راه پرهزینه چین برای حذف دلار
چین در ادامه سیاستهای خود برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا، استفاده از یوان را در مبادلات و وامهای خارجی گسترش میدهد. این کشور که بزرگترین طلبکار دولتی جهان محسوب میشود، در سالهای اخیر تلاش کرده است با ارائه وامهای جدید و تبدیل وامهای قبلی از دلار به یوان، نقش پول ملی خود را در اقتصاد جهانی افزایش دهد. این اقدام در حالی انجام میشود که نرخ بهره داخلی چین بهمراتب پایینتر از نرخهای دلاری است و همین موضوع باعث شده تا بسیاری از کشورهای درحالتوسعه از جمله کشورهای آفریقایی و آسیایی، برای کاهش هزینههای مالی خود به سمت دریافت وامهای یوانی متمایل شوند.
به گزارش بلومبرگ، اتیوپی هفته گذشته به جمع کشورهایی پیوست که به دنبال تبدیل بخشی از بدهیهای خود به پکن از دلار به یوان هستند. این کشور قصد دارد حداقل بخشی از بدهی ۵.۳۸ میلیارد دلاری خود را با استفاده از وامهای یوانی بازپرداخت کند. همچنین کنیا اعلام کرده است که با تبدیل بخشی از وامهای ریلی خود از دلار به یوان، توانسته سالانه حدود ۲۱۵ میلیون دلار از هزینه خدمات بدهی خود بکاهد.
کارشناسان اقتصادی میگویند هدف چین از این سیاست، کاهش نفوذ دلار در معاملات جهانی و تقویت موقعیت یوان به عنوان یک ارز بینالمللی است. دولت پکن با استفاده از قدرت مالی و ذخایر ارزی بالای خود، به کشورهای بدهکار این امکان را میدهد تا از منابع مالی ارزانتر بهره ببرند و در عوض، وابستگی بیشتری به نظام مالی چین پیدا کنند.
تبدیل وامهای دلاری به یوان
طبق گزارش منابع آگاه، دولت چین از تبدیل وامهای دلاری به یوان حمایت میکند، بهویژه در مواردی که وامها برای خرید کالا و خدمات چینی تخصیص یافتهاند. این رویکرد باعث میشود پرداختها و مبادلات تجاری میان چین و کشورهای وامگیرنده سادهتر شود و یوان نقش بیشتری در تسویهحسابهای بینالمللی ایفا کند. کارشناسان معتقدند همین الگو ممکن است در آینده به کشورهای خارج از قاره آفریقا نیز گسترش یابد.
هدف اصلی پکن از این اقدام، گسترش استفاده از یوان در تجارت جهانی و تضعیف موقعیت مالی ایالات متحده است. چین تلاش میکند تا با افزایش نفوذ اقتصادی خود در کشورهایی مانند کنیا، اتیوپی، سریلانکا، قزاقستان و اندونزی، شرایطی ایجاد کند که در آن یوان به عنوان ارز مرجع جدید در مبادلات منطقهای مطرح شود.
افزایش انتشار اوراق بدهی یوانی
بر اساس دادههای منتشرشده توسط بلومبرگ، تا اکتبر سال جاری میلادی، دولتها و نهادهای مالی مختلف در سراسر جهان حدود ۶۸ میلیارد یوان (معادل ۹.۵ میلیارد دلار) اوراق بدهی به ارز چین منتشر کردهاند. این میزان تقریباً دو برابر کل بدهیهای مشابه در سال ۲۰۲۴ بوده است و نشان میدهد روند جهانی پذیرش یوان در حال افزایش است.
در کنار این سیاست، چین به گسترش سواپهای ارزی دوجانبه نیز ادامه میدهد. تاکنون حدود ۳۰ کشور جهان توافقنامه مبادله ارزی با بانک مرکزی چین امضا کردهاند تا بتوانند بخشی از تجارت خود را با یوان انجام دهند. این توافقها به کشورها کمک میکند تا در شرایط محدودیت ارزی یا تحریمهای مالی، تجارت خود را بدون نیاز به دلار ادامه دهند.
اصلاح بدهی کشورهای درحالتوسعه
بر اساس گزارشها، چین از سال ۲۰۱۰ تاکنون صدها میلیارد دلار وام به کشورهای درحالتوسعه اعطا کرده است. اکنون بسیاری از این کشورها در حال مذاکره با پکن برای اصلاح بدهیهای خود هستند تا بتوانند از شرایط مالی جدید به نفع اقتصادشان استفاده کنند. به گفته مؤسسه سیاست توسعه جهانی دانشگاه بوستون، حدود ۷۸ کشور فقیر جهان مجموعاً ۶۷ میلیارد دلار بدهی معوق به چین دارند که بخش قابل توجهی از آن ممکن است به وامهای یوانی تبدیل شود.
وزارت امور خارجه چین نیز در بیانیهای رسمی تأکید کرده است که پکن قصد دارد همکاریهای مالی و اقتصادی خود با کشورهای آفریقایی و آسیایی را گسترش دهد و در مسیر توسعه پایدار این کشورها مشارکت فعال داشته باشد. دولت چین همچنین اعلام کرده است که با باز کردن بازارهای مالی داخلی خود، فرصتهای جدیدی برای نهادهای خارجی فراهم خواهد کرد تا بتوانند از یوان در فعالیتهای سرمایهگذاری و تأمین مالی استفاده کنند.
زیرساختهای جدید برای تقویت یوان
به موازات این سیاستها، بانک مرکزی چین اقدام به ایجاد زیرساختهای جدید برای تسهیل مبادلات بینالمللی یوان کرده است. از جمله این اقدامات میتوان به راهاندازی سیستم پرداخت سریع با هنگکنگ و گسترش دسترسی خارجیها به بازارهای بازخرید داخلی اشاره کرد. این اقدامات در راستای افزایش تقاضا برای یوان و تثبیت جایگاه آن در بازارهای جهانی انجام شده است.
در ماههای اخیر، با وجود رکود نسبی اقتصادی در چین، بازار سهام این کشور رشد قابلتوجهی داشته و همین موضوع تقاضا برای یوان را در میان سرمایهگذاران داخلی و خارجی افزایش داده است. کنترلهای سرمایهای سختگیرانه و تمایل دولت برای حفظ ثبات ارزی نیز از دیگر عواملی است که باعث شده ارزش یوان در برابر سایر ارزها نسبتا پایدار باقی بماند.
افت ارزش دلار و فرصت چین
در مقابل، دلار آمریکا از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون حدود ۷.۵ درصد از ارزش خود را در برابر سبدی از ارزهای جهانی از دست داده است. سیاستهای تعرفهای دولت ایالات متحده و افزایش بدهیهای فدرال، موقعیت دلار را به عنوان ارز امن جهانی تا حدودی تضعیف کرده است. همین مسئله به چین فرصت داده تا برنامههای خود را برای گسترش نفوذ پول ملیاش در نظام مالی بینالمللی سرعت بخشد.
حرکت بهسوی نظام پولی چندقطبی
کارشناسان معتقدند هدف نهایی پکن ایجاد یک نظام پولی چندقطبی است که در آن چند ارز مستقل در کنار هم فعالیت کنند و وابستگی جهانی به دلار کاهش یابد. در همین راستا، رئیس بانک مرکزی چین، پان گونگشنگ، در مقالهای که در مجله رسمی حزب کمونیست منتشر شد، اعلام کرد که سیستم مالی جهانی در حال حرکت بهسمت ساختاری است که در آن چند ارز اصلی بهصورت همزمان نقش ایفا میکنند و هیچ ارزی بهتنهایی تسلط مطلق ندارد.
در مجموع، سیاست چین برای افزایش نقش یوان در نظام مالی جهانی اگرچه برای پکن هزینههایی در کوتاهمدت دارد، اما بخشی از راهبرد بلندمدت این کشور برای تقویت جایگاه اقتصادی و کاهش نفوذ مالی دلار بهشمار میرود. در حالیکه اختلاف نرخ بهره میان چین و ایالات متحده همچنان ادامه دارد، به نظر میرسد کشورهای بیشتری به استفاده از یوان در مبادلات مالی خود تمایل نشان خواهند داد.
