امضای توافقنامه همکاری ترکیه و پاکستان برای اکتشاف چهارمین ذخایر بزرگ نفت و گاز جهان
ترکیه و پاکستان با امضای توافقنامه‌ای در حاشیه مجمع سرمایه‌گذاری مواد معدنی ۲۰۲۵ پاکستان، همکاری خود را برای اکتشاف و استخراج یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز فراساحلی جهان آغاز کردند. این ذخایر که در آب‌های سرزمینی پاکستان و در مناطق فراساحلی حوضه مکران و سند واقع شده‌اند، در صورت بهره‌برداری می‌توانند نقش مهمی در اقتصاد این کشور ایفا کنند.
به گزارش ایسنا، این توافقنامه میان شرکت‌های پاکستانی و شرکت دولتی نفت ترکیه (TPAO) منعقد شده و قرار است طرفین به طور مشترک برای دریافت مجوز اکتشاف ۴۰ بلوک فراساحلی اقدام کنند. این اقدام در چارچوب مناقصه‌ای صورت می‌گیرد که در فوریه ۲۰۲۵ از سوی دولت پاکستان اعلام شده بود.
طبق اعلام منابع رسمی، شرکت‌های پاکستانی شامل شرکت ماری انرژیز لیمیتید، شرکت توسعه نفت و گاز، و شرکت پترولیوم لیمیتد به همراه شرکت TPAO ترکیه پیشنهادات خود را برای فعالیت در این بلوک‌ها ارائه خواهند داد. این همکاری با هدف تسریع روند اکتشاف و آغاز فرآیند استخراج صورت گرفته است.
وب‌سایت نیوز ای زد (News.az) اعلام کرده است که ذخایر شناسایی‌شده پس از سه سال بررسی و مطالعات ژئوفیزیکی، به عنوان چهارمین ذخایر بزرگ نفت و گاز جهان معرفی شده‌اند. در حال حاضر ونزوئلا، عربستان سعودی و کانادا به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را از نظر حجم ذخایر قطعی نفت در اختیار دارند.
پایگاه خبری مدرن دیپلماسی نیز گزارش داده است که این کشف می‌تواند تأثیر چشمگیری بر اقتصاد پاکستان داشته باشد. بنا بر اعلام منابع خبری، این ذخایر در صورت بهره‌برداری صحیح، توانایی تغییر مسیر اقتصادی کشوری را دارند که در حال حاضر حدود ۲۵ درصد از جمعیت آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
چالش‌های پیش‌رو در اجرای پروژه
با وجود اهمیت بالای این پروژه، برخی چالش‌ها در مسیر اجرای آن وجود دارد. مصدق مالک، وزیر نفت پاکستان، در ژوئیه سال ۲۰۲۴ در گزارشی به کمیته پارلمانی کشور اعلام کرد که تاکنون هیچ‌یک از شرکت‌های بین‌المللی بزرگ نفتی، تمایل جدی برای مشارکت در اکتشاف فراساحلی در پاکستان نشان نداده‌اند. به گفته وی، یکی از دلایل اصلی این بی‌میلی، نگرانی از امنیت پروژه‌ها و بالا بودن هزینه تأمین امنیت برای پرسنل و تجهیزات در مناطق هدف است.
مالک در ادامه توضیح داد که شرکت‌ها برای فعالیت در مناطق فراساحلی نیازمند سرمایه‌گذاری کلان در بخش امنیت هستند، در حالی که تأمین امنیت بر عهده دولت پاکستان است که تاکنون در این زمینه عملکرد مطلوبی نداشته است.
از سوی دیگر، وقوع چندین حادثه امنیتی در سال‌های اخیر، موجب تشدید نگرانی‌ها در بین سرمایه‌گذاران خارجی شده است. در ماه مارس ۲۰۲۴، پنج مهندس چینی در یک حمله انتحاری در شمال غرب پاکستان جان خود را از دست دادند. این مهندسان در حال انتقال به پروژه سد داسو در ایالت خیبر پختونخوا بودند که بخشی از طرح کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) محسوب می‌شود. این پروژه با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۶۲ میلیارد دلار از سوی چین در حال اجراست.
علاوه بر این، در همان ماه، حملات مشابهی به اموال و تأسیسات چینی در بندر گوادر در جنوب غرب پاکستان نیز گزارش شد که موجب توقف موقت برخی از پروژه‌ها گردید.
برنامه‌ریزی برای جذب سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری
با وجود تمامی این چالش‌ها، دولت پاکستان نسبت به آینده امیدوار است. محمدعلی، وزیر انرژی این کشور، اعلام کرده است که پاکستان دارای ۲۳۵ تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز طبیعی است و برای استخراج ۱۰ درصد از این منابع در یک بازه زمانی ده‌ساله، نیاز به سرمایه‌گذاری ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلاری دارد.
وی همچنین افزود که سرمایه‌گذاری در بخش انرژی می‌تواند به کاهش واردات و رفع کمبود گاز در کشور کمک کرده و روند نزولی تولید انرژی را متوقف کند.
بر اساس گزارشی از پایگاه اویل‌پرایس (Oilprice.com)، ذخایر کشف‌شده در آب‌های پاکستان تنها به نفت و گاز محدود نمی‌شوند. طبق این گزارش، مناطق دریایی پاکستان حاوی منابع معدنی گوناگونی از جمله کبالت، نیکل و عناصر خاکی کمیاب هستند که می‌توانند در آینده به یکی از منابع درآمدی اصلی این کشور تبدیل شوند.
در حال حاضر دولت پاکستان در تلاش است تا با جذب سرمایه‌گذاری خارجی، به‌ویژه از طریق همکاری‌های منطقه‌ای همچون توافق اخیر با ترکیه، زمینه توسعه صنعت انرژی و کاهش وابستگی به واردات را فراهم آورد. با اجرایی شدن پروژه‌های اکتشاف و استخراج، انتظار می‌رود تغییرات مثبتی در شاخص‌های اقتصادی این کشور رخ دهد.
