نرم‌افزار Power BI چیست و چه کاربردی دارد؟

نرم‌افزار Power BI چیست؟

نرم‌افزار Power BI مجموعه‌ای از خدمات نرم‌افزاری، برنامه‌ها و رابط‌هایی است که امکان مدیریت انواع داده‌ها و اشتراک بینش‌های حاصل از تحلیل داده و گزارش‌ها را بین تیم‌های مختلف فراهم می‌کنند. منظور از داده می‌تواند هر چیزی باشد: خرید و فروش‌های یک سال گذشته یک شرکت بین‌المللی، نوسانات بازار سهام برای یک سهم خاص، جریان نقدینگی یک موسسه مالی، نرخ نفوذ یک بیماری در بین یک جامعه و یا هر داده ساختارمند و غیرساختارمندی که در ذهن شما می‌گنجد.

پاور بی آی این امکان را فراهم می‌کند که اعضاء تیم به صورت مستقل یا گروهی بر روی تحلیل داده متمرکز شوند، نمایش جذابی از الگوها و پیش‌بینی‌های ممکن را ایجاد کنند و با رده‌های متفاوت از مخاطبان تبادل اطلاعات کنند.

نرم‌افزار Power BI محصول تکامل یافته‌ای از ایده اکسل است، اما هزاران فرسنگ با آن فاصله دارد و کاربردهایش بسیار فراتر از اکسل است. بخصوص، در بحث نمایش و عرضه داده در قالب مخاطب پسند، Power BI بسیار فراتر از اکسل یا بسیاری دیگر از نرم‌افزارهای گزارش‌دهی عمل می‌کند.

در این مقاله Power BI را معرفی، نقش آن را در تحلیل داده بررسی، با نرم‌افزارهای مشابه مقایسه و منابعی برای یادگیری نرم‌افزار Power BI ارائه می‌کنیم.

بر اساس تحقیقات Forrester Research در سال ۲۰۱۰، تقریبا ۸۱ درصد از کسب‌وکارها در نقاط مختلف جهان از نرم‌افزار اکسل (Excel) شرکت مایکروسافت استفاده می‌کنند؛ این عدد برای سال‌های بعد حتی بیشتر هم بوده است. این در حالی است که تنها ۴ درصد از سازمان‌ها از ابزارهایی مانند Google Spread Sheets برای تحلیل و گزارش داده‌ها استفاده می‌کنند.

بنابراین، واضح است که مایکروسافت بخواهد محصول موفق خود را ارتقاء ببخشد و برای پشتیبانی از آن ۸۱ درصد، نرم‌افزار پاور بی آی را معرفی کرده است. Power BI در سال ۲۰۱۵ معرفی شد، به عنوان نرم‌افزاری که فعالیت‌های مختلف در تحلیل و نمایش داده را تسهیل می‌بخشد و ابزارهای اشتراک نتایج را شبیه Team مایکروسافت در اختیار تیم‌ها قرار می‌دهند.

نرم‌افزار پاور بی آی را می‌توان نسخه‌ای ماورایی از اکسل دانست، هرچند که تفاوت‌های شاخصی با آن نیز دارد. با این حال، پاور بی آی فانداسیون خود را بر روی اکسل بنا کرده و از همین مبنا انقلابی در هوش تجاری یا Business Intelligence به پا کرده است.

تحلیل داده: ذخیره، تحلیل و تصمیم

دلیل اصلی سرمایه‌گذاری مایکروسافت بر روی پروژه قدرتمند نرم‌افزار Power BI اهمیت بالای داده در زندگی و صنعت مدرن کنونی است. بخصوص، با دیجیتالی شدن جهان و تولید کوه‌هایی از داده (کلان داده‌ها) نیاز به ابزارهای تحلیل داده و متخصصان این حوزه بیشتر از هر زمانی جلوه کرده است. حتی هوش مصنوعی و ترندهای شکل‌ گرفته حول آن نتیجه این افزایش در حجم و اهمیت داده هستند.

بنابر تحقیقی که در سال ۲۰۲۳ انجام شد، روزانه نزدیک به ۳۲۸ میلیون ترابایت داده تولید می‌شود. این حجم از داده فقط آغازی بر آینده دیجیتال جهان و نیاز جوامع و کسب‌وکارها به برداشت از این سیل مداوم داده است.

بخصوص، کسب‌وکارها برای بقا در چنین سیلان اطلاعاتی به تحلیل‌هایی نیاز دارند که الگوها را تشخیص دهند و برای آینده این الگوها سناریو بسازند، تقریب بزنند، شبیه‌سازی کنند و درنهایت، بتوانند تصمیم‌گیرندگان را با نتایج خود متقاعد کنند. تحلیل‌گر داده (data analyst) و نمایش‌ دهندگان اطلاعات ازجمله ترندترین موقعیت‌های شغلی در صنایع مختلف‌اند و شرکت‌ها حاضرند بالاترین حقوق‌ها را بابت به اختیار گرفتن بهترین متخصصان این حوزه‌ پرداخت کنند.

به ویژه، داده و حرفه‌های متناظر با آن کم کم جایگزین توسعه نرم‌افزار و نیاز کنونی جهان به توسعه‌دهندگان خواهند شد. بنابراین، نرم‌افزارهایی مانند نرم‌افزار Power BI در آینده بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و شبیه اکسل به روتینی عادی برای سازمان‌های کوچک و بزرگ بدل می‌شوند.

تاریخچه‌ای کوتاه از Power BI

شبیه همه پروژه‌های تجاری و بخصوص در دنیای سرشار از تحول دیجیتال، پروژه نرم‌افزار پاور بی آی نیز برای سال‌ها یک طرح محرمانه از مایکروسافت بود. ایده‌های اولیه پروژه تقریبا در سال ۲۰۰۶ و به عنوان زیرمجموعه‌ای از تیم SQL Server Reporting Servies مایکروسافت از D’hers و Netz ایجاد شدند. در سال‌های اول، نام پروژه Gemini بود.

هدف اصلی، برداشت بیشتر و جلوه دادن به قدرت سرویس‌های تحلیلی SQL یا SSAS بود. در سال ۲۰۰۹، پروژه محرمانه Gemini با نام PowerPivot و به عنوان ابزاری افزوده و رایگان برای اکسل به کاربران معرفی شد. با این حال، PowerPivot برای مدت‌ها ناشناخته ماند و تنها پس از مقالات توضیحی راب کولی، متخصص PowerPivot، بود که کاربران شروع به استفاده گسترده از آن کردند.

در ادامه، افزونه Data Explorer (بعدها Power Query نامیده شد) به اکسل اضافه شد (به عنوان یک add-ins). اگرچه PowerPivot و Power Query  به صورت رایگان عرضه شدند، اما به دلیل مشکلات موجود در ارسال فایل‌های سنگین اکسل، چندان مورد استقبال قرار نگرفتند. بخصوص، امکان برنامه‌ریزی مجدد داده‌ها و به‌روز رسانی آن‌ها نیز نبود.

در سال ۲۰۱۵، مایکروسافت این دو افزونه را درهم آمیخت و نام ابزار جدید حاصل را، که البته بسیار تکامل یافته‌تر بود، Power BI یا ابزار هوش تجاری نامید. این محصول جدید به خوبی تبلیغ شد و در زمان ثبت‌نام برای استفاده از نسخه آزمایشی آن نزدیک به ۱ میلیون نفر ثبت نام کرده بودند.

ویژگی‌های اصلی نرم‌افزار Power BI کدامند؟

نرم‌افزار پاور بی آی سرشار از ابزارهای تحلیلی و نمایش داده است، بسیار انعطاف‌پذیر و بهترین ابزار در هوش تجاری است. ویژگی‌های اصلی نرم‌افزار Power BI عبارتند از:

• ارتباط مستقیم با اکسل و سایر محصولات مایکروسافت
• توانایی فشرده‌سازی داده‌ها و امکان بالا در تحلیل کلان داده‌ها: تحلیل بیشتر از ۱۰۰ میلیون سطر، در مقابل توان ۱ میلیونی اکسل
• قابلیت سفارشی سازی نرم‌افزار Power BI با زبان پایتون یا R
• امکان تولید الگوهای تعاملی مختلف
• امکان اتصال مجدد و داینامیک کاربر از مجموعه داده‌ها و تحلیل آن‌ها در چندین پلتفرم و گزارش‌دهی در آن‌ها
• دارا بودن تجربه کاربری فوق‌العاده دوستانه و سازگار: مایکروسافت از طریق کامنت‌ها و شخصی‌سازی‌هایی که کاربران بر روی آن انجام می‌دهند الگو برداری و نسخه‌های جدید را با این درخواست‌ها سازگار می‌کند
• اتصال به Onelake و تعاملی سریع و انعطاف پذیر با این منبع ذخیره و مدیریت داده

تفاوت نرم‌افزار Power BI با اکسل

• اکسل یک ابزار فوق‌العاده سریع و آسان برای انجام محاسبات، عملیات و خلق فرمول‌های پیچیده است که توان بیشتری از Power BI در مرحله انجام عملیات محاسباتی بر روی داده دارد
• حجم داده: با استفاده از نرم‌افزار Power BI شما می‌توانید با انواع مختلف کلان‌داده‌ها با میلیون‌ها سطر و ستون کار کنید. وقتی پای کلان داده به میان می‌آید اکسل سرعت بالای خود در پردازش را از دست می‌دهد
• نرم‌افزار پاور بی آی این امکان را به کاربر می‌دهد که پس از انجام تحلیل، نتایج را بر روی سرویس‌های ابری مایکروسافت آپلود کنند (به صورت مستقیم). در مورد اکسل، کاربر باید از ایمیل یا ابزارهای اشتراکی دیگر استفاده کند
• نمایش داده: در نرم‌افزار پاور بی آی از تعداد فوق‌العاده بیشتری از ابزارها و محیط‌های نمایش داده بهره گرفته می‌شود و کاربر به مراتب دسترسی بیشتری برای نمایش بهتر داده دارد
• پاور بی آی از اکسل پیچیده‌تر و بنابراین، کار کردن با آن نیز پیچیده‌تر از کارکردن با اکسل است
• پاور بی آی به صورت رایگان امکان این را به کاربر می‌دهد که گزارش‌های مختلف تولید کند، اما برای اشتراک این گزارش‌ها باید ماهانه تا ۱۰ دلار پرداخت کند

معایب و مزایای نرم‌افزار پاور بی آی

مشابه هر محصول دیگر، بخصوص در دنیای ابزارهای دیجیتال، نرم‌افزار Power BI نیز نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

نقاط قوت نرم‌افزار Power BI

• نمایش داده: نمایش داده شاخص‌ترین نقطه اتکای این نرم‌افزار در مقابل سایر ابزارهای تحلیل داده است. شما به سادگی می‌توانید داده‌ را از منبع به محیط الگو و نمودارها درگ کنید و نتیجه‌ای قابل‌ قبول بگیرید. همچنین، نرم‌افزار به شما امکان ایجاد الگوهای جدید و شیوه‌های ابتکاری در نمایش داده را می‌دهد.
• امکان فعالیت تیمی: شبیه اکثر سرویس‌های مایکروسافت، مانند Microsoft Team، از نرم‌افزار پاور بی آی نیز می‌توانید به عنوان یک ابزار توزیع شده بین اعضاء تیم، برای فعالیت‌هایی چون تغییر و برداشت هم‌زمان از آن، استفاده کنید.
• ادغام منابع مختلف: در نرم‌افزار Power BI کاربر می‌تواند منابع مختلف داده مانند اکسل، SQL، Google Analytics، Social Media Analytics، فضاهای ابری مانند Azure و بسیاری دیگر را به یکدیگر اتصال دهد و همه آن‌ها را در یک محیط تحلیل کند.
• اتصال از هرجا: نرم‌افزار Power BI ابر محور است و کاربر می‌تواند از هر نقطه دنیا به این پلتفرم متصل شود و به ابزارها، داده‌ها و تحلیل‌های خود دسترسی داشته باشد.
• به روز رسانی داده و تحلیل: شما در پاور بی آی می‌توانید هم داده و هم تحلیل‌های مرتبط با آن را به صورت هم‌زمان به روز کنید و این دسترسی حجم زیادی از کار اضافی بر روی داده را حذف می‌کند.
• کلان داده: نرم‌افزار Power BI یکی از قدرتمندترین ابزارها برای تحلیل و نمایش کلان داده‌هاست.
• به‌روزرسانی هوشمند: پاور بی آی به گونه‌ای طراحی شده است که پیشنهادات مطلوب و خصوصی‌سازی‌های مفید را جذب و در استفاده‌های دیگر کاربر از نرم‌افزار به او ارائه می‌کند.
• ایده‌آل برای گزارش‌دهی: به دلیل قدرت بالا در ادغام منابع مختلف داده و شیوه‌های متنوع در نمایش داده، نرم‌افزار پاور بی آی ایده‌آل فعالیت‌های گزارش‌دهی برای سازمان‌هاست.

نقاط ضعف نرم‌افزار Power BI

• برخلاف ابزارهایی مانند SQL، نرم‌افزار Power BI برای تحلیل جدول‌های زیاد با ارتباط بالا بین آن‌ها طراحی نشده است.
• وقتی حجم داده و تحلیل‌ها بالا می‌رود، UI این نرم‌افزار آن جذابیت اولیه خود را از دست می‌دهد و تا حدودی گیج کننده به نظر می‌رسد.
• تعداد بالای ابزارهای نمایش داده که شاید هیچگاه استفاده نشوند و دسترسی محدودی برای شخصی سازی شیوه‌های نمایش وجود دارد.
• این نرم‌افزار نسبت به انواع دیگر از ابزارهای مدیریت و نمایش داده مانند اکسل و SQL، بسیار پیچیده‌تر است.
• نرم‌افزار Power BI منبع بسته است؛ برعکس ابزارهای تحلیل داده مانند R و Python که منبع بازند.

سه نوع مختلف Power BI کدامند؟

مایکروسافت سه نسخه از Power BI ارائه داده، Desktop Version، Pro و Premium.

نسخه رایگان Power BI Desktop

• بهترین نسخه برای فعالیت‌ها و پروژه‌های شخصی
• از همه ابزارهای ارائه شده پشتیبانی می‌کند
• امکان اشتراک گزارش‌ها روی فضای ابری را ندارد
• تولید گزارش‌ها بر روی ماشین‌های Local مثل کامپیوتر شخصی و لپتاپ ممکن‌اند
• با منابع داده مختلف یکپارچه می‌شود
• امکان ذخیره گزارش‌ها و داده‌ها تا ۱ گیگا بایت را به کاربر می‌دهد
• می‌توان از آن برای اکسل و پاورپوینت نیز خروجی مستقیم گرفت
• می‌توان از پایتون و R برای نمایش داده استفاده کرد

نسخه Pro نرم‌افزار Power Bi

• ماهانه باید ۱۰ دلار پرداخت کنید، این نسخه برای سازمان‌ها جذابیت چندانی ندارد زیرا برای فعالیت‌های سازمانی محدود است
• کاربر امکان این را دارد که داده‌ها و گزارش‌ها را با سایر کاربرانی نسخه Pro  دارند به اشتراک بگذارد
• به ازای هر کاربر، بخصوص برای سازمان‌ها، تا ۱۰ گیگابایت حافظه ارائه می‌کند
• امکان اکسپرت داده به SharePoint و وبسایت‌های سازمان یا وبسایت‌های شخصی وجود دارد

نسخه Premium نرم‌افزار پاور بی آی

• کاربر حقیقی باید ماهانه ۲۰ دلار پرداخت کند
• سازمان‌ها باید ماهانه ۴۹۹۵ دلار پرداخت کنند
• برای کاربر حقیقی: ۱۰ گیگابایت محدودیت دیتاست، ۱۰۰ ترابایت حافظه
• برای سازمان‌ها: تمام اعضای سازمان می‌توانند گزارش‌ها و داده‌ها را دریافت و به اشتراک بگذارند، ۱۰۰ ترابایت حافظه و هشت vCORE، کاربران دیگر که هیچ لایسنسی ندارند می‌توانند تحلیل‌ها و گزارش‌ها را مشاهده کنند

مزیت‌های رقابتی نرم‌افزار Power BI برای شرکت‌ها

چنانکه داده باارزش‌ترین دارایی دنیای مدرن است، ابزارهایی که به تحلیل آن کمک می‌کنند مهم‌ترین مزیت‌های رقابتی به حساب می‌آیند. شرکت‌های مختلف از چند سال پیش شروع به استخدام متخصصان Power BI کرده‌اند؛ کسانی که به صورت اختصاصی بر این نرم‌افزار تسلط دارند و فعالیت اصلی آن‌ها در شرکت حول دسترسی‌های نرم‌افزار Power BI تعریف می‌شود.

این ابزار می‌تواند با تمام ابزارهای کار تیمی مایکروسافت یکپارچه شود و سیستمی فوق‌العاده قدرتمند در ایجاد، دریافت، تحلیل و گزارش داده به وجود آورد. سیستمی که قابلیت برداشت الگوهای مفید و پیش‌بینی از هر نوع داده‌ای را دارد و سناریو‌هایی که از آن نشأت می‌گیرند می‌توانند آینده هر شرکتی را تغییر دهند.

نکته مهمی که شرکت‌ها باید به آن توجه داشته باشند این است که مایکروسافت روز به روز ابزارها و سرویس‌هایی که در طول سالیان ارائه کرده است را یکپارچه می‌کند. علاوه بر این، ابزارهای مفید دیگر مانند Python و R نیز با محصولات مایکروسافت در تعامل نزدیک و یکپارچه‌سازی حداکثری قرار می‌گیرند. شرکت‌هایی که زودتر به بهره‌برداری از این یکپارچه‌سازی برسند، مزیت رقابتی داینامیکی برای خود می‌سازند که با هر بروزرسانی این ابزارها، به روز می‌شود.

نمونه مطالعاتی معدن

برای نمونه معدنی را در نظر بگیرید که سالانه میلیاردها تومان صرف تجهیزات، نگهداری از دارایی‌ها و امکان‌سنجی پروژه‌های کنونی و آتی می‌کند. در معادن مدرن تعداد بالایی از تجهیزات به صورت شبکه‌ای تحت عنوان شبکه اینترنت اشیاء به هم وصل می‌شوند تا امکان دیجیتالی شدن عملیات و کنترل هوشمند آن‌ها ممکن شود.

حجم فوق‌العاده داده‌ای که هر فرایند و فعالیت مرتبط با عملیات معدن برداشت می‌شود بیشتر از هرچیزی نیاز به ذخیره و تحلیل درست دارد. نرم‌افزارهایی مانند Power BI اولین گام در مدیریت داده و بهینه‌سازی عملیات مرتبط با آن هستند. نتیجه تحلیل‌های حاصل از این نرم‌افزار سناریوهایی است که به فعالیت‌های حیاتی مانند اکتشاف سایت‌های جدید، نگهداری و تعمیر تجهیزات معدنی و کمک به حفظ امنیت سایت‌های معدنی کمک شایانی می‌کند.

مهم‌تر اینکه، معادن در حال انتقال فعالیت‌های تحلیل و مدیریت ریسک خود به فضای ابری هستند و بیشتر از هر زمان دیگری به متخصصان مدیریت پلتفرم‌های تحلیل داده نیاز دارند.

جمع‌بندی

اگر در روزهای ابتدایی معرفی آن، نرم‌افزار Power BI تنها یک توسعه از اکسل به حساب می‌آمد و جذابیت چندانی نداشت، اما کم کم به یک ابزار همه‌گیر، کاربردی و رقابتی بدل شد. پاور بی آی اینجاست که بماند، توسعه یابد، با تغییرات انعطاف بگیرد و دسترسی‌های بیشتری به کاربران خود بدهد.

مهم‌تر اینکه، هر روز نیاز بیشتری به انتقال داده و عملیات مرتبط به آن‌ها به فضای ابری احساس می‌شود. این سیاست غول‌های دیجیتال مانند گوگل و مایکروسافت است که اتکای شرکت‌ها و افراد به ذخایر داده و سیستم‌های مدیریت دارایی‌های دیجیتال بیشتر شود، تا آن‌ها سرویس‌های خود را به صورت زنجیره‌ای به فروش برسانند و جایگاه خود را در روند فوق‌العاده تکاملی و جهشی دیجیتالی شدن حفظ کنند.

شرکت‌های ایرانی باید از هم‌اکنون به فکر جذب نیروهایی باشند که با ابزارهای مدیریت داده مانند Power Bi آشنایی کامل دارند؛ زیرا داده نه تنها با ارزش‌ترین دارایی برای آن‌هاست، بلکه کم کم دارایی‌های دیگر را نیز به انواع با برچسب داده تبدیل می‌کند و هر آنچه برای انجام باقی می‌ماند شیوه‌های تجمیع، برداشت و تصمیم گیری مبتنی بر داده است.

سوالات متداول

پاور بی آی چیست؟

پاور بی آی یک نرم‌افزار مدیریت و نمایش داده است که توسط شرکت مایکروسافت در سال ۲۰۱۵ معرفی شده است. این نرم‌افزار فرمت فوق‌العاده پیشرفته‌ای از اکسل است که قابلیت برنامه‌نویسی، خواندن فایل‌های SQL و بسیاری دسترسی‌های دیگر را به کاربر خود می‌دهد.

آیا نرم‌افزار Power BI رایگان است؟

نرم‌افزار Power BI چندین نسخه دارد که یکی از آن‌ها، Power BI Desktop، رایگان است. این نسخه تمام قابلیت‌های نسخه‌های پولی را دارد، اما نمی‌توانید گزارش‌های آن را با دیگران به اشتراک بگذارید و فضای ذخیره چندانی نیز در اختیارتان قرار نمی‌دهد.

بهترین نرم‌افزار تحلیل داده کدام است؟

نرم‌افزارهای زیادی در طی چند سال اخیر معرفی شده‌اند که هر کدام ویژگی‌ها، نقاط قدرت و ضعف خاص خود را دارند. شاخص‌ترین‌ها پایتون، r، اکسل، SQL، Power Bi و Tableau هستند.

کدام بهتر است، Power Bi یا Tableau؟

نرم‌افزار پاور بی آی برای مدیریت کلان داده‌ها مناسب‌تر است؛ همچنین، با دیگر نرم‌افزارهای مایکروسافت در هارمونی است. Tableau برای خلق داشبوردهای مرتبط و شخصی‌سازی شیوه‌های نمایش داده و گزارش‌دهی مطلوب‌تر است.