رتبه پنجم ایران در تولید لبنیات آسیا و جایگاه نخست صادراتی این صنعت
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO) در تازه‌ترین گزارش خود از وضعیت صنعت لبنیات در قاره آسیا، ایران را به‌عنوان پنجمین تولیدکننده بزرگ محصولات لبنی در سطح این قاره معرفی کرده و در عین حال اعلام کرده است که ایران در سال ۲۰۲۴ موفق شده رتبه نخست صادرات فرآورده‌های لبنی را در منطقه آسیا به‌دست آورد. این گزارش با استناد به داده‌های رسمی و برآوردهای کارشناسی، تصویری از جایگاه ایران در زنجیره ارزش لبنیات منطقه ارائه داده که نشان می‌دهد این کشور توانسته ضمن تأمین نیاز داخلی، سهم قابل توجهی از بازار صادراتی را نیز به خود اختصاص دهد.
جایگاه ایران در تولید لبنیات و مقایسه منطقه‌ای
براساس اطلاعات منتشرشده توسط FAO، ایران در سال گذشته میلادی موفق به تولید ۸ میلیون و ۸۵۰ هزار تن انواع فرآورده‌های لبنی شده که این حجم تولید از کشورهایی مانند ژاپن، اندونزی، مالزی، کره‌جنوبی و عربستان سعودی بیشتر بوده است. در رتبه‌بندی بزرگترین تولیدکنندگان لبنیات آسیا، هند با تولید ۲۴۵ میلیون تن در جایگاه نخست ایستاده و پس از آن پاکستان با ۶۶ میلیون تن، چین با ۴۳ میلیون تن و ترکیه با ۲۲ میلیون تن قرار گرفته‌اند. ایران با جایگاه پنجم خود، همچنان یکی از بازیگران اصلی این بازار محسوب می‌شود.
گزارش FAO همچنین حاکی است که میزان تولید لبنیات ایران تقریباً چهار برابر کره‌جنوبی بوده است؛ کشوری که تولیدش در همین بازه زمانی تنها به یک میلیون و ۹۵۰ هزار تن رسیده است. برآوردهای کارشناسی برای سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که تولید لبنیات ایران اندکی کاهش یافته و به ۸ میلیون و ۸۲۰ هزار تن خواهد رسید که کاهش اندک ۳۰ هزار تنی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.
رکوردشکنی ایران در صادرات فرآورده‌های لبنی
بر اساس داده‌های رسمی فائو، ایران در سال ۲۰۲۴ موفق شده بیشترین صادرات فرآورده‌های لبنی را در آسیا ثبت کند و حدود دو میلیون و ۴۱۲ هزار تن انواع محصولات لبنی به کشورهای دیگر صادر کرده است. نکته قابل توجه اینجاست که پیش‌بینی این سازمان برای سال ۲۰۲۵ نیز از رشد چشمگیر صادرات حکایت دارد و انتظار می‌رود حجم صادرات لبنیات ایران به ۳ میلیون و ۱۵ هزار تن برسد. این آمار به‌خوبی بیانگر ظرفیت تولید مازاد در صنعت لبنیات ایران و همچنین دسترسی به بازارهای بین‌المللی است که می‌تواند به ارزآوری بیشتر برای کشور منجر شود.
با این حال برخی کارشناسان اقتصادی و حوزه تغذیه بر این باورند که تداوم صادرات گسترده فرآورده‌های لبنی ممکن است در بلندمدت منجر به چالش‌هایی در بازار داخلی شود، به‌ویژه با توجه به ساختار جوان و پرجمعیت جامعه ایران. به گفته این کارشناسان، کشورهایی همچون ژاپن که تولید سالانه خود را به ۷ میلیون و ۳۳۰ هزار تن رسانده‌اند، عمده تولید خود را در داخل مصرف می‌کنند و صادرات محدودی در این بخش دارند تا امنیت غذایی جامعه‌شان حفظ شود.
جایگاه ایران در صادرات کره و شیرخشک
به‌جز صادرات گسترده شیر و محصولات لبنی، ایران در صادرات کره نیز جایگاه مهمی در سطح جهان به‌دست آورده است. مطابق آمار فائو، ایران در سال گذشته میلادی با صادرات ۳۳ هزار تن کره، در رتبه پنجم جهانی پس از نیوزیلند، اتحادیه اروپا، بلاروس و ایالات متحده قرار داشته است. همچنین چشم‌انداز سال ۲۰۲۵ از رشد ۸۰ درصدی صادرات کره ایران حکایت دارد و پیش‌بینی شده حجم آن به ۶۰ هزار تن افزایش یابد.
در بخش شیرخشک نیز ایران در رتبه چهارم صادرات جهانی قرار گرفته و توانسته در سال ۲۰۲۴ معادل ۱۳۴ هزار تن شیرخشک به بازارهای هدف صادر کند. این آمار در حالی ثبت شده که آمریکا با ۷۴۵ هزار تن صادرات شیرخشک در صدر قرار داشته و اتحادیه اروپا و نیوزیلند به ترتیب در جایگاه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ صادرات شیرخشک ایران به ۱۷۴ هزار تن افزایش یابد و رشدی معادل ۳۰ درصد را تجربه کند.
- – رتبه پنجم ایران در تولید فرآورده‌های لبنی آسیا با ۸ میلیون و ۸۵۰ هزار تن تولید
- – رتبه نخست ایران در صادرات لبنیات آسیا با بیش از دو میلیون تن صادرات در سال ۲۰۲۴
- – پیش‌بینی رشد صادرات لبنیات ایران به ۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۵
- – قرار گرفتن ایران در میان ۵ صادرکننده بزرگ کره جهان با پیش‌بینی رشد ۸۰ درصدی
- – رتبه چهارم ایران در صادرات شیرخشک جهان با پیش‌بینی افزایش ۳۰ درصدی در سال آینده
صنعت لبنیات ایران با توجه به ظرفیت بالای تولید و توسعه بازار صادراتی، همچنان یکی از مزیت‌های اقتصادی مهم کشور محسوب می‌شود و به‌نظر می‌رسد این روند در سال‌های آینده با ورود فناوری‌های نوین تولید و بهبود بهره‌وری، بیش از گذشته تقویت شود. هرچند تأکید کارشناسان بر توجه به تأمین نیاز داخلی و کنترل قیمت‌ها، از موضوعاتی است که در کنار توسعه صادرات باید در سیاست‌گذاری‌های کلان این صنعت مدنظر قرار گیرد.
