برای اولین بار؛ محموله فولادی ترکیه از مسیر ایران به ترکمنستان رسید
نخستین مرحله از انتقال محموله ترانزیتی لوله‌های فولادی از کشور ترکیه به مقصد ترکمنستان، از مسیر بندر کاسپین در استان گیلان آغاز شد. این اقدام که با همکاری نهادهای حمل‌ونقل و لجستیک داخلی انجام شده، گامی مهم در راستای احیای جایگاه ترانزیتی ایران در مسیر شرق به غرب اوراسیا به شمار می‌رود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی، این محموله شامل ۲۵ واگن لوله فولادی بوده که ابتدا از کشور ترکیه وارد بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی شده و پس از تخلیه بار، با استفاده از زیرساخت‌های حمل‌ونقل ترکیبی شامل ریلی و دریایی، به سمت ترکمنستان ارسال شده است.
این عملیات ترانزیتی، بخشی از طرح کلان توسعه کریدورهای حمل‌ونقل منطقه‌ای است که نقش ایران را به عنوان حلقه ارتباطی میان دریای مدیترانه و آسیای مرکزی پررنگ‌تر می‌کند. بنابر اعلام مسئولان، در ادامه این روند، بیش از یک‌هزار واگن دیگر از محموله‌های مشابه در این مسیر جابجا خواهند شد.
اظهارات مدیرکل راه‌آهن شمال ۲
رحمت رحمت‌نژاد، مدیرکل راه‌آهن شمال ۲، با اشاره به اهمیت این رویداد، اظهار کرد: آغاز ترانزیت فولاد از ترکیه به ترکمنستان از طریق بندر کاسپین، نقطه عطفی در مسیر توسعه همکاری‌های ترانزیتی ایران با کشورهای منطقه است. وی افزود: «تمام ظرفیت‌های فنی، ریلی و عملیاتی در منطقه شمال کشور برای انجام این عملیات آماده شده و اداره کل راه‌آهن شمال ۲ آمادگی کامل برای همکاری با شرکت‌های داخلی و بین‌المللی دارد.»
بر اساس اطلاعات منتشر شده، این مسیر ترانزیتی از ترکیه به بندر کاسپین، و سپس با حمل ریلی به سمت مرزهای شرقی ایران و ورود به ترکمنستان ادامه می‌یابد. این مسیر به عنوان یک مسیر جدید و کوتاه‌تر در مقایسه با مسیرهای سنتی مطرح شده و می‌تواند از نظر هزینه و زمان حمل، برای صاحبان کالا مقرون‌به‌صرفه باشد.
نقش منطقه آزاد انزلی
در همین رابطه، علی خلیلی، یکی از فعالان لجستیکی در منطقه آزاد انزلی، گفت: «این نخستین بار است که بندر کاسپین نقش محوری در ترانزیت کالا میان ترکیه و آسیای مرکزی ایفا می‌کند. این ظرفیت می‌تواند در صورت برنامه‌ریزی مناسب، جایگاه ایران در زنجیره تجارت بین‌المللی را تقویت کند.»
همچنین جمشید قربان‌اف، نماینده یکی از شرکت‌های حمل‌ونقل ترکمنستانی که از بندر کاسپین بازدید کرده، از زیرساخت‌های موجود در این بندر ابراز رضایت کرده و اعلام کرده است: «در صورت استمرار خدمات ترانزیتی با کیفیت و سریع، ترکمنستان آماده است بخشی از بارهای صادراتی و وارداتی خود را از مسیر ایران عبور دهد.»
نقش هزینه، زمان و اطمینان در انتخاب مسیر
مهدی باقری، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت نیز درباره الزامات موفقیت این کریدور اظهار کرد: «صاحبان کالا در انتخاب مسیر ترانزیت، سه شاخص اصلی شامل هزینه، زمان و قابلیت اطمینان را در نظر می‌گیرند. اگر ایران بتواند زمان‌بندی مشخصی برای ترانزیت کالاها در این مسیر تعریف و اجرا کند، به‌طور مثال فرآیند انتقال از بندر کاسپین تا مرز بازرگان در بازه ۳ تا ۵ روز انجام شود، این مسیر مورد استقبال جدی قرار خواهد گرفت.»
لزوم هماهنگی نهادی و توسعه زیرساخت‌ها
بنا بر اعلام کارشناسان حوزه حمل‌ونقل، استمرار موفقیت این مسیر نیازمند هماهنگی کامل میان نهادهای مرتبط از جمله سازمان بنادر و دریانوردی، شرکت راه‌آهن، گمرک جمهوری اسلامی ایران، سازمان منطقه آزاد انزلی و سایر دستگاه‌های اجرایی استانی خواهد بود. همچنین توسعه مدل حمل‌ونقل ترکیبی، ارائه تسهیلات گمرکی، کاهش زمان تشریفات اداری و اعطای مشوق‌های لجستیکی از جمله اقدامات ضروری برای تثبیت این مسیر ترانزیتی است.
در همین زمینه، مدیران بنادر استان گیلان اعلام کرده‌اند که زیرساخت‌های بندر کاسپین به گونه‌ای تجهیز شده که امکان تخلیه، بارگیری و ارسال همزمان محموله‌ها از مسیر دریایی و ریلی به طور هماهنگ فراهم شده و تمام ظرفیت‌های فنی جهت پاسخ‌گویی به نیازهای ترانزیتی فعالان اقتصادی منطقه فراهم است.
پیامدهای اقتصادی برای شمال کشور
افزون بر مزایای اقتصادی کلان برای کشور، فعال‌سازی مسیر بندر کاسپین می‌تواند نقش موثری در رونق اقتصادی استان گیلان، به‌ویژه در منطقه آزاد انزلی داشته باشد. افزایش اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، توسعه فعالیت‌های بندری و لجستیکی، جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، و ارتقای شاخص‌های اقتصادی از جمله پیامدهای مثبت این اقدام راهبردی عنوان شده است.
با فعال شدن این مسیر، ایران یک گام دیگر به تبدیل شدن به هاب ترانزیتی اوراسیا نزدیک‌تر می‌شود؛ هدفی که در سال‌های اخیر در سیاست‌های کلان اقتصادی کشور به آن توجه ویژه‌ای شده است. به گفته مسئولان، در صورت تداوم این روند و تثبیت مسیر، ایران می‌تواند از مزایای ژئوپلیتیکی خود در راستای تقویت اقتصاد غیرنفتی بهره بیشتری ببرد.
