صادرات پتروشیمی ایران به ۳۴.۸ میلیون تن می‌رسد
ظرفیت اسمی تولید صنعت پتروشیمی ایران تا پایان سال ۱۴۰۴ به ۱۰۵ میلیون تن خواهد رسید و بر اساس پیش‌بینی‌ها، میزان صادرات محصولات پتروشیمی کشور به ۳۴.۸ میلیون تن افزایش خواهد یافت. این میزان صادرات ارزشی معادل ۱۳.۶ میلیارد دلار خواهد داشت.
به گزارش خبرگزاری اقتصادی، صنعت پتروشیمی ایران در مسیر توسعه قرار گرفته و با بهره‌برداری از طرح‌های جدید و استفاده از منابع خوراک غیرمرسوم، در سال آینده با رشد قابل توجهی در ظرفیت تولید و صادرات مواجه خواهد شد. طبق اعلام شرکت ملی صنایع پتروشیمی، تا پایان سال ۱۴۰۳، ظرفیت اسمی این صنعت به ۹۷ میلیون تن رسیده است که از این میزان، حدود ۷۵.۲ میلیون تن محصول تولید و به بازار داخلی و خارجی عرضه شده است.
در سال ۱۴۰۳، میزان صادرات محصولات پتروشیمی کشور ۲۹.۲ میلیون تن با ارزشی حدود ۱۳ میلیارد دلار بوده است. در همین حال، میزان فروش داخلی نیز ۱۳.۱ میلیون تن محصول به ارزش تقریبی ۱۱ میلیارد دلار گزارش شده است.
افزایش ظرفیت اسمی و صادرات در سال ۱۴۰۴
برنامه‌ریزی برای سال ۱۴۰۴ حاکی از آغاز فاز تازه‌ای در توسعه صنعت پتروشیمی کشور است. طبق اعلام رسمی، با راه‌اندازی طرح‌هایی با ظرفیت اسمی ۸.۵ میلیون تن، مجموع ظرفیت اسمی صنعت پتروشیمی به ۱۰۵ میلیون تن خواهد رسید. همچنین برآورد می‌شود که میزان تولید واقعی نیز به ۸۳.۵ میلیون تن افزایش یابد.
از این مقدار تولید، صادرات ۳۴.۸ میلیون تن محصول پتروشیمی به ارزش تقریبی ۱۳.۶ میلیارد دلار هدف‌گذاری شده است. در بخش فروش داخلی نیز، پیش‌بینی می‌شود ۱۶.۱ میلیون تن محصول به ارزش بیش از ۱۰ میلیارد دلار در بازار داخلی جذب شود.
تنوع خوراک و محصولات جدید
در میان طرح‌های جدیدی که در حال بهره‌برداری هستند، استفاده از خوراک‌های غیرگازی به‌جز یک مورد که از گاز طبیعی استفاده می‌کند، در اولویت قرار گرفته است. بر اساس اعلام مسئولان شرکت ملی صنایع پتروشیمی، سه محصول جدید برای نخستین بار در کشور به سبد تولید اضافه خواهند شد. این محصولات می‌توانند به تنوع بیشتر محصولات پتروشیمی کشور کمک کنند و جایگاه ایران را در بازارهای بین‌المللی تقویت نمایند.
از دیگر اقدامات مهم در این صنعت، استفاده از گازهای همراه نفت (گازهای مشعل) به عنوان خوراک جدید برای پتروشیمی‌هاست. با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، حدود ۱۰ میلیون مترمکعب گاز حاصل از جمع‌آوری مشعل‌ها به چرخه خوراک پتروشیمی کشور وارد خواهد شد.
تأمین انرژی مورد نیاز
در زمینه تأمین انرژی، صنعت پتروشیمی در سال جاری به حدود ۵۱ میلیون مترمکعب گاز طبیعی برای خوراک و ۶۳ میلیون مترمکعب گاز به عنوان سوخت نیاز دارد. بخش عمده‌ای از این نیاز با سرمایه‌گذاری در بازیابی گازهای مشعل و همکاری با هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی کشور تأمین می‌شود.
توزیع جغرافیایی ظرفیت پتروشیمی
از نظر جغرافیایی، بخش عمده ظرفیت پتروشیمی کشور در مناطق جنوبی ایران متمرکز شده است. منطقه عسلویه با سهمی حدود ۴۸ درصد از کل ظرفیت تولید، رتبه نخست را در کشور دارد. پس از آن، منطقه ماهشهر با ۲۵ درصد از ظرفیت پتروشیمی، جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است.
با توجه به دسترسی مناطق جنوبی به منابع گازی، زیرساخت‌های توسعه‌یافته و دسترسی آسان به آب دریا برای مصارف صنعتی، توسعه صنعت پتروشیمی در این مناطق با سرعت بیشتری دنبال می‌شود. در این میان، منطقه مکران نیز به عنوان یکی از قطب‌های جدید توسعه صنعت پتروشیمی مطرح شده و سرمایه‌گذاران متعددی در حال احداث واحدهای جدید در این منطقه هستند.
مدیریت منابع آب در مناطق غیرساحلی
در مناطق غیرساحلی کشور، به دلیل محدودیت در دسترسی به منابع آبی، سیاست استفاده از آب‌های نامتعارف در دستور کار قرار گرفته است. به عنوان نمونه، مجتمع پتروشیمی خراسان از منابع چاه‌های آب به سمت استفاده از فاضلاب شهری تصفیه‌شده حرکت کرده و نمونه‌ای از رویکردهای نوین در بهره‌برداری پایدار از منابع آبی را ارائه داده است.
همچنین بر اساس برنامه هفتم توسعه، تأکید شده که در صورت برداشت آب برای واحدهای پتروشیمی از سدها یا رودخانه‌ها، قیمت آن معادل هزینه تمام‌شده تصفیه پساب محاسبه خواهد شد. این سیاست به منظور مدیریت بهتر منابع آبی و جلوگیری از هدررفت منابع حیاتی اجرایی خواهد شد.
جمع‌بندی
در مجموع، صنعت پتروشیمی ایران با تمرکز بر افزایش ظرفیت تولید، توسعه صادرات هدفمند، تنوع‌بخشی به محصولات تولیدی و مدیریت بهینه منابع انرژی و آب، در مسیر تثبیت جایگاه خود در اقتصاد کشور و بازارهای بین‌المللی قرار دارد.
با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته و بهره‌برداری از طرح‌های جدید، افق روشنی پیش روی صنعت پتروشیمی ایران قرار دارد. با این حال، تحقق اهداف تعیین‌شده نیازمند اجرای دقیق سیاست‌های کلان، سرمایه‌گذاری مستمر و رفع چالش‌های زیرساختی خواهد بود.
