ترخیص بی‌وقفه کالاهای اساسی نشان از سلامت سیستم گمرکی کشور دارد
در روزهای اخیر، گمرک جمهوری اسلامی ایران با برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگ با سایر نهادهای اجرایی نشان داد که تجارت خارجی کشور با اختلال مواجه نشده و فرایند ترخیص کالاهای اساسی، مواد اولیه تولید، تجهیزات دارویی و اقلام ضروری بدون وقفه ادامه دارد. این موضوع، معیاری مهم در سنجش تابعیت ساختار گمرکی از ثبات اقتصادی ملی است.
بر اساس اطلاعیه رسمی گمرک ایران، مرزهای زمینی و دریایی در بخش تجاری و مسافری باز بوده و فعالیت‌های بازرگانی طبق روال عادی انجام می‌شود. در این میان، کالاهای حیاتی مانند نهاده‌های دامی، مواد غذایی، دارویی و تجهیزات بیمارستانی در اولویت نخست تشریفات گمرکی قرار گرفته‌اند.
اقدامات حفاظتی و تسهیل‌گرانه گمرکی
- – نظارت مستمر بر انبارها و محوطه‌های گمرکی با حضور تیم‌های اجرایی و کمیته پدافند غیرعامل به‌طور روزانه انجام می‌شود.
- – شبانه‌روزی کردن فرآیندها در گمرکات بزرگ نظیر بندر امام خمینی (ره) و بندر شهید رجایی، با دستور مستقیم رئیس کل گمرک، سرعت ترخیص کالاهای حساس را تضمین کرده است.
- – در دسترس بودن مدیران ارشد و واکنش فوری به درخواست‌ها باعث شده هیچ کدام از اظهارنامه‌های کالاهای اولویت‌دار معطل نماند.
افزون بر این، گمرک با ابلاغ دستورالعمل‌های فوری، اظهارنامه‌های مرتبط با کالاهای ضروری را تحت نظارت فوری قرار داده است تا فرایند تشریفات گمرکی سریع‌تر انجام شود. در راستای کاهش ترددهای حضوری، خدمات الکترونیکی تقویت شده‌اند و بیش از نیمی از مراحل غیرحضوری شده است. این اقدامات، به‌ویژه زیرساخت‌های الکترونیکی گمرکی را از فشارهای احتمالی مصون نگه داشته و شفافیت بیشتری در مسیر واردات فراهم کرده است.
نتایج بازار و روان مردم
تحقیقات میدانی و اطلاعات رسمی از بازار نشان می‌دهد که کالاهای اساسی بی‌وقفه وارد بازار داخلی می‌شوند و ذخایر مصرف عمومی در شرایط پایدار حضور دارند. همین امر، آرامش روانی قابل‌توجهی را در میان مردم به خصوص گروه‌های کم‌درآمد ایجاد کرده است.
در بندر شهید رجایی، حتی پس از وقوع انفجار، خدمات تشریفات گمرکی با وجود آسیب‌دیدگی برخی زیرساخت‌ها بدون وقفه ادامه یافت و حدود ۳ هزار دستگاه خودرو وارداتی نیز طبق زمان‌بندی ترخیص شد. این اتفاق نشان می‌دهد گمرک به‌عنوان حلقه حیاتی زنجیره تجارت خارجی، توانسته با قدرت بحران را مدیریت کند.
اهمیت اقتصادی ترخیص سریع
از منظر اقتصادی، توقف ترخیص کالاهای اساسی و تولید مواد اولیه می‌توانست منجر به ایجاد صف‌های طولانی، کمبود کالا، افزایش تورم و بی‌ثباتی بازار شود. از طرف دیگر، بی‌اطمینانی ذهنی ناشی از شایعات امنیتی یا روانی، می‌تواند سرمایه‌گذاری و فعالیت تجاری را مختل کند.
اما با استمرار جریان واردات و سرعت در ترخیص، زنجیره تأمین کشور تحت کنترل باقی مانده است. بر اساس آمار رسمی گمرک، قیمت‌ها کنترل شده‌اند و عرضه و تقاضا در تعادل نسبی است. با توجه به نرخ تورم بالای واردات که پیش‌تر به ۵۳٪ نزدیک شده بود، جلوگیری از افزایش بیشتر قیمت‌ها اهمیت زیادی دارد.
همچنین، اختیارات ویژه برای ترخیص سریع دارو و تجهیزات پزشکی در گمرک فرودگاه امام خمینی (ره)، تمهیدی مؤثر برای تقویت سیستم درمانی در شرایط اضطراری به شمار می‌رود. این اجازه‌ها باعث شد اقلام حیاتی بدون درنگ به دست مراکز درمانی و مردم برسند.
اقدامات اخیر گمرک در شرایطی صورت گرفته که تحریم‌های بین‌المللی، نوسانات نرخ ارز و مشکلات بانکی، تامین ارز برای واردات را دشوار کرده بود. با این حال بانک مرکزی با تامین ارز مورد نیاز نهاده‌ها، و سازمان گمرک با تسهیل واردات کالاهای مهم، توانست شکست احتمالی در کنترل بازار را به تعویق اندازد.
علاوه بر این، سازوکارهای تسهیل‌گرانه از قبیل تسهیلات پس از ترخیص و کاهش بخشی از عوارض گمرکی نیز در دستور کار قرار دارند تا فشار مالی بر واردکنندگان کاهش یابد و در نهایت، قیمت تمام‌شده کالاها کمتر شود.
در نتیجه، گمرک توانسته ضمن پشتیبانی از زنجیره تامین، از افزایش هرج‌ومرج اقتصادی نیز جلوگیری کند. این دستاورد، نه‌تنها نشان از تاب‌آوری ساختار اجرایی کشور در برابر بحران‌ها دارد بلکه اثبات می‌کند در شرایط ویژه اقتصادی و سیاسی، سیستم‌های اداری قادر به ایفای عملکرد کلیدی خود هستند.
