افزایش ۵۰ درصدی مصرف بنزین ایران در جنگ ۱۲ روزه و تاب‌آوری شبکه توزیع سوخت
به‌دنبال آغاز جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، آمارها از رشد قابل‌توجه مصرف بنزین در کشور حکایت دارد، به‌طوری‌که سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت کشور از افزایش بیش از ۵۰ درصدی میانگین شدت مصرف بنزین خبر داده است. رضا نواز با اشاره به تاب‌آوری شبکه توزیع سوخت در شرایطی که به گفته او «سخت و پرچالش» توصیف می‌شود، اعلام کرد عرضه سوخت در هیچ نقطه‌ای از کشور متوقف نشد و روند سوخت‌رسانی به مردم ادامه پیدا کرد.
براساس آنچه ایسنا منتشر کرده، بلافاصله پس از آغاز حمله نظامی رژیم صهیونیستی، کمیته‌های مدیریت بحران در تمامی استان‌ها به دستور وزارت نفت تشکیل شدند تا از بروز کمبود احتمالی جلوگیری شود. به گفته رضا نواز، ذخیره‌سازی سوخت و ارتقاء تاب‌آوری مخازن از اولویت‌های مهم برای عبور از این بحران بود و دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان پدافند غیرعامل، وزارت کشور و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به‌طور هماهنگ این اقدام را پشتیبانی کردند.
پایداری عرضه سوخت در تهران با وجود نگرانی عمومی
سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت تأکید کرده بیشترین مراجعات به جایگاه‌های سوخت در استان تهران ثبت شده است. به‌گفته او حجم مراجعه مردم به علت نگرانی از احتمال توقف توزیع سوخت افزایش یافته و حتی برخی از خودروها با دریافت کمتر از ۸ لیتر بنزین باک خود را پر کرده‌اند. طبق توضیحات نواز، در برخی روزها علی‌رغم شرایط بحرانی، جایگاه‌های سوخت در تهران و سایر شهرها بدون ازدحام خاص و بدون تشکیل صف‌های طولانی به فعالیت ادامه داده و خدمات‌رسانی کرده‌اند.
در این مدت، وزارت نفت راهبرد خود را بر «ماندگاری حجم ذخایر» متمرکز کرده و با توجه به رشد ۵۰ درصدی مصرف، در بعضی استان‌ها محدودیت‌های موقتی برای برداشت بنزین با کارت سوخت به اجرا درآمده است. این محدودیت‌ها متناسب با موقعیت جغرافیایی، حجم مخازن، تعداد خودروهای فعال و سطح تقاضا متغیر بوده است تا بتوان سوخت را به‌طور عادلانه در سراسر کشور توزیع کرد و مانع ایجاد بحران تازه شود.
اقدامات زیرساختی و ذخیره‌سازی بنزین برای مقابله با بحران
رضا نواز توضیح داده که از همان ساعات ابتدایی جنگ، گروه‌های عملیاتی در سطح ملی و استانی وارد میدان شدند تا شرایط ذخیره‌سازی را ارزیابی کنند. این گروه‌ها موظف بودند نقاط حساس را شناسایی کنند و هماهنگی لازم با ناوگان حمل‌ونقل سوخت را به عمل آورند. به گفته او، پیش‌بینی تأمین سوخت در چنین موقعیت‌هایی اهمیت مضاعفی دارد زیرا زیرساخت‌های سوخت‌رسانی در ایران، با توجه به پراکندگی جغرافیایی و گستردگی مصرف، در صورت اختلال می‌تواند آسیب‌پذیر باشد. بر همین اساس، پایش مستمر سطح مخازن جایگاه‌ها در طول این ۱۲ روز انجام شد و بیش از ۹۰ درصد ظرفیت مخازن به‌صورت ذخیره ایمن نگه داشته شد.
براساس اعلام وزارت نفت، در این دوره همچنین تلاش شد حمل فرآورده‌ها به نقاط پرتقاضا با اولویت‌بندی دقیق انجام شود. مناطقی که به‌صورت سنتی در شرایط بحرانی با رشد سریع تقاضا روبه‌رو هستند، در دستور ارسال فوری سوخت قرار گرفتند تا از ایجاد هرگونه صف یا تنش جلوگیری شود. این تجربه موجب شد مسئولان شناسایی دقیق‌تری از نقاط بحرانی در کشور داشته باشند و برنامه‌های بعدی برای ارتقای زیرساخت‌های ذخیره‌سازی را تدوین کنند.
مصرف بنزین تهران؛ سه برابر کل ترکیه در دوران جنگ
یکی از نکات جالب‌توجه در گزارش سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت، مقایسه مصرف بنزین در تهران با آمار کشوری ترکیه بود. رضا نواز اعلام کرد در برخی روزها، فقط در استان تهران مصرف بنزین به بیش از سه برابر کل مصرف بنزین ترکیه رسیده است؛ عددی که نشان‌دهنده فشار شدید به شبکه توزیع و سامانه‌های حمل‌ونقل سوخت ایران در این بازه زمانی محدود بوده است. وی خاطرنشان کرد تحقق چنین تاب‌آوری نیازمند تلاش شبانه‌روزی کارکنان جایگاه‌ها و مدیریت بهینه ذخایر توسط وزارت نفت و شرکت‌های همکار بوده است.
در همین زمینه، کارشناسان اقتصادی معتقدند افزایش ۵۰ درصدی مصرف در مدت کوتاه، افزون بر دشواری‌های لجستیکی، هزینه‌های اقتصادی قابل‌توجهی نیز برای کشور به‌همراه دارد. افزایش فشار بر سامانه حمل‌ونقل، نیاز به ذخیره‌سازی بیشتر و تأمین امنیت زیرساخت‌ها، همگی هزینه‌بر است و در صورت تداوم بحران می‌تواند روی سایر بازارهای مرتبط از جمله بازار حمل‌ونقل عمومی و خدمات شهری نیز اثر بگذارد. هرچند هنوز تحلیل جامع و رسمی از خسارت‌های اقتصادی این ۱۲ روز منتشر نشده است، اما برآوردها حکایت از بالا رفتن هزینه مدیریت بحران دارد.
به‌گفته رضا نواز، تجربه این جنگ نشان داد که باید برای آینده، پیش‌بینی و سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه ذخیره‌سازی سوخت انجام شود. او همچنین از مردم خواست در شرایط بحران، خونسردی خود را حفظ کنند و تنها به میزان نیاز واقعی خود سوخت دریافت کنند تا شبکه توزیع بدون تنش و اختلال به فعالیت ادامه دهد. سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت تاکید کرد: «با همکاری مردم و برنامه‌ریزی دقیق، می‌توانیم از هر شرایط بحرانی عبور کنیم و سوخت‌رسانی پایدار را تضمین نماییم.»
در نهایت، براساس اطلاعات رسمی، هم‌اکنون سطح پایداری شبکه سوخت کشور در وضعیت باثباتی قرار دارد و مسئولان با استفاده از تجربیات به‌دست‌آمده در این ۱۲ روز، در تلاشند ظرفیت مدیریت بحران را بیش از پیش تقویت کنند تا در صورت وقوع حوادث مشابه، روند عرضه سوخت دچار اختلال نشود و مردم بدون دغدغه به سوخت موردنیاز خود دسترسی داشته باشند.
