هند به سمت چین رفت؛ تاثیر جنگ تعرفه‌ای ترامپ بر دیپلماسی اقتصادی آسیا
در پی تشدید جنگ تجاری جهانی و اعمال تعرفه‌های سنگین از سوی دولت ایالات متحده، روابط دیپلماتیک و اقتصادی میان هند و چین وارد مرحله‌ای جدید شده است. داده‌ها و اظهارنظرهای اخیر نشان می‌دهد که فشار اقتصادی ناشی از سیاست‌های تجاری دولت ترامپ، هند را به سمت نزدیکی بیشتر به چین سوق داده است.
به گزارش خبرگزاری اقتصادی به نقل از ایسنا، بهبود روابط میان دهلی‌نو و پکن در حالی شکل گرفته که به گفته کارشناسان، این تحول عمدتاً ابعاد تاکتیکی دارد و نباید به‌عنوان نشانه‌ای از تغییر اساسی در مواضع بنیادین دو کشور تلقی شود. اختلافات دیرینه میان هند و چین به‌ویژه در موضوع مرزهای نامشخص هیمالیا همچنان پابرجاست، اما فشارهای اقتصادی ناشی از جنگ تعرفه‌ای آمریکا موجب شده تا هند به گزینه‌های جایگزین در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بیندیشد.
روزنامه واشنگتن پست به نقل از تحلیلگران بین‌المللی گزارش داده که اعمال تعرفه‌های تجاری آمریکا، به‌ویژه از ابتدای آوریل ۲۰۲۵، هند را ناچار به بازبینی در اولویت‌های دیپلماتیک خود کرده است. در این راستا، تقویت روابط با چین به‌عنوان رقیب دیرینه، به‌نوعی واکنش استراتژیک به محدودیت‌های اقتصادی ناشی از اقدامات واشنگتن قلمداد می‌شود.
پانکاج ساران، معاون سابق مشاور امنیت ملی هند، در مصاحبه‌ای اعلام کرده است: «روابط رو به بهبود با چین، به ما امکان مانور استراتژیک بیشتری می‌دهد و می‌تواند در تعامل با آمریکا نقش بازدارنده ایفا کند. ما به دنبال ایجاد صلح در منطقه هستیم و شاید اکنون زمان مناسبی برای آن باشد.»
به گفته کارشناسان، این نزدیکی می‌تواند نوعی پیام سیاسی نیز برای ایالات متحده باشد مبنی بر اینکه دهلی‌نو گزینه‌های متنوعی در اختیار دارد و نمی‌خواهد خود را در موقعیت انفعال قرار دهد. از سوی دیگر، دولت چین نیز از این فرصت برای گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در آسیای جنوبی بهره‌برداری می‌کند.
در حالی که دو کشور همچنان بر سر مرزهای نامشخص در رشته‌کوه‌های هیمالیا اختلاف دارند و تاکنون بارها در مناطق مرزی با درگیری‌های نظامی مواجه شده‌اند، اما بهبود روابط اقتصادی، به‌ویژه در حوزه تجارت و فناوری، در دستور کار دو دولت قرار گرفته است. بر اساس گزارش منابع رسمی، هیچ توافق مرزی جدیدی میان دو کشور حاصل نشده، اما گفت‌وگوهای سطح بالا در جریان است.
هند در دهه اخیر با شعار «ساخت هند» که توسط نخست‌وزیر نارندرا مودی مطرح شده، در تلاش برای تقویت بخش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات به‌ویژه از چین بوده است. با این حال، کارشناسان اقتصادی اذعان دارند که در عمل، سهم تولید از اقتصاد هند در یک دهه اخیر نه تنها افزایش نیافته، بلکه از حدود ۱۵ درصد به کمتر از ۱۳ درصد کاهش یافته است.
دولت هند برای تشویق سرمایه‌گذاری در حوزه تولید، بیش از ۲۶ میلیارد دلار مشوق مالی برای شرکت‌های فعال در حوزه‌های استراتژیک اختصاص داده است. هدف اصلی این برنامه، ایجاد حدود ۱۰۰ میلیون شغل جدید در حوزه تولید تا سال ۲۰۲۲ عنوان شده بود، اما با وجود تلاش‌های صورت گرفته، این هدف هنوز تحقق نیافته است.
در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اعلام کرد که بر واردات کالا از ۱۸۵ کشور و منطقه جهان، تعرفه‌هایی وضع خواهد شد. بر اساس این برنامه، تعرفه‌ای جهانی به میزان ۱۰ درصد از ۵ آوریل اجرایی شد و تعرفه‌های خاص برای برخی کشورها نیز از ۹ آوریل اعمال شد. در این فهرست، روسیه قرار نداشت، اما هند با تعرفه‌ای معادل ۲۶ درصد مواجه شد که شوک بزرگی به اقتصاد خارجی این کشور وارد کرد.
بر اساس گزارش خبرگزاری تاس، ترامپ روز ۹ آوریل اعلام کرد که برای ۷۵ کشوری که تمایل خود را برای مذاکره ابراز کرده‌اند، افزایش تعرفه‌ها به مدت ۹۰ روز به حالت تعلیق در خواهد آمد. این تعلیق شامل هند نیز شده و در حال حاضر، تعرفه واردات برای این کشور به ۱۰ درصد کاهش یافته است. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین اعلام کرده که آماده مذاکره با کشورهای متقاضی از جمله هند خواهد بود.
در چنین شرایطی، تحلیلگران معتقدند هند با تقویت روابط دیپلماتیک با چین و کشورهای همسایه در حال متنوع‌سازی روابط تجاری خود است تا بتواند وابستگی به بازار آمریکا را کاهش دهد و از پیامدهای سیاست‌های تجاری خصمانه واشنگتن بکاهد.
در نهایت، نزدیکی هند به چین را می‌توان یکی از پیامدهای مستقیم جنگ تجاری دولت ترامپ دانست که نقشه ژئوپلیتیکی منطقه آسیا را تا حدودی دستخوش تغییر کرده است. این تغییرات، در صورت استمرار تنش‌ها، می‌تواند اثرات بلندمدتی بر ساختار تجارت منطقه‌ای و موازنه قدرت در آسیا داشته باشد.
