افزایش ۶۰ درصدی حمل‌ونقل بین‌المللی راه‌آهن در سال جاری / اتصال کریدورها، گسترش بار و توسعه خطوط ریلی
مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران از رشد ۶۰ درصدی حمل‌ونقل بین‌المللی ریلی کشور در سال جدید خبر داد. جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی، شامگاه پنج‌شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ در برنامه میز اقتصادی شبکه خبر با اشاره به آخرین وضعیت بهره‌وری حمل‌ونقل ریلی و پروژه‌های راهبردی در این حوزه، جزئیاتی از عملکرد و برنامه‌های توسعه‌ای راه‌آهن ارائه داد.
ذاکری با بیان اینکه هدف‌گذاری حمل‌ونقل بین‌المللی در سال جاری ۸ میلیون تن است، اعلام کرد که این رقم نسبت به سال گذشته رشد ۶۰ درصدی داشته و از مسیرهای مختلفی مانند آذربایجان، ترکمنستان و افغانستان محقق خواهد شد. به گفته وی، بخشی از این حجم حمل‌ونقل شامل ۷۰۰ هزار تن بار از سمت آذربایجان با ترکیب ریل و جاده و نیز انتقال ۲۰۰ هزار تن گوگرد ترکمنستان به سمت آب‌های آزاد است.
وی حمل بار را دارای اولویت اقتصادی و اجتماعی بالاتری نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای دانست و تأکید کرد که برنامه هفتم توسعه، افزایش سهم ریلی حمل بار از ۹ درصد فعلی به ۳۰ درصد را هدف‌گذاری کرده است. به گفته معاون وزیر راه، مزیت مصرف پایین سوخت در بخش ریلی (حدود یک‌هفتم مصرف جاده‌ای) از جمله دلایل مهمی است که موجب تمرکز سیاست‌گذاران بر توسعه این حوزه شده است.
مدیرعامل راه‌آهن همچنین پروژه چابهار – زاهدان را مهم‌ترین طرح ریلی کشور خواند و از پیشرفت در روسازی و زیرسازی آن خبر داد. وی اظهار داشت که این پروژه تا پایان سال ۱۴۰۴ به اتمام خواهد رسید و پیش‌بینی می‌شود بهره‌برداری آن در یک‌سال و نیم آینده صورت گیرد. اتصال بندر چابهار به شبکه ریلی، انتقال بارهای چین و هند به کشورهای آسیای میانه را تسهیل کرده و بخشی از بار بندرعباس را به این بندر اقیانوسی منتقل خواهد کرد.
وی با اشاره به عمق بیشتر و هزینه نگهداری پایین‌تر بندر چابهار، گفت: این بندر می‌تواند نقش اساسی در طرح توسعه شرق کشور ایفا کند. همچنین اتصال راه‌آهن شلمچه – بصره به طول ۳۲ کیلومتر به‌عنوان پروژه ریلی اولویت‌دار بعدی معرفی شد که به گفته ذاکری، می‌تواند ارتباط حرمین شریفین را برقرار کرده و مسیر زیارتی زائران شهرهای نجف، کربلا، قم و مشهد را به یکدیگر متصل کند.
ذاکری در ادامه افزود: اتصال به بنادر، مبادی دریایی و خطوط ریلی کشورهای همسایه یکی از اولویت‌های اصلی ماست و در همین راستا، اقدامات مختلفی در حال انجام است. وی از دوخطه‌سازی خطوط تک‌خطه مانند خط ریلی سنگان نیز خبر داد و تأکید کرد که این اقدام ظرفیت جابه‌جایی بار را افزایش خواهد داد.
وی همچنین به اتصال بندر کاسپین به شبکه ریلی در سال گذشته اشاره کرد و آن را گامی مهم در توسعه تجارت دریایی و ریلی در شمال کشور دانست. با این وجود، وی تصریح کرد که هنوز اقدامات گسترده‌ای برای تجاری‌سازی این مسیر باید انجام شود.
مدیرعامل راه‌آهن کشور در بخشی دیگر از سخنان خود درباره فعال بودن کریدور ریلی شرق – غرب گفت: در مسیر وان ترکیه، به دلیل وجود دریاچه و کوهستان‌ها با محدودیت‌هایی مواجه هستیم و در طرح جایگزین، اتصال چشمه ثریا به قارص ترکیه در دستور کار قرار گرفته و مطالعات آن نیز در حال انجام است. وی همچنین اعلام کرد که مسیر افغانستان – ترکیه هم‌اکنون فعال است و ماهانه حدود ۱۰ هزار تن بار در این مسیر جابه‌جا می‌شود.
ذاکری با اشاره به نشست‌های کمیسیون مشترک ایران و عراق، از پیگیری برای اتصال خطوط ریلی کشور به مرز خسروی و سپس به شبکه ریلی عراق خبر داد. وی گفت: این اتصال می‌تواند نقش مهمی در افزایش مبادلات تجاری و زائرپذیری ایفا کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین تأثیر جنگ روسیه و اوکراین بر اختلالات در حمل‌ونقل دریایی را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت که برآورد ما از اتصال ریلی کشورهای روسیه، هند و جنوب شرق آسیا حدود ۴۰ میلیون تن است که بخشی از آن می‌تواند از طریق ایران انجام شود.
وی در ادامه، درباره چالش‌های سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل ریلی گفت: سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت‌های ریلی برای بخش خصوصی چندان جذاب نیست، اما تلاش ما بر این است که این سرمایه‌ها را به سمت تأمین ناوگان ریلی سوق دهیم.
ذاکری همچنین به پروژه راه‌آهن برقی تهران – مشهد اشاره کرد و آن را یکی از مهم‌ترین طرح‌های ریلی دهه گذشته دانست. وی اعلام کرد که تاکنون دو بار قرارداد اجرای این پروژه لغو شده و در حال حاضر، مذاکرات با کشور چین برای اجرای مجدد آن در جریان است.
گفتنی است راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر تمرکز ویژه‌ای بر افزایش ترانزیت بین‌المللی، اتصال به کریدورهای منطقه‌ای، جذب سرمایه‌گذاری و توسعه ناوگان داشته و مطابق با اهداف کلان برنامه‌های توسعه، درصدد ارتقاء جایگاه ایران در شبکه حمل‌ونقل ریلی آسیایی است.
