استارتآپهای فینتک در انحصار بزرگان؛ محدودیتهای بانکی مانع نوآوری شد
به گزارش خبرنگار اقتصادی، استارتآپهای فعال در حوزه فینتک در ایران با چالشهای متعددی مواجه هستند. کارشناسان اقتصادی معتقدند الزامات سختگیرانه بانک مرکزی برای صدور مجوز، نرخگذاری تراکنشها، محدودیتهای ارزی و پولی و نبود هماهنگی میان سیاستهای پولی و نیازهای اکوسیستم استارتآپی، باعث توقف نوآوری و کاهش سرمایهگذاری در این بخش شده است.
در ماههای اخیر، فعالان حوزه استارتآپها بارها نسبت به روند کند صدور مجوزها و سیاستهای بانکی محدودکننده هشدار دادهاند. آنان میگویند در شرایطی که خدمات نوآورانه میتواند موجب توسعه مالی، تسهیل دسترسی مردم به خدمات بانکی و رشد اشتغال شود، انحصار بازار در دست چند شرکت بزرگ مانع رشد کسبوکارهای نوپا شده است.
مشکلات ساختاری در فضای فینتک
علی احمدی، فعال و کارشناس اقتصادی بازارهای مالی، در گفتوگو با رسانهها اظهار کرد: تغییرات نرخ بهره و محدودیتهای ارزی بانک مرکزی عملاً سرمایهگذاران را از بخشهای مولد اقتصادی دور کرده و به سمت داراییهای غیرمولد همچون طلا و ارز سوق داده است. به گفته او، این مسئله موجب شده استارتآپها برای جذب سرمایهگذاری با مشکل مواجه شوند و حتی حمایتهای بانکی نیز به دلیل ساختار سنتی و متمرکز سیستم مالی، نتواند پاسخگوی نیاز آنان باشد.
وی افزود: افزایش هزینههای سرویسهای ابری بینالمللی، بهویژه سرویسهای دلاری، فشار مالی مضاعفی بر استارتآپهای ایرانی ایجاد کرده و بسیاری از شرکتهای کوچک مجبور شدهاند برای ادامه فعالیت، از خدمات داخلی با کیفیت پایینتر استفاده کنند.
این کارشناس تأکید کرد: نبود هماهنگی میان سیاستهای بانک مرکزی و نیازهای واقعی اکوسیستم استارتآپی، بهویژه در حوزه فینتک و تجارت الکترونیک، سبب کاهش نوآوری و خروج سرمایهگذاران از کشور شده است.
توقف نوآوری به دلیل سیاستهای بانکی
علی احمدی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: زمانی که نظام بانکی کشور قادر به ارائه خدماتی همچون وام خرد یا تسهیلات فوری نبود، استارتآپهای فینتک با ارائه روشهای جایگزین و استفاده از دادههای مالی نوآورانه، این خلأ را پر کردند. اما با اجرای سیاستهای پیچیده و دستوری از سوی بانک مرکزی، بخش زیادی از این خدمات متوقف شد و در نهایت بانکها خود با هزینه بیشتر همان خدمات را ارائه دادند.
وی اظهار داشت که این چرخه باعث شد نهتنها نوآوری کاهش یابد بلکه هزینههای مالی مصرفکننده نیز افزایش پیدا کند، در حالیکه بانکها از این روند منتفع شدند.
الزامات سختگیرانه مجوزها؛ مانع ورود بازیگران جدید
طبق اظهارات کارشناسان، استارتآپهای کوچک و نوپا در فضایی که پلتفرمهای بزرگ مالی حضور دارند، امکان رقابت یا جذب سرمایهگذار را ندارند.
احمدی در این خصوص گفت: الزامات سنگین برای دریافت مجوز فعالیت فینتک از بانک مرکزی، شرایط ناعادلانهای برای استارتآپها ایجاد کرده است. تنها شرکتهایی که از پشتوانه مالی قوی برخوردارند میتوانند وارد این بازار شوند و در نتیجه، رقابت واقعی از بین رفته است.
به گفته این کارشناس، دستورالعملهای بانکی در حوزه نرخ سود، نرخ بهره و نحوه پرداختها به گونهای است که عملاً مانع ورود بازیگران کوچک به بازار میشود. در حالی که در بسیاری از کشورها، نهادهای تنظیمگر تلاش میکنند با ایجاد محیط رقابتی، زمینه فعالیت شرکتهای نوآور را فراهم کنند.
نرخ کارمزد تراکنشها؛ فشار بر استارتآپها و مصرفکننده
این فعال اقتصادی بازارهای مالی، در بخش دیگری از گفتوگو خاطرنشان کرد: نرخ کارمزد تراکنشها نیز یکی از چالشهای اصلی صنعت فینتک است. او توضیح داد: کارمزدها همانند مالیات بر ارزش افزوده به زنجیره هزینهها اضافه میشوند و در نهایت مصرفکننده نهایی آن را پرداخت میکند.
وی افزود: با اعمال این کارمزدها، حاشیه سود استارتآپها کاهش یافته و امکان استفاده از خلاقیت برای جذب کاربر جدید محدود شده است. در نتیجه، نوآوری در خدمات مالی کاهش یافته و تورم پنهان ناشی از هزینههای خدمات پرداخت بر اقتصاد خانوارها تأثیر گذاشته است.
محدودیتهای ارزی و پولی؛ مانع رشد فینتکها
به اعتقاد کارشناسان، یکی دیگر از مشکلات اساسی استارتآپهای فینتک در ایران، محدودیتهای ارزی و پولی است.
علی احمدی در این زمینه گفت: ساختار فعلی نظام پولی کشور به گونهای است که اجازه فعالیت گسترده به استارتآپهایی که قصد دارند خدمات بینالمللی یا پرداخت ارزی ارائه دهند، نمیدهد. در حالی که در سایر کشورها، فینتکها نقش مهمی در تسهیل پرداختهای بینالمللی دارند.
او ادامه داد: با وجود رشد سریع فناوری در جهان، سیاستهای داخلی مانع از بهرهمندی از فرصتهای اقتصادی جدید شده است. محدودیت در تبادل مالی بینالمللی و الزامات مربوط به نرخ ارز، فضای رقابت را از بین برده و بازار را در انحصار شرکتهای بزرگ قرار داده است.
بازار در دست بزرگان؛ رقابت از بین رفته است
به گفته این کارشناس، در حال حاضر بازار فینتک ایران عملاً میان چند بازیگر بزرگ تقسیم شده است. استارتآپهای کوچک به دلیل محدودیتهای مالی و نظارتی توان حضور در این بازار را ندارند و در نتیجه نوآوری به حاشیه رفته است.
وی افزود: انحصار موجود نهتنها به زیان استارتآپها بلکه به ضرر مصرفکنندگان نیز تمام میشود، زیرا خدمات با قیمت بالاتر و کیفیت پایینتر ارائه میشود.
در پایان این گزارش آمده است که فعالان حوزه فینتک خواستار بازنگری در سیاستهای صدور مجوز، تعیین کارمزد و ایجاد محیطی رقابتی هستند تا شرکتهای کوچک نیز بتوانند وارد بازار شوند. آنان تأکید دارند که رشد واقعی اقتصاد دیجیتال تنها با رفع انحصار و حمایت از نوآوری امکانپذیر است.
