زیان ۱۲.۹ میلیارد دلاری گازپروم در سال ۲۰۲۴
به گزارش خبرگزاری اقتصادی، شرکت دولتی گازپروم روسیه در سال ۲۰۲۴، مطابق با استانداردهای حسابداری روسیه، زیان خالصی معادل ۱.۰۷۶ تریلیون روبل (۱۲.۸۹ میلیارد دلار) ثبت کرده است. این زیان در شرایطی اعلام شد که این شرکت در سال ۲۰۲۳، سود خالص ۶۹۵.۶ میلیارد روبلی را گزارش کرده بود.
خبرگزاری اینترفکس اعلام کرد که این زیان عمدتاً ناشی از کاهش ارزش سهام شرکت «گازپروم نفت»، که بازوی نفتی گازپروم محسوب می‌شود، بوده است. طبق اعلام منابع رسمی، نتایج مالی این شرکت تحت استانداردهای بین‌المللی گزارش‌دهی مالی تا پایان آوریل منتشر خواهد شد.
تأثیر تحریم‌ها بر عملکرد گازپروم
گازپروم، به عنوان بزرگ‌ترین شرکت انرژی روسیه، در سال‌های اخیر با فشارهای شدیدی مواجه شده است. تحریم‌های بین‌المللی که پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲ اعمال شد، تأثیر قابل توجهی بر عملکرد این شرکت گذاشته است. اگرچه اقتصاد روسیه تاکنون انعطاف‌پذیری قابل قبولی از خود نشان داده است، اما نشانه‌های متعددی از فشار اقتصادی بر بخش‌های مختلف صنعتی و تجاری این کشور نمایان شده است.
روسیه و اتحاد جماهیر شوروی سابق، در طول نیم قرن گذشته سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای برای تصاحب سهم عمده‌ای از بازار گاز اروپا انجام داده بودند. پیش از آغاز جنگ اوکراین، گازپروم حدود ۳۵ درصد از بازار گاز اروپا را در اختیار داشت، اما با آغاز درگیری‌های نظامی، تجارت گازپروم در این منطقه به‌شدت آسیب دید.
از دست دادن بازار گاز اروپا
پس از تشدید تحریم‌های بین‌المللی، اتحادیه اروپا تلاش‌های خود را برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه افزایش داد. در همین راستا، چندین پروژه و خط لوله انتقال گاز که پیش از این به اروپا متصل بودند، متوقف شده‌اند. از جمله این موارد می‌توان به خط لوله «یامال-یوروپ» که از مسیر بلاروس عبور می‌کرد، اشاره کرد که فعالیت آن به‌طور کامل متوقف شده است.
همچنین خط لوله «نورد استریم» که از بستر دریای بالتیک به آلمان متصل بود، در پی حادثه خرابکاری سال ۲۰۲۲ متوقف شده و تاکنون تلاش قابل توجهی برای بازسازی آن صورت نگرفته است. این مسئله تأثیر مستقیمی بر درآمدهای ارزی گازپروم گذاشته و موجب کاهش سطح صادرات این شرکت به اروپا شده است.
افزایش صادرات گاز به چین
در حالی که صادرات گاز روسیه به اروپا با کاهش چشمگیری مواجه شده است، مقامات این کشور تلاش کرده‌اند بازارهای جدیدی را جایگزین کنند. چین یکی از بزرگ‌ترین مشتریان جدید گازپروم محسوب می‌شود و در سال‌های اخیر همکاری‌های دو کشور در حوزه انرژی افزایش یافته است.
بر اساس گزارش‌ها، حجم گاز صادر شده از روسیه به چین در سال جاری میلادی برای نخستین بار از صادرات خط لوله‌ای گاز روسیه به اروپا فراتر خواهد رفت. در فاصله ژانویه تا نوامبر، حدود ۲۸.۵ میلیارد متر مکعب گاز از طریق خط لوله «قدرت سیبری» به چین صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشدی ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد.
افزایش درآمدهای داخلی گازپروم
با وجود کاهش صادرات به اروپا، گازپروم همچنان در تلاش است تا از طریق توسعه بازار داخلی و افزایش همکاری‌های تجاری، بخشی از زیان‌های خود را جبران کند. مقامات این شرکت اعلام کرده‌اند که درآمد حاصل از فروش گاز طبیعی در سال ۲۰۲۴ از پیش‌بینی‌های اولیه فراتر رفته است.
فامیل سادیگوف، معاون مدیر اجرایی گازپروم، در این خصوص اظهار داشت که درآمد حاصل از فروش گاز این شرکت به ۴.۶ تریلیون روبل (۴۵.۸ میلیارد دلار) رسیده است. این رقم ۱۵۵ میلیارد روبل بیشتر از پیش‌بینی‌های اولیه در برنامه مالی این شرکت بوده و همچنین از درآمدهای سال گذشته نیز فراتر رفته است.
تأثیرات قراردادهای ترانزیتی روسیه و اوکراین
یکی دیگر از چالش‌های پیش روی گازپروم، مسئله قراردادهای ترانزیتی گاز از طریق اوکراین است. حدود نیمی از صادرات گاز روسیه به اروپا از طریق خاک اوکراین انجام می‌شود. قرارداد پنج‌ساله‌ای که میان مسکو و کی‌یف در زمینه ترانزیت گاز امضا شده بود، در پایان سال جاری میلادی منقضی خواهد شد و تاکنون مذاکراتی برای تمدید این قرارداد انجام نشده است.
رهبران روسیه و اوکراین هفته گذشته اعلام کردند که هیچ برنامه‌ای برای تمدید این قرارداد در دستور کار ندارند. این مسئله نگرانی‌هایی را در خصوص تأمین گاز اروپا در فصل زمستان ایجاد کرده و می‌تواند در آینده نزدیک به افزایش قیمت جهانی گاز منجر شود.
چشم‌انداز آینده گازپروم
با توجه به فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، کاهش صادرات به اروپا و شرایط نامشخص قراردادهای ترانزیتی، آینده گازپروم با چالش‌های متعددی مواجه است. با این حال، مقامات روسی اعلام کرده‌اند که این شرکت همچنان در مسیر توسعه و تقویت بازارهای جایگزین قرار دارد.
از جمله اقدامات اخیر گازپروم می‌توان به گسترش شبکه خط لوله داخلی، افزایش همکاری با شرکت‌های چینی و گسترش سهم خود در پروژه‌های نفت و گاز بین‌المللی اشاره کرد. این شرکت همچنین سهم شرکت «شِل» را در جوینت ونچر «نفت و گاز ساخالین ۲» در خاور دور روسیه خریداری کرده است که موجب افزایش درآمدهای آن در نیمه اول سال جاری شده است.
با وجود تمامی این تلاش‌ها، کارشناسان اقتصادی معتقدند که تحریم‌های بین‌المللی، کاهش ظرفیت صادراتی به اروپا و وابستگی به بازارهای آسیایی می‌تواند روند بهبود اقتصادی گازپروم را با چالش‌های اساسی مواجه کند.
