فین تک یا فناوری مالی چیست؟

فین‌تک یا Fintech برگرفته از اصطلاح فناوری مالی یا Financial Technology است. منظور از آن، استفاده از فناوری برای تأمین، توسعه و تعریف خدمات مالی است. فین‌تک هسته نفوذی فناوری در امور مالی است که از فناوری‌های جدید و خلاقانه برای خلق راه‌حل‌های مالی مانند پرداخت‌های آنلاین، اپلیکیشن‌های بین بانکی و حتی شیوه‌های جدید در تعریف دارایی و اقتصاد استفاده می‌کند.

تراکنش فناوری محور مهم‌ترین عملکردی است که ابزارهای حوزه فناوری مالی بر آن تأکید دارند؛ منظور از تراکنش فناوری محور ایجاد کانال‌های آسان‌تر، ایمن‌تر و همه‌گیرتر برای مبادله دارایی و ارزش بین اشخاص، شرکت‌ها و حتی دولت‌هاست. در این راستا، شرکت‌ها و بخصوص استارت‌آپ‌های حوزه فناوری که از چابکی بالایی برخوردارند پلتفرم‌ها و استراتژی‌های بانکی جدیدی تعریف و جوامع را از بانکداری سنتی به سمت انواع مبتنی بر فناوری هدایت می‌کنند.

در چند سال اخیر و پس از راه یافتن ارزهای دیجیتال به مبانی مالی کشورها، سرمایه‌گذاری بر روی نفوذ بیشتر فناوری در امور مالی و بانکداری افزایش یافته و حتی بانک‌های سنتی نیز مجبور به حضور پر رنگ در این چهارچوب جدید از تعریف و تراکنش دارایی شده‌اند.

فناوری مالی یا فین‌تک چیست؟

فین‌تک اصطلاحی فنی برای توصیف و طبقه‌بندی فناوری‌های جدیدی است که برای بهبود کارایی و خودکارسازی خدمات و محصولات مالی استفاده می‌شوند. هدف اصلی این فناوری‌ها کمک به مشتریان خود برای مدیریت بهینه‌تر دارایی، تراکنش راحت‌تر و تعریف خدمات آنلاین خودکار و حتی هوشمند شده است.

به زبانی دیگر، فین‌تک به نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های گوشی اشاره دارد که از الگوریتم‌های کامپیوتری برای تعریف سلسله مراتب عملیات مالی استفاده می‌کنند. در سال‌های ابتدایی بروز فناوری‌ مالی، این الگوریتم‌ها پشت صحنه عملیات بانکی را تشکیل می‌دادند؛ اما امروز به صنایع بیشتری نفوذ کرده‌اند و کاربردهای آن‌ها در تجارت الکترونیک، مدیریت سرمایه، بانکداری مجازی و مستقل، تجمیع سرمایه و … مفاهیم جدیدی از دارایی و نقل و انتقال آن تزریق کرده‌اند.

به ویژه، فین‌تک شامل توسعه و استفاده از ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین و اتر است. در واقع ساختار شبکه‌های بلاک‌چین و فناوری پشتوانه آن‌ها برگرفته از نفوذ فناوری به ساختار و تعریف‌های مالی است. جایی که حجم فوق‌العاده بالایی از داده در لحظه و توسط افرادی که مستقل از هم عمل می‌کنند، تحلیل و مسئله مبنایی با استفاده از یک الگوریتم پیش‌فرض به صورت مستمر به محک گذاشته می‌شود.

با این حال، فین‌تک و تمرکز اصلی آن هنوز بر پایه نفوذ فناوری بر ساختارهای موجود در مالی سنتی یا همان شیوه‌های بانکداری و تعریف پول فیات در قالب دیجیتالی آن است. مهم‌تر اینکه، بخش سنتی همچنان قدرت شاخص در تعاملات مالی جهان است و بانک‌ها اگرچه بخشی از بازار خود را به شرکت‌های فین‌تک واگذار کرده‌اند، اما همچنان میدان‌دار اصلی به حساب می‌آیند.

نوآوری و فناوری مالی

بیشتر از اینکه فین‌تک وابسته به فناوری باشد، بر نوآوری تکیه زده است. به عبارتی، راه‌حل‌های مالی نیاز سهتند که انواع قدیمی را به چالش بکشند، بهبودهای قابل لمسی ایجاد کنند و در این مسیر از فناوری به عنوان اهرم مبنا بهره بگیرند.

منظور ما از نوآوری در امور مالی، تنظیم شیوه‌های جدیدتر در تعامل مالی بین انسان‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها است. این تعامل مالی نوین باید نقص‌های ساختارهای سنتی را پوشش دهد و بهره‌وری بیشتر را در نقل و انتقال دارایی به بار آورد.

اما فین‌تک پیدایش خود را مرهون پیدایش اینترنت می‌داند. تمام استارت‌آپ‌هایی که وارد حوزه فناوری مالی شده‌اند، از دانش به‌روز خود از ارتباطات اینترنتی و حرکت دادن دارایی بر روی آن الهام گرفته‌اند. درواقع، بیشتر آنچه ما در فین‌تک “فناوری” می‌خوانیم، الگوریتم‌هایی هستند که کانال‌های اشتراک دارایی ایجاد می‌کنند، دارایی‌های غیرفیزیکی به وجود می‌آورند که مردم حاضرند دارایی فیزیکی خود را برایشان بپردازند و اقتصاد کلاسیک را در حالت کلی‌تر سوار بر موج دیجیتالی شدن جهان می‌کنند.

زمینه‌های فعالیت فین‌تک

هدف اصلی تمام شرکت‌های فعال در حوزه فین‌تک، دریافت سهم و در نهایت تصاحب تمام ارزش مبادلاتی است که در مالی سنتی در جریان است. در این فعالیت تصاحب بازار مالی، آن‌ها از علاقه روز افزون مردم به حضور در فضای آنلاین، سرعت بیشتر در انتقال دارایی و جذابیت بصری و کاربرپسند الگوریتم‌ها بهره می‌گیرند.

آن‌ها همان خدمات بانکداری سنتی را در قالبی دیگر به مردم می‌فروشند. برای مثال، شبکه‌های بزرگ و مجازی از دارایی توزیع شده خلق می‌کنند و از استخرهای نقدینگی خود برای ارائه وام و درآمدزایی استفاده می‌کنند. برخلاف بانک‌های سنتی، فرایند تخصیص وام در یک اپلیکیشن وام‌دهی مبتنی بر فناوری مالی تنها چند لحظه طول می‌کشد و احراز هویت‌ها و سایر فعالیت‌های مورد نیاز تماما خودکار و توسط ماشین کنترل می‌گردند.

علاوه بر این، فین‌تک راه‌حل‌های جدیدی برای کسب‌وکارها و حضور آنلاین آن‌ها تعریف کرده است. برای مثال، استارت‌آپ‌هایی چون Tala در حوزه مد، از اطلاعات تراکنش مشتریان برای تشخیص میزان اعتبار مالی مشتریان و فروش اقساطی به آن‌ها استفاده می‌کنند. در این تحلیل، آن‌ها از الگوریتم‌های یادگیری عمیق و مبتنی بر نوآوری‌های حوزه فین‌تک بهره می‌برند.

از اوایل دهه گذشته میلادی، و با حضور قدرتمند بزرگان فناوری در فعالیت‌های بانکداری دیجیتال، فین‌تک جبهه‌های رقابتی قدرتمندی در مقابل مالی سنتی ایجاد کرده و حتی برخی از بازارها را به‌طور کلی از آن گرفته است.

ارز دیجیتال

تکنولوژی بلاکچین، یا همان دفترکل توزیع‌ شده، شبکه‌ای رمزنگاری شده از گره‌های محاسباتی است که عمل تعریف دارایی‌های کریپتو مانند بیت‌کوین، اتر، توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT) و پلتفرم‌های خدمات مالی و غیرمالی را ممکن می‌سازد.

قراردادهای هوشمند و توانایی آن‌ها در تعریف دارایی‌ها و خدمات مالی جدید، نقطه عطف گسترش مفهوم ارز دیجیتال و همه‌گیر شدن آن است. این قراردادها الگوریتم‌هایی از خانواده فین‌تک هستند که امکان خلق شبکه‌های اقتصادی مستقل از اقتصاد سنتی را فراهم کرده‌اند تا متاورس و مفاهیم مجازی دیگر (مانند هوش مصنوعی) شرایط لازم برای استقلال از دنیای فیزیکی و اقتصاد آن را فراهم ببینند.

بانکداری باز

در حالت سنتی، بانک‌ها اطلاعات مالی مشتریان خود را در دایره عملیاتی خود حفظ می‌کنند و اجازه انتشار آن را نمی‌دهند. بانکداری باز از نوآوری‌های حوزه فین‌تک است که امکان تبادل اطلاعات بانکی بین بانک‌ها و دیگر تأمین کنندگان امور مالی را فراهم می‌کند. در واقع، بانکداری باز بر این باور است که باید اطلاعات بانکی در اختیار تمام توسعه دهندگان قرار گیرد تا با اتکا بر این داده‌ها اپلیکیشن‌ها و خدمات مالی جدید تعریف شوند.

Insurtech یا فناوری بیمه

انشورتک به نوآوری‌های فناورانه‌ای اشاره دارد که با هدف کاهش هزینه‌های بیمه‌ای و افزایش کارایی این صنعت خلق می‌شوند. بر پایه اصول فناوری بیمه، این صنعت باید مانند بانکداری سنتی به انواع دیجیتال و مبتنی بر فناوری سوق داده شود. در قالب این فناوری‌ها، می‌توان برای انواع بیمه‌های اجتماعی، انواع سفارشی و حتی فاجعه‌ (Catastrophe) مشارکت جمعی تعریف و قیمت‌گذاری هوشمند ارائه داد.

خدمات بدون بانک یا UnBanking

هدف این استارت‌آپ‌ها و اپلیکیشن‌های مالی آن‌ها خدمات رسانی به افراد محروم یا کم درآمدی است که توسط بانک‌های سنتی یا شرکت‌های ارائه‌ دهنده خدمات مالی نادیده گرفته می‌شوند. این شرکت‌ها به ویژه از جانب دولت‌ها و نهادهای حقوق بشری حمایت می‌شوند.

امنیت سایبری

از دیگر حوزه‌هایی که بخش فناوری مالی در آن ورود کرده است، ارائه خدمات امنیت در دنیای مجازی است. این شرکت‌ها به بانک‌ها، شرکت‌ها و اشخاص حقیقی خدمات محافظت از دارایی‌های دیجیتال ارائه می‌دهند. برای مثال، شرکت‌هایی که کیف پول ارز دیجیتال تعریف می‌کنند جزء این خانواده هستند.

Robo-Advisor

این پلتفرم‌ها به شرکت‌ها و افراد خدمات مدیریت و استراتژی مالی ارائه می‌کنند. علاوه بر این، آن‌ها از الگوریتم‌های پیچیده یادگیری ماشین برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و دیگر بازارهای جهانی و منطقه‌ای بهره می‌گیرند.

ربات‌های دستیار یا ChatBot

ربات‌های دستیار در اوایل سال ۲۰۲۲ بر سر زبان‌ها افتادند و معرفی ChatGPT نقطه عطفی در ورود آن‌ها به روزمرگی مردم بود. این ربات‌ها در انواع مختلف فعالیت‌ها مشاوره می‌دهند و خدمات مالی جزئی از توانایی‌های تحلیل هوشمند و مستقل آن‌هاست.

فین‌تک سرمایه‌گذاری و سپرده

فین‌تک الهام بخش طیف بسیار گسترده‌ای از اپلیکیشن‌های سرمایه‌گذاری و سپرده‌گذاری بوده است. شرکت‌هایی چون رابین‌هود، Stash و Acorns حایل‌های موجود در سرمایه‌گذاری را برداشته‌اند و هرکسی با هر سطح آگاهی از بازارهای مالی و انواع دارایی‌ها می‌تواند به سرمایه‌گذاری بر روی منابع و ابزارهای مختلف مالی بپردازد.

برخی از شرکت‌های مطرح در صنعت فین‌تک

از اپلیکیشن‌ها و الگوریتم‌ها گرفته تا هوش مصنوعی و ابزار و بازارهای مالی جدید، فین‌تک سوئیچی فوق‌العاده قوی بر دو شریان اصلی در صنایع و روزمرگی مردم یعنی امور مالی و فناوری است. در ادامه به معرفی برخی از موفق‌ترین و مطرح‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری مالی می‌پردزایم.

Stripe

این شرکت پیشگام در ارائه خدمات پرداخت است و ارزش کنونی آن نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار است. Stripe تعریف دیگری از پرداخت آنلاین و بلافاصله ارائه داده است و فرایند بسیار سریعی را در قالب الگوریتم خود به وجود آورد. این شرکت توسط برادران ایرلندی پاتریک و جان کولیسون در سال ۲۰۱۰ بنیاد نهاده شد و در شهر سانفرانسیسکو آمریکا قرار دارد.

این شرکت کمک شایانی به توسعه تجارت الکتروینک و ارائه سرویس‌های پرداخت آنلاین و API به شرکت‌های تجاری کرده است. تعداد کاربران فعال آن در حدود ۲ میلیون نفر (در لحظه) است و نزدیک به ۳ میلیون وبسایت تجاری از سیستم پرداخت این شرکت استفاده می‌کنند. از جمله مزایای آن کاربرپسند بودن اپلیکیشن‌ها و فرایندهای پرداخت اینترنتی، ارائه شیوه‌های مختلف برای کسب‌وکار و افراد مختلف و تنوع در خدمات پرداخت صورتحساب، ارتباطات مالی و امکان پرداخت بدون نیاز به اتصال به اینترنت در شرایط ویژه است.

Ant Group

این شرکت چینی یکی از غول‌های دنیای فین‌تک است که ارزش کنونی آن ۷۸ میلیارد دلار تقریب زده شده است. هسته عملیاتی آن در شهر هانگژو چین مستقر است و در سال ۲۰۱۴ و پس از اکتساب Alipay نام خود را به Ant Group Services تغییر داد.

در دنیای فناوری مالی، این شرکت جزء پیشتازان و شرکت‌هایی است که به شدت در تجارت آنلاین و خدمات متناظر با آن نفوذ می‌کنند. Ant Group در ابتدا بخشی از شرکت معروف علی‌بابا چین بود و اکنون خدمات متعددی مانند پرداخت و مدیریت دارایی ارائه می‌کند.

PayPal

پی پال جزء محبوب‌ترین و ایده‌گراترین فناوری‌های مالی است که خود انقلابی در شیوه‌های نقل و انتقال دارایی به حساب می‌آید. این شرکت پیشگام در صنعت فین‌تک بوده و توسط کارآفرینان حوزه تکنولوژی Peter Thiel، Max Levchin، Ken Howery، Luke Nosek و Yu Pan در اواخر سال ۱۹۹۸ طراحی شد.

بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک، شرکت‌های بزرگ، شرکت‌های فعال در حوزه بازی و سازمان‌های شاخص در حوزه فناوری از اپلیکیشن‌ها و راه‌حل‌های پی پال در مبادلات خود استفاده می‌کنند. با پی پال می‌توان با سرعت بالا و از هرجای دنیا پول انتقال داد، صورتحساب‌ها و خریدهای اینترنتی را پرداخت کرد و حتی به مبادله رمزارز پرداخت. ایلان ماسک از اولین سرمایه‌گذاران بر روی ایده پی‌ پال بود که در سال ۲۰۰۰ به عنوان هم‌موسس به جمع ۴ نفره بالا اضافه شد.

Robinhood

رابین هود یک پلتفرم وام دهی و خرید و فروش سهام و کریپتو است که ویژگی‌های فوق‌العاده‌ای در زمینه معاملات آنلاین ارائه می‌کند. هسته عملیاتی آن در منلو پارک کالیفرنیا مستقر است و در سال ۲۰۱۵ توسط Vladimir Tenev و Baiju Bhatt تأسیس شد. هدف اصلی آن‌ها، ایجاد یک فضای دمکراتیک برای معامله سهام بود؛ بنا بر این هدف، هر کسی از هر جای دنیا با هر مبلغی باید امکان معامله در بازارهای سرمایه‌گذاری را داشته باشد.

این غول دنیای فین‌تک هیچ کارمزدی بابت انجام تراکنش‌ از کاربران نمی‌گیرد، نه برای سهام و نه برای کریپتو یا اختیار خرید و فروش و هر دارایی قابل معامله دیگر. همین ویژگی باعث شد که رابین هود به سرعت در میان کاربران محبوب گردد و نسل‌های جدیدی از معامله‌گران بازار سهام و کریپتو را به دنیای معاملات معرفی کند.

Visa

وقتی حرف از پیشگام در فناوری مالی به میان می‌آید، ویزا جزء آن‌هایی است که در رده‌های بالا قرار می‌گیرد. قدرت ویزا و همه‌گیر شدن آن در نوآوری مبتنی بر فناوری این شرکت برای تسهیل در تراکنش‌های بین‌المللی برای کسب‌وکارها و افراد حقیقی بود.

این شرکت جزء با ارزش‌ترین شرکت‌های فین‌تک به حساب می‌آید و کارت‌های اعتباری آن در گوشه به گوشه دنیا استفاده می‌شوند. ارزش کنونی ویزا در حدود ۵۱ میلیارد دلار است. این شرکت هم‌چنین گسترده‌ترین شبکه از مشتریان فعال را در فناوری مالی دارد.

MasterCard

مستر کارت نامی آشنا در دنیای تراکنش‌های مالی و کارت‌های اعتباری است. این غول صنعت فین‌تک با بانک‌های مختلف در سرتاسر جهان همکاری دارد و واسطه‌ای برای تراکنش‌های آنلاین است. مستر کارت پیشگام در فناوری مالی است و همیشه با نوآوری‌های جدید جایگاه خود در رده‌های بالا را حفظ کرده است.

از پرداخت‌های بدون نیاز به تماس (Contactless) تا کیف پول‌های دیجیتال،  مستر کارت تعریف‌های جدیدی از تعامل مالی به وجود آورده است. ارزش کنونی مستر کارت در حال حاضر ۳۸۰ میلیارد دلار است که با فاصله‌ای نزدیک به ۱۳۰ میلیارد دلار بعد از ویزا قرار می‌گیرد.

Revolut

ریولوت جزء استارت‌های بسیار موفق صنعت فین‌تک است که با نوآوری‌های پیشنهادی خود توانسته درصد قابل توجهی از بازار این صنعت را به خود اختصاص دهد. اپلیکیشن‌های بانکی ریولوت تحولی در صنعت بانکداری ایجاد کرده‌اند و پیشگام در مفهوم بانکداری نوین و مبتنی بر فناوری هستند.

هسته عملیاتی این شرکت مالی در لندن قرار دارد و در سال ۲۰۱۵ توسط Nikolay Storonsky و Vlad Yatsenko تأسیس شده است. در ریولوت شما می‌توانید علاوه بر تراکنش انواع واحدهای پولی به مبادله ارز، کریپتو و انواع کالاها بپردازید. در واقع اپلیکیشن‌های ریولوت یکپارچه‌سازی خاصی در فعالیت‌های معاملاتی و مالی ایجاد کرده‌اند. این شرکت جزء آینده‌دارترین استارت‌آپ‌های صنعت فین‌تک به حساب می‌آید و در آینده چالشی برای بانک‌های سنتی و دیگر بازیگران دنیای فناوری مالی خواهد بود.

Chime

این شرکت فعال در حوزه فناوری مالی در سانفرانسیسکو آمریکا مستقر است و جزء معدود شرکت‌هایی است که بسیاری از خدمات بانکی خود را بدون دریافت هرگونه کارمزدی ارائه می‌کند. اپلیکیشن‌های موبایل این شرکت پرطرفدارترین اپلیکیشن‌های مالی در آمریکای شمالی هستند و راه‌حل‌های مالی مختلف با دسترسی‌های فراوانی ارائه می‌کنند.

با این حال، Chime یک بانک نیست (برعکس ریولوت) و مشتریان آن از واسطه‌گری این شرکت برای انجام خدمات مالی استفاده می‌کنند. این شرکت در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد و ارزش کنونی آن نزدیک به ۲۵ میلیارد دلار است.۹

جمع‌بندی

فین‌تک بهره حوزه مالی از فناوری‌های مبتنی بر اینترنت است که نوآوری‌های خود را در زمینه تراکنش و انجام معاملات با پایه مالی ارائه می‌کند. این صنعت جزء پرشتاب‌ترین صنایع در زمینه توسعه نرم‌افزار، خدمات، شبکه مشتریان و استفاده از فناوری است.

با سوختی که از نوآوری‌‌های حوزه فناوری می‌گیرند، شرکت‌های فعال در حوزه فین‌تک تحولی در خدمات مالی به وجود آورده‌اند و راه‌حل‌های آن‌ها تمام سیستم‌های بانکی را به چالش کشیده است. کارایی بالاتر، سرعت بیشتر، شفافیت و تعامل نزدیک‌تر و مبتنی بر فناوری باعث می‌شود که فناوری مالی روز به روز عرصه را بر شرکت‌های مالی و بخصوص بانک‌ها تنگ‌تر کنند و به همین دلیل است که بسیاری از موسسات مالی قدیمی بر روی استارت‌آپ‌های این حوزه و خدمات آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند.

سوالات متداول

FinTech چیست؟

فین‌تک یا Fintech مخفف اصطلاح فناوری مالی است و به خدمات و محصولاتی اشاره می‌کند که بر تکیه بر فناوری و بخصوص اینترنت، سعی در ارائه راه‌حل‌های مالی جدید مانند شیوه‌های پرداخت و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی دارند.

آیا پی پال یک شرکت در صنعت فین‌تک است؟

پی‌پال جزء اولین شرکت‌ها در زمینه تسهیلات پرداخت آنلاین است و پدرخوانده صنعت فین‌تک به حساب می‌آید. پی پال جایگزین الکترونیکی برای خدماتی چون سفارشات مالی و چک است.

بزرگترین شرکت در حوزه فناوری مالی کدام است؟

در حال حاضر، ویزا با ارزشی بیشتر از ۵۰۰ میلیارد دلار در صدر با ارزش‌ترین شرکت‌های صنعت فین‌تک قرار دارد و پس از مسترکارت آمریکاست. هر دوی این شرکت‌ها تسهیلات پرداخت و تراکنش بین‌المللی ارائه می‌کنند.