نیکلاس کالدور؛ معمار اندیشه‌های نوین اقتصاد پساکینزی
۱۲ مه ۱۹۰۸، مصادف با تولد یکی از تأثیرگذارترین اقتصاددانان قرن بیستم است: نیکلاس کالدور، نظریه‌پرداز بزرگ انگلیسی که نقش مهمی در تحول سیاست‌های اقتصادی بریتانیا و توسعه نظریات رشد پساکینزی ایفا کرد. او با نگاهی عمیق به ساختارهای اقتصاد کلان، تلاش کرد مسیر تازه‌ای برای دستیابی به اشتغال کامل، تعادل درآمدی و توسعه صنعتی در پیش گیرد.
از تحصیلات تا سیاست‌گذاری کلان
کالدور تحصیلات خود را در کالج کینگز دانشگاه کمبریج آغاز کرد و به سرعت زیر نظر جان مینارد کینز، مسیر علمی‌اش را با اقتصاد کلان پیوند زد. در دهه ۱۹۳۰، وی به عنوان یکی از اعضای جوان «گروه کمبریج» در گسترش نظریات کینزی فعال بود، اما مسیر علمی‌اش با نگاهی انتقادی و خلاقانه فراتر از آموزه‌های کینز ادامه یافت.
او در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، نقش فعالی در تدوین سیاست‌های اقتصادی دولت بریتانیا داشت. در دهه ۱۹۶۰، مشاور اقتصادی وزارت خزانه‌داری شد و از مهم‌ترین طراحان اصلاحات مالیاتی و سیاست‌های صنعتی آن دوران بود.
نظریه‌های مهم اقتصادی کالدور
نیکلاس کالدور به‌واسطه نظریات نوآورانه‌اش در زمینه رشد اقتصادی، توزیع درآمد و سیاست‌های مالی، شناخته می‌شود. مهم‌ترین دیدگاه‌های او را می‌توان در سه حوزه کلیدی خلاصه کرد:
- قوانین کالدور درباره رشد: مجموعه‌ای از روابط تجربی که نشان می‌دهند نرخ رشد بهره‌وری صنعتی به نرخ رشد تولید بستگی دارد. این دیدگاه بعدها به‌عنوان پایه‌ای برای «مدل‌های رشد نامتوازن» مورد استفاده قرار گرفت.
- نظریه توزیع درآمد پویا: کالدور معتقد بود که توزیع درآمد میان دستمزد و سود، تابعی از نرخ پس‌انداز طبقات مختلف است؛ بنابراین سیاست‌های توزیعی می‌توانند بر رشد اقتصادی تأثیرگذار باشند.
- مالیات به‌مثابه ابزار تنظیم تقاضا: او پیشگام استفاده از مالیات بر مصرف به‌عنوان ابزاری ضدچرخه‌ای برای کنترل تورم و تحریک تقاضای مؤثر بود.
اقتصاد پساکینزی؛ فراتر از کینز
کالدور به‌ویژه در دهه‌های پایانی عمرش، به یکی از بنیان‌گذاران مکتب اقتصادی پساکینزی بدل شد؛ مکتبی که برخلاف نظریه نئوکلاسیک، بر اهمیت تقاضا در بلندمدت، بازتوزیع درآمد، و نقش سیاست‌های صنعتی تأکید دارد. به عقیده کالدور، بازارها همیشه به تعادل نمی‌رسند و دولت باید نقش فعالی در هدایت سرمایه‌گذاری، تقویت صنایع داخلی و تضمین اشتغال ایفا کند.
در این مکتب، نظریه‌پردازانی مانند Joan Robinson، Wynne Godley و Marc Lavoie ادامه‌دهنده راه کالدور بودند و ایده‌های او را در زمینه رشد نامتوازن، نرخ بهره غیرخنثی، و پویایی‌های بدهی دولت گسترش دادند.
میراث اقتصادی کالدور
نیکلاس کالدور نه‌تنها یک نظریه‌پرداز دانشگاهی، بلکه یک «معمار سیاست‌گذار» بود. از او آثار متعددی باقی مانده است که همچنان در اقتصاد کلان و سیاست‌گذاری مدرن مورد استناد قرار می‌گیرند. مقاله کلاسیک او با عنوان “A Model of Economic Growth” و گزارش‌هایی که برای سازمان ملل و دولت بریتانیا نوشت، همچنان الهام‌بخش دانشجویان و تحلیل‌گران اقتصادی است.
کالدور در ۱۹۸۶ درگذشت، اما اندیشه‌های او به‌ویژه در دوره‌های بحران مالی، مجدداً در کانون توجه قرار گرفتند؛ به‌ویژه تأکید او بر نقش دولت در حفظ اشتغال و تعادل ساختاری اقتصاد.
جمع‌بندی
نیکلاس کالدور نماد اقتصاددانی است که نظریه و عمل را با هم پیوند زد. او نشان داد که برای داشتن اقتصادی پایدار، نه‌تنها باید به عدد و فرمول، بلکه به واقعیت‌های اجتماعی و نابرابری‌ها توجه داشت. میراث او، هنوز هم به‌عنوان راهنمایی برای تدوین سیاست‌های توسعه‌محور، الهام‌بخش دولت‌ها و اقتصاددانان است.
نکات کلیدی:
- تولد نیکلاس کالدور در ۱۲ مه ۱۹۰۸؛ اقتصاددان برجسته انگلیسی.
- نقش مهم در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی بریتانیا پس از جنگ جهانی دوم.
- مبدع نظریات رشد نامتوازن و توزیع درآمد پویا.
- از بنیان‌گذاران مکتب اقتصادی پساکینزی.
- تأکید بر نقش فعال دولت در اقتصاد و بازتوزیع درآمد.
