مصنوعی و رباتها جایگزین فعالیتهای انسانی در این بندر خواهند شد.
«علی عبدالعلیزاده» نماینده رئیسجمهور در هماهنگی اجرای سیاستهای کلی توسعه دریامحور در گفتوگو با ایسنا اعلام کرده است که بندر شهید رجایی به عنوان قلب تپنده اقتصاد دریایی کشور، به زودی وارد مرحله نوسازی و تحول فناورانه میشود. او تاکید کرده است که این بندر با بهرهگیری از فناوریهای نوین هوش مصنوعی، رباتیک و سیستمهای خودکار، به یکی از بنادر نسل چهارم جهان تبدیل خواهد شد.
به گفته وی، این برنامه در چارچوب سیاستهای توسعه دریامحور کشور و با هدف افزایش بهرهوری، ارتقای سطح خدمات بندری، کاهش هزینهها و بهبود ایمنی محیط کاری تدوین شده است. عبدالعلیزاده توضیح داده که هدف نهایی این طرح، حذف حضور مستقیم انسان در فرآیندهای عملیاتی و جایگزینی کامل آن با رباتها و سامانههای هوشمند خواهد بود.
نماینده رئیسجمهور در این گفتوگو تصریح کرده است که برای تحقق کامل این هدف، به حدود دو سال سرمایهگذاری، تحقیق و پیادهسازی فناوریهای نوین نیاز است. او گفته است: «اگر همه امور طبق برنامه پیش برود، تا پایان سال جاری عملیات انتقال بارهای دولتی آغاز میشود و در سال آینده نیز بارهای بخش خصوصی منتقل خواهد شد. پس از آن، مرحله بهرهبرداری کامل از فناوریهای هوش مصنوعی در بندر شهید رجایی آغاز میشود و پیشبینی میکنیم تا پایان برنامه هفتم توسعه، این بندر به طور رسمی به بندر نسل چهارم تبدیل شود.»
بر اساس تعریف سازمانهای بینالمللی حملونقل دریایی از جمله آنکتاد (UNCTAD)، بنادر جهان در پنج نسل طبقهبندی میشوند که هر نسل بیانگر سطح توسعه، کارکرد اقتصادی و فناوریهای مورد استفاده در بنادر است. بنادر نسل اول بیشتر وظیفه انتقال کالا میان خشکی و دریا را برعهده داشتند و عمدتاً ماهیت خدماتی و منطقهای داشتند. بنادر نسل دوم بهصورت صنعتی فعالیت کردند و صنایع وابسته به حملونقل در نزدیکی آنها شکل گرفت.
در نسل سوم بنادر، علاوه بر خدمات حملونقل، فعالیتهای لجستیکی، پردازش اطلاعات و تجمیع کالا نیز افزوده شد و این بنادر به مراکز ارزشافزوده تبدیل شدند. در نسل چهارم، فناوریهای نوین اطلاعات، ارتباطات، اتوماسیون و مدیریت هوشمند جریان کالا نقش اصلی را ایفا میکنند. در این نوع بنادر، سیستمهای هوشمند تصمیمگیری، تجهیزات رباتیک، اینترنت اشیاء و سامانههای کنترل خودکار جایگزین نیروی انسانی میشوند و بنادر به شبکهای جهانی از تبادل داده و حملونقل متصل میگردند.
عبدالعلیزاده درباره اهمیت اجرای این طرح در ایران گفت: «بندر شهید رجایی به عنوان بزرگترین بندر کشور، دروازه اصلی واردات و صادرات ایران و حلقهای مهم از کریدور بینالمللی شمال–جنوب محسوب میشود. این بندر از نظر حجم مبادلات، حدود ۴۵ درصد کل وزن تجارت کشور را به خود اختصاص داده است و به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه، نزدیکترین بندر به تنگه هرمز و خلیج فارس است.»
وی افزود که در حادثه انفجار اردیبهشتماه گذشته، خسارتهای سنگینی به این بندر وارد شد و تعدادی از کارکنان نیز جان خود را از دست دادند، اما اکنون با آغاز فاز جدید توسعه، تلاش میشود تا این بندر به یکی از بنادر پیشرفته منطقه تبدیل شود. او اظهار داشت: «هدف ما این است که با استفاده از فناوریهای نوین، ظرفیت عملیاتی بندر افزایش یابد و ایمنی و کیفیت کار ارتقا پیدا کند. در همین راستا، پروژههای جانبی برای پشتیبانی از بندر در سه شهر سیرجان، مهریز و آپرین تهران به عنوان بنادر خشک تعریف شدهاند تا بخشی از بارهای صادراتی و وارداتی از طریق این بنادر منتقل شوند.»
به گفته نماینده رئیسجمهور، مرحله نخست طرح شامل انتقال عملیات بارهای دولتی از بندر شهید رجایی به بنادر خشک پشتیبان خواهد بود. در صورت موفقیت این مرحله، عملیات مربوط به بارهای بخش خصوصی نیز به تدریج منتقل میشود. وی تاکید کرد که با اجرای این طرح، امکان بهکارگیری هوش مصنوعی در کنترل لجستیک، پایش خودکار بارها، مدیریت صفوف تخلیه و بارگیری و بهینهسازی مسیرهای حملونقل فراهم میشود.
این مقام مسئول تصریح کرد: «هوش مصنوعی و رباتها نهتنها سرعت عملیات را افزایش میدهند بلکه هزینههای انسانی و خطاهای احتمالی را نیز کاهش خواهند داد. ما به دنبال این هستیم که بندر شهید رجایی به عنوان نخستین بندر تمامهوشمند ایران و منطقه شناخته شود.»
بر اساس گزارشها، بنادر نسل چهارم در جهان مانند بندر روتردام در هلند، بندر شانگهای در چین و بندر سنگاپور با بهرهگیری از رباتها و سامانههای هوش مصنوعی، بخش عمدهای از عملیات بارگیری، تخلیه و مدیریت محوطههای کانتینری را بدون دخالت مستقیم نیروی انسانی انجام میدهند. اکنون ایران نیز با اجرای این طرح، در مسیر همتراز شدن با بنادر پیشرفته جهان گام برمیدارد.
در ادامه این خبر آمده است که اجرای پروژه نسل چهارم بندر شهید رجایی، علاوه بر ارتقای جایگاه ایران در زنجیره تجارت جهانی، موجب کاهش زمان ترخیص کالا، افزایش دقت در ردیابی محمولهها، کاهش مصرف انرژی و ارتقای شاخص رقابتپذیری منطقهای خواهد شد.
عبدالعلیزاده در پایان خاطرنشان کرده است که با اجرای کامل این پروژه، بندر شهید رجایی به الگویی از توسعه هوشمند بندری در منطقه تبدیل میشود و به عنوان بندری تمامدیجیتال، نقش مهمی در تحقق اهداف توسعه دریامحور کشور ایفا خواهد کرد.
