روبل روسیه صدرنشین ارزهای جهان شد
روبل روسیه در سال ۲۰۲۵ به‌عنوان قوی‌ترین ارز جهان معرفی شد و با ثبت بیش از ۴۰ درصد رشد، جایگاه نخست را در میان ارزهای جهانی به خود اختصاص داد. این رشد قابل‌توجه در بحبوحه جنگ ادامه‌دار روسیه و اوکراین، کاهش قیمت نفت، تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی به دست آمده است.
به گزارش ایسنا و به نقل از بانک آمریکا، روبل روسیه تاکنون بهترین عملکرد را در میان تمامی ارزهای معتبر جهانی در سال ۲۰۲۵ ثبت کرده است. این در حالی است که طی دو سال گذشته، ارزش روبل به‌شدت کاهش یافته بود و افت شدیدی را تجربه کرده بود.
بر اساس داده‌های منتشرشده توسط بانک مرکزی روسیه، رشد ارزش روبل بیش از ۴۰ درصد بوده است. این افزایش چشمگیر به عوامل متعددی از جمله سیاست‌های پولی انقباضی، اعمال محدودیت‌های شدید در تبادل ارز، تضعیف دلار آمریکا و مداخله مستقیم دولت در مدیریت جریان‌های ارزی نسبت داده شده است.
تحلیل نهادهای مالی جهانی حاکی از آن است که قدرت فعلی روبل بیشتر ناشی از سیاست‌های سخت‌گیرانه داخلی است تا اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی. به گفته برندن مک‌کنا، اقتصاددان بین‌المللی در شرکت خدمات مالی «ولز فارگو»، سه عامل مهم در رشد ارزش روبل تأثیرگذار بوده‌اند. نخست، تصمیم بانک مرکزی روسیه برای حفظ نرخ بهره بالا؛ دوم، تشدید کنترل سرمایه‌ای و محدودیت‌های ارزی؛ و سوم، تلاش‌های سیاسی برای برقراری صلح میان روسیه و اوکراین.
بانک مرکزی روسیه در سال جاری نرخ بهره داخلی را در سطح ۲۰ درصد حفظ کرده است. این سیاست منجر به کاهش تقاضا برای ارزهای خارجی شده و کسب‌وکارهای روسی را به استفاده از منابع داخلی تشویق کرده است. همچنین، با کاهش تقاضای واردات و کنترل شدید دولت بر تراکنش‌های مالی، تقاضا برای دلار و یورو در بازار داخلی روسیه کاهش یافته است.
آندری ملاشنکو، اقتصاددان شرکت سرمایه‌گذاری «رنسانس کپیتال»، در خصوص این روند اعلام کرد که کاهش مصرف داخلی و کاهش واردات منجر به افت تقاضا برای ارزهای خارجی شده است. وی تأکید کرد که در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، انباشت قابل‌توجه کالاهای بادوام مانند خودرو، کامیون و لوازم الکترونیکی به‌منظور فرار از افزایش تعرفه‌های احتمالی، به کاهش نیاز به واردات انجامیده است.
علاوه بر این، دولت روسیه صادرکنندگان عمده، به‌ویژه در حوزه نفت و گاز، را ملزم کرده است بخشی از درآمد ارزی خود را به روبل تبدیل کنند. داده‌های رسمی بانک مرکزی روسیه نشان می‌دهد که در فاصله ژانویه تا آوریل ۲۰۲۵، حجم فروش ارزهای خارجی توسط شرکت‌های بزرگ صادراتی به بیش از ۴۲.۵ میلیارد دلار رسیده است که نسبت به دوره پیش از آن، رشد ۶ درصدی را نشان می‌دهد.
در کنار این عوامل، کاهش رشد عرضه پول نیز نقش مهمی در تقویت ارزش روبل ایفا کرده است. به گفته استیو هانکه، استاد اقتصاد دانشگاه «جان هاپکینز»، نرخ رشد سالانه عرضه پول که در آگوست ۲۰۲۳ به ۲۳.۹ درصد رسیده بود، از ژانویه ۲۰۲۵ به نرخ منفی ۱.۱۹ درصد کاهش یافته و این سیاست، فشار تورمی را کاهش داده و باعث حمایت از روبل شده است.
مک‌کنا همچنین اضافه کرد که امید به توافق صلح میان روسیه و اوکراین پس از انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، خوش‌بینی‌هایی در بازار ایجاد کرده و بخشی از جریان سرمایه به دارایی‌های روبلی بازگشته است. انتظار بازگشت تدریجی روسیه به اقتصاد جهانی، با وجود باقی‌ماندن محدودیت‌های سرمایه‌ای، باعث حفظ فشار مثبت بر روبل شده است.
در عین حال، تحلیلگران نسبت به تداوم قدرت روبل هشدار داده‌اند. کاهش قابل‌توجه قیمت نفت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت روسیه، ممکن است در آینده نزدیک باعث کاهش ارزش روبل شود. ملاشنکو هشدار داد که روبل ممکن است به نقطه اوج خود رسیده باشد و در صورت تداوم کاهش قیمت نفت، فشار بر بازار ارز افزایش یابد.
وی افزود که در صورت نهایی شدن توافق صلح، احتمال لغو برخی محدودیت‌های ارزی وجود دارد و این مسئله می‌تواند موجب تضعیف روبل شود. مک‌کنا نیز تأکید کرد که برداشته‌شدن کنترل‌های ارزی در فضای پساصلح، ممکن است زمینه خروج سرمایه و در نتیجه کاهش ارزش روبل را فراهم کند.
از سوی دیگر، بخش صادرات روسیه نیز تحت تأثیر روبل قوی و قیمت پایین نفت، شاهد کاهش حاشیه سود بوده است. دولت روسیه به‌منظور جبران کاهش درآمدهای نفت و گاز، از صندوق رفاه ملی استفاده کرده است. به گفته هلی سیمولا، اقتصاددان ارشد بانک فنلاند، منابع مالی دولت روسیه به‌شدت به درآمدهای نفتی وابسته است و کاهش قیمت جهانی نفت فشار قابل‌توجهی بر بودجه فدرال وارد کرده است.
طبق اعلام منابع رسمی، حدود ۳۰ درصد از درآمدهای فدرال روسیه در سال ۲۰۲۴ از محل نفت و گاز تأمین شده است. در صورت ادامه این روند، دولت روسیه ناگزیر خواهد بود هزینه‌های غیرضروری و غیراولویت‌دار خود را کاهش دهد تا بتواند توازن بودجه را حفظ کند.
در مجموع، روبل روسیه در سال ۲۰۲۵ با پشت سر گذاشتن ارزهایی چون دلار، یورو و ین، به‌عنوان قوی‌ترین ارز سال معرفی شده است. با وجود برخی نگرانی‌ها نسبت به پایداری این رشد، عملکرد فعلی روبل موجب توجه دوباره تحلیلگران به ساختار اقتصادی روسیه و اقدامات سیاست‌گذاری داخلی این کشور شده است.
