وزن بورس آمریکا بر دوش هوش مصنوعی افتاد / صعود غولهای فناوری و افزایش نگرانیها از حباب احتمالی
گزارشها نشان میدهد تمرکز اقتصاد و بازار سهام آمریکا بر فناوری هوش مصنوعی در ماههای اخیر به بالاترین سطح خود رسیده و سهم شرکتهای فعال در این حوزه اکنون به حدود یکسوم ارزش کل بازار بورس این کشور رسیده است. رشد ارزش شرکت انویدیا و سایر غولهای فناوری نشانهای از نقش پررنگ سرمایهگذاریهای مبتنی بر توسعه سامانههای هوش مصنوعی در ساختار اقتصادی ایالات متحده تلقی میشود.
بر اساس دادههای منتشر شده، انویدیا، تولیدکننده بزرگ تراشههای مورد استفاده در پروژههای هوش مصنوعی، هفته گذشته برای نخستین بار به ارزش بازاری حدود پنج تریلیون دلار دست یافت. دستیابی این شرکت به چنین سطحی از ارزشگذاری، نقطهعطفی تاریخی تلقی شده و نشان میدهد بخش قابلتوجهی از نقدینگی و تمرکز بازار سهام آمریکا به سمت فناوریهای مرتبط با هوش مصنوعی متمایل شده است.
این شرکت در کنار شش شرکت بزرگ فناوری دیگر شامل اپل، مایکروسافت، آلفابت (گوگل)، آمازون، برادکام و متا، اکنون جمعاً حدود ۳۲ درصد از ارزش کل بازار سهام آمریکا را به خود اختصاص دادهاند. تمامی این شرکتها، نقش فعال و گستردهای در توسعه، اجرا و استفاده از فناوریهای مبتنی بر یادگیری ماشینی و مدلهای زبانی پیشرفته دارند. سهم چشمگیر این هفت شرکت از ارزش کل بازار، نشاندهنده وابستگی فزاینده ساختار اقتصادی به عملکرد شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی است.
اگرچه بازار سهام نماینده دقیق اقتصاد نیست، اما در روندهای اخیر، ردپای سرمایهگذاری بر روی فناوریهای نوین در شاخصهای اقتصادی نیز مشاهده میشود. طبق گزارش والاستریت ژورنال، شرکتهای بزرگ مستقر در سیلیکونولی امسال قصد دارند حدود ۴۰۰ میلیارد دلار در حوزه توسعه هوش مصنوعی و خرید تجهیزات مرتبط سرمایهگذاری کنند. این رقم، یکی از بیشترین میزانهای ثبتشده در حوزه فناوریهای نوین طی سالهای اخیر است.
همچنین بنا بر تحلیل منتشر شده از سوی جیسون فورمن، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد و مشاور اقتصادی سابق دولت آمریکا، در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، سرمایهگذاری در تجهیزات رایانهای و زیربنایی هوش مصنوعی، ۹۲ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا را به خود اختصاص داده است. این سهم بیانگر نقش کلیدی هوش مصنوعی در رشد شاخصهای اقتصادی ایالات متحده در دوره اخیر است.
در همین حال، با افزایش ارزش شرکتهای فعال در این حوزه و رشد سریع سرمایهگذاریها، نگرانیهایی در خصوص شکلگیری احتمالی حباب در بازار سهام آمریکا مطرح شده است. شماری از اقتصاددانان معتقدند در صورتی که فناوریهای هوش مصنوعی نتوانند انتظارات موجود را در سطح بازار محقق کنند، احتمال کاهش قابلتوجه ارزش این شرکتها و اثرگذاری بر ثروت خانوارها وجود دارد. گفته میشود وابستگی بالای اقتصاد به تعداد محدودی از شرکتها میتواند در صورت بروز نوسان در ارزش سهام آنها، ساختار بازار را با آسیب مواجه کند.
با این حال، برخی از مقامها و تحلیلگران معتقدند وضعیت فعلی شباهت کاملی به دوره حباب داتکام ندارد. جروم پاول، رئیس فدرالرزرو آمریکا، در تازهترین اظهارات خود درباره مقایسه وضعیت کنونی با دوره حباب فناوری دهه ۲۰۰۰ میلادی، این تشبیه را نادرست دانسته و اشاره کرده است شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی امروز دارای طرحهای تجاری و مدلهای کسبوکار روشنتری هستند.
در سطح تحولات شرکتها، اعلام قرارداد جدید میان آمازون و شرکت اوپنایآی، بار دیگر توجه بازار را به سمت فناوری هوش مصنوعی جلب کرده است. آمازون روز دوشنبه اعلام کرد قراردادی به ارزش ۳۸ میلیارد دلار با اوپنایآی امضا کرده که به موجب آن، زیرساخت «خدمات وب آمازون» در اختیار اوپنایآی قرار میگیرد. این همکاری باعث شده اوپنایآی ضمن حفظ فعالیتهای مشترک با مایکروسافت، دامنه زیرساخت ابری خود را گسترش دهد.
در پی انتشار این خبر، ارزش سهام آمازون به بالاترین سطح تاریخی خود رسید. همزمان، سهام انویدیا نیز پس از اعلام خبر صدور مجوز دولت آمریکا به مایکروسافت برای صادرات تراشههای پیشرفته به امارات متحده عربی افزایش یافت. این امر نشاندهنده ادامه تقاضای گسترده کشورها برای دسترسی به فناوریهای مرتبط با هوش مصنوعی است.
در همین حال، آمارهای منتشرشده حاکی است که اگرچه شرکتهای بزرگ فناوری موجب افزایش شاخصهای بورس آمریکا شدهاند، اما بخش گستردهتری از بازار عملکرد مطلوبی نداشته است. روز دوشنبه، با وجود رشد شاخصهای اصلی والاستریت از جمله اساندپی ۵۰۰ و نزدک، بیش از ۳۰۰ نماد بورسی در محدوده منفی بسته شدند. این موضوع بهعنوان نشانهای از تمرکز رشد بر تعداد محدودی از نمادها تلقی شده است.
به گفته منابع آگاه، در حالی که توجه سرمایهگذاران عمدتاً معطوف به شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی است، سایر بخشهای بازار همچنان با رکود نسبی مواجه هستند. تحلیلگران معتقدند این روند احتمالاً موجب افزایش تمرکز نقدینگی در سهام شرکتهای بزرگ و گسترش فاصله عملکرد میان صنایع مختلف خواهد شد.
افزون بر این، گزارشها نشان میدهد همزمان با افزایش سطح رقابت میان شرکتهای توسعهدهنده مدلهای هوش مصنوعی، حجم قراردادهای چند میلیارد دلاری میان بازیگران اصلی این حوزه در حال افزایش است. این قراردادها بهطور مستقیم با توسعه مراکز داده، خرید پردازندههای پیشرفته و تأمین زیرساختهای نرمافزاری مرتبط هستند.
بر اساس گزارشها، موسساتی مانند صندوق بینالمللی پول هشدار دادهاند در صورت بروز اختلال در روند رشد شرکتهای فناوری، احتمال اثرگذاری مستقیم بر ثروت خانوارهای آمریکایی و کاهش ارزش داراییهای مالی وجود دارد. طبق برآوردهای منتشر شده، وقوع سناریوی مشابه حباب فناوری در دهه گذشته میتواند منجر به حذف حدود ۲۰ تریلیون دلار از ثروت خانوارها شود.
در مجموع، افزایش نقش هوش مصنوعی در بازار سهام آمریکا، رشد سرمایهگذاری در زیرساختهای مرتبط و اعلام قراردادهای جدید در این حوزه، توجه بازار را به این صنعت افزایش داده و شاخصهای والاستریت را تحت تأثیر قرار داده است. با این حال، آمار و گزارشهای منتشر شده نشان میدهد بخش اعظم رشد بازار بر پایه عملکرد تعداد محدودی از شرکتها بوده و بخش وسیعی از صنایع همچنان با رشد محدود یا منفی مواجهاند.
