افزایش نگرانی جهانی از جهش قیمت نفت به بالای ۱۵۰ دلار
در پی افزایش تنش‌ها در منطقه غرب آسیا و حملات هوایی اخیر اسرائیل به تأسیسات ایران، بازارهای جهانی انرژی دستخوش نوسانات جدی شده‌اند. منابع بین‌المللی از جمله روزنامه فایننشال تایمز گزارش داده‌اند که در صورت ادامه‌دار شدن این تنش‌ها، قیمت جهانی نفت خام می‌تواند تا مرز ۱۵۰ دلار برای هر بشکه افزایش یابد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری اقتصادی، در نخستین ساعات انتشار خبر حملات هوایی، بازارهای مالی در آمریکا، اروپا و آسیا با واکنش سریع سرمایه‌گذاران مواجه شدند. بسیاری از معامله‌گران که روزهای تعطیل پایان هفته ژوئن را به دورکاری اختصاص داده بودند، بلافاصله به دفاتر معاملاتی خود بازگشتند. این واکنش نشان‌دهنده نگرانی عمیق فعالان اقتصادی از بروز شوکی جدید در بازار انرژی است.
طبق گزارش فایننشال تایمز، قیمت نفت خام برنت در نخستین ساعات معاملات حدود ۱۳ درصد افزایش یافت. این افزایش ناگهانی، نشانه‌ای از تأثیر مستقیم تحولات ژئوپلیتیکی بر بازار جهانی انرژی است. همچنین شاخص‌های سهام آمریکا نیز با افتی نزدیک به یک درصد مواجه شدند و ارزش دلار نیز دچار نوسان گردید.
هرچند بخشی از نوسانات بازار پس از ساعات ابتدایی کاهش یافت، اما همچنان بی‌ثباتی شدیدی بر معاملات جهانی حاکم است. تحلیل‌های نهادهای بین‌المللی نشان می‌دهد که در صورت تداوم درگیری‌ها، احتمال بسته شدن تنگه هرمز، یکی از مهم‌ترین مسیرهای ترانزیت نفت خام جهان، وجود دارد. تنگه هرمز که بیش از یک‌سوم نفت صادراتی جهان از آن عبور می‌کند، نقشی حیاتی در ثبات قیمت‌های جهانی ایفا می‌کند.
براساس ارزیابی مؤسسه اقتصادی ING Barings، در صورت بسته ماندن تنگه هرمز در بازه‌ای بلندمدت، قیمت هر بشکه نفت می‌تواند تا پایان سال میلادی به بیش از ۱۵۰ دلار افزایش یابد. برخی منابع حتی از پیش‌بینی قیمت‌هایی تا سقف ۲۰۰ دلار خبر داده‌اند.
ایران روزانه حدود ۳.۳ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که حدود ۲ درصد از تولید جهانی را شامل می‌شود. اما نگرانی اصلی به توقف صادرات نفت از کل منطقه خلیج‌فارس مربوط می‌شود، نه صرفاً ایران. اختلال در مسیر حمل‌ونقل نفت از این منطقه، می‌تواند تبعات گسترده‌ای برای عرضه جهانی انرژی و اقتصاد بین‌المللی به همراه داشته باشد.
بانک جهانی نیز در تازه‌ترین گزارش خود نسبت به کاهش رشد اقتصادی جهانی هشدار داده است. بر اساس این گزارش، نرخ رشد جهانی از ۲.۷ درصد به ۲.۳ درصد کاهش یافته که پایین‌ترین میزان از زمان بحران مالی سال ۲۰۰۸ تاکنون به شمار می‌رود. وقوع یک شوک جدید نفتی در چنین شرایطی، می‌تواند آثار نامطلوبی بر روند بهبود اقتصاد جهانی بگذارد.
در واکنش به تحولات اخیر، ایالات متحده و بریتانیا اقدامات امنیتی خود در منطقه خلیج‌فارس را افزایش داده‌اند. منابع خبری گزارش داده‌اند که چند فروند جنگنده و ناو نظامی به پایگاه‌های منطقه‌ای اعزام شده‌اند تا مانع از هرگونه تهدید به بستن تنگه هرمز شوند.
همچنین در پی اعلامیه اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، درباره برنامه‌ریزی حملات احتمالی آتی اسرائیل در صورت عدم توافق دیپلماتیک، بازارها با نگرانی مضاعفی روبه‌رو شده‌اند. ترامپ در سخنانی مدعی شده است که این حملات در نهایت به نفع بازار انرژی خواهند بود، اما همزمان هشدار داده که حملات بعدی می‌توانند شدیدتر و «وحشیانه‌تر» باشند.
در اروپا نیز واکنش‌ها نسبت به این تحولات جدی بوده است. تحلیل‌گران اقتصادی اروپا هشدار داده‌اند که افزایش قیمت نفت می‌تواند بر برنامه‌های مبارزه با تورم و تلاش بانک مرکزی اروپا برای ثبات مالی تأثیر منفی بگذارد. به ویژه آنکه واردات انرژی در اروپا وابستگی بالایی به منابع خارجی دارد.
از سوی دیگر، روند کاهش نرخ بهره در آمریکا نیز با مشکل مواجه خواهد شد. در شرایطی که فدرال رزرو در ماه‌های اخیر تلاش داشته است تا با کنترل تورم، زمینه کاهش نرخ‌های بهره را فراهم سازد، شوک جدید نفتی می‌تواند به افزایش قیمت‌ها و بروز پدیده رکود تورمی منجر شود؛ پدیده‌ای که همزمان رشد اقتصادی را کند کرده و تورم را افزایش می‌دهد.
با این حال، تاکنون موضع‌گیری رسمی از سوی اوپک درباره شرایط پیش‌آمده منتشر نشده است. کارشناسان انتظار دارند که در صورت ادامه‌دار بودن بحران، جلسه اضطراری کشورهای عضو اوپک برای بررسی وضعیت بازار تشکیل شود. این سازمان نقش تعیین‌کننده‌ای در تنظیم عرضه جهانی نفت دارد و تصمیمات آن می‌تواند جهت‌گیری بازار را مشخص کند.
در نهایت، باید منتظر ماند و دید که واکنش بازارهای جهانی در هفته‌های پیش‌رو چگونه خواهد بود. در حالی‌که بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال راهکارهایی برای مدیریت ریسک هستند، دولت‌ها نیز در تلاش‌اند تا از وقوع یک بحران انرژی دیگر جلوگیری کنند.
