پول‌های بلوکه شده روسیه بین سرمایه‌گذاران غربی توزیع می‌شود
شرکت یوروکلیر، یکی از مهم‌ترین نهادهای تسویه اوراق بهادار در اروپا، اعلام کرده است که حدود سه میلیارد یورو از دارایی‌های نقدی روسیه را که در این شرکت بلژیکی بلوکه شده‌اند، به سرمایه‌گذاران غربی پرداخت خواهد کرد. این تصمیم در راستای جبران خساراتی است که به گفته منابع آگاه، سرمایه‌گذاران غربی طی ماه‌های اخیر در اثر توقیف اموالشان در روسیه متحمل شده‌اند.
به گزارش رویترز، سه منبع آگاه تأیید کرده‌اند که این وجوه برای جبران دارایی‌های مصادره‌شده سرمایه‌گذاران غربی توسط دولت روسیه استفاده خواهد شد. آن‌ها تصریح کرده‌اند که این پرداخت‌ها از محل وجوه بلوکه‌شده روسیه نزد یوروکلیر انجام می‌شود. این اقدام در چارچوب تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های متقابل میان اتحادیه اروپا و روسیه پس از آغاز جنگ در اوکراین صورت می‌گیرد.
اتحادیه اروپا اواخر سال گذشته مقررات خود را اصلاح کرد تا امکان پرداخت به سرمایه‌گذاران غربی در شرایطی مشابه فراهم شود. به گفته مقامات مطلع، این تغییر قانونی زمینه‌ساز اقدامات کنونی یوروکلیر بوده است. این تصمیم به معنای افزایش تنش اقتصادی میان اروپا و روسیه نیز تلقی می‌شود، اگرچه به طور رسمی در قالب جبران خسارت از سوی یک شرکت مالی انجام می‌گیرد.
این مبلغ شامل بخشی از دارایی‌هایی است که طی دو سال اخیر و پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ در اروپا مسدود شده‌اند. برآوردها حاکی از آن است که یوروکلیر در حال حاضر بیش از ۱۸۰ میلیارد یورو از دارایی‌های روسیه را در اختیار دارد. این دارایی‌ها شامل پول نقد، سهام، اوراق قرضه و سایر دارایی‌های مالی است که متعلق به نهادهای مختلف روسی، از جمله بانک مرکزی این کشور، بوده است.
منابع مطلع به رویترز گفته‌اند که پرداخت‌های جدید به سرمایه‌گذاران غربی از محل دارایی‌های بانک مرکزی روسیه انجام نخواهد شد، بلکه به دارایی‌های دیگر متعلق به دولت روسیه و نهادهای مرتبط با آن محدود می‌شود. به گفته این منابع، دولت بلژیک در ماه مارس مجوز پرداخت‌های یوروکلیر را صادر کرده و این شرکت در اول آوریل به صورت رسمی مشتریان خود را از این تصمیم مطلع کرده است.
بر اساس این گزارش، هنوز مشخص نیست هویت دقیق مالکان روسی این دارایی‌ها که وجوه آن‌ها برای جبران خسارت سرمایه‌گذاران غربی استفاده خواهد شد، چه کسانی هستند. با این حال، تصمیم اتحادیه اروپا و یوروکلیر برای توزیع بخشی از اموال مسدودشده روسیه در میان سرمایه‌گذاران غربی، گامی کم‌سابقه در راستای پاسخ اقتصادی به اقدامات مسکو تلقی می‌شود.
جیکوب کرکگارد، پژوهشگر ارشد در مؤسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون مستقر در واشنگتن، در گفت‌وگو با رسانه‌ها نسبت به تبعات اخلاقی این اقدام هشدار داد. او اظهار داشت که مصادره دارایی‌های یک کشور و پرداخت آن به سرمایه‌گذاران خصوصی ممکن است از منظر حقوقی یا اخلاقی مورد انتقاد قرار گیرد.
یوروکلیر به عنوان یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های بازار مالی اروپا، وظیفه نگهداری، تسویه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار را برعهده دارد. این شرکت پس از شروع بحران اوکراین تحت فشارهای زیادی از سوی دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی برای مدیریت دارایی‌های روسیه قرار گرفته است.
از زمان آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین، اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای غربی تحریم‌های سنگینی علیه مسکو وضع کرده‌اند. از جمله این تحریم‌ها، مسدود کردن صدها میلیارد دلار از دارایی‌های روسیه در بانک‌های خارجی بوده است. در مقابل، دولت روسیه نیز اقدامات مشابهی انجام داده و در سال گذشته دستور مصادره بخشی از دارایی‌های سرمایه‌گذاران غربی در این کشور را صادر کرده است.
بر اساس گزارش‌ها، ده‌ها میلیارد یورو از اموال سرمایه‌گذاران غربی شامل کارخانه‌ها، سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و پول نقد در روسیه باقی مانده است. تصمیم یوروکلیر برای جبران این خسارت‌ها از محل دارایی‌های روسی در اروپا، در کنار پاسخ‌های احتمالی مسکو، می‌تواند شرایط مالی و سیاسی موجود را پیچیده‌تر کند.
بنا بر اطلاعات منتشرشده، اتحادیه اروپا تاکنون تصمیمی برای استفاده مستقیم از دارایی‌های بانک مرکزی روسیه برای بازسازی اوکراین نگرفته است، اما این گزینه همچنان در دست بررسی است. برخی کارشناسان اقتصادی پیشنهاد داده‌اند که دارایی‌های مسدودشده روسیه باید برای کمک به بازسازی اوکراین مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، اختلاف نظرهایی در سطح سیاسی و حقوقی در این زمینه وجود دارد.
از سوی دیگر، تحلیل‌گران معتقدند که اقدام یوروکلیر می‌تواند به عنوان یک ابزار فشار سیاسی در ادامه روند تحریم‌ها علیه روسیه عمل کند. به‌خصوص که این شرکت بیشترین میزان دارایی بلوکه‌شده روسیه در اروپا را در اختیار دارد.
همچنین گفته شده است که دولت روسیه معادل سه میلیارد یورو از اموال بلوکه‌شده سرمایه‌گذاران غربی را به نفع سرمایه‌گذاران داخلی توقیف کرده است. این اقدام متقابل نیز در واکنش به تحریم‌های غرب صورت گرفته است.
در مجموع، پرداخت وجوه روسیه به سرمایه‌گذاران غربی از سوی یوروکلیر، بخشی از روندی است که در پی تشدید تقابل اقتصادی و سیاسی میان روسیه و کشورهای غربی آغاز شده و همچنان ادامه دارد. این تصمیم می‌تواند آثار مهمی در آینده روابط مالی بین‌المللی و عملکرد نهادهای واسطه‌ای مانند یوروکلیر داشته باشد.
