آیا یارانه نقدی حذف می‌شود؟ بررسی تغییرات جدید
با توجه به تغییراتی که در پرداخت یارانه‌ها صورت گرفته است، به نظر می‌رسد خانوارهای دهک‌های ۸ و ۹ با تغییراتی مواجه شده‌اند. این خانواده‌ها همچنان یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی خود را دریافت می‌کنند، اما برخلاف دهک‌های پایین‌تر، از یارانه تشویقی محروم هستند.
به گزارش تجارت نیوز، طرح هدفمندسازی یارانه‌ها که از سال ۱۳۸۹ به اجرا درآمده است، خانوارهای کشور را در دسته‌های مختلف درآمدی قرار داده است. این دسته‌بندی‌ها طی سال‌ها تغییرات بسیاری را تجربه کرده است. سامانه رفاه ایرانیان نیز در اوایل سال ۱۴۰۲ به‌روز شد و معیارهای جدیدی برای دسته‌بندی خانوارها مانند میزان درآمد و دارایی‌ها در نظر گرفته شد. این سامانه همچنین دهک‌بندی را با صدک‌بندی جایگزین کرده است تا شناسایی مشمولان یارانه با دقت بیشتری انجام شود.
یارانه پرداختی به خانوارهای دهک‌های اول تا سوم که تحت پوشش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی هستند، به میزان ۴۰۰ هزار تومان برای هر نفر در نظر گرفته شده است که این مبلغ به‌طور منظم در روز ۲۵ هر ماه به حساب آنها واریز می‌شود. علاوه بر این، یارانه تشویقی که به‌صورت اعتبار خرید ارائه می‌شود، مبلغ یارانه را به ۶۲۰ هزار تومان افزایش می‌دهد.
در مقابل، خانوارهای دهک‌های ۴ تا ۷ یارانه‌ای معادل ۳۰۰ هزار تومان برای هر نفر دریافت می‌کنند. این مبلغ در پایان هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود. یارانه تشویقی این گروه نیز امکان خرید اعتباری تا سقف ۵۲۰ هزار تومان را فراهم می‌آورد. اما خانوارهای دهک‌های ۸ و ۹ که یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی را دریافت می‌کنند، از یارانه تشویقی محروم هستند.
مبنای دهک‌بندی خانوارها اطلاعات موجود در پایگاه رفاه ایرانیان است. این پایگاه شامل اطلاعات جامعی از خانوارها نظیر تعداد اعضا، مالکیت خودرو و میزان گردش مالی اعضای خانواده است. این اطلاعات به‌منظور تعیین وضعیت درآمدی خانوارها مورد استفاده قرار می‌گیرد و در نتیجه، دهک‌بندی و رتبه‌بندی آنها در سراسر کشور مشخص می‌شود.
تغییرات در رفتارهای مالی خانوار می‌تواند باعث تغییر دهک‌بندی آنها شود. در برخی موارد، ممکن است به دلیل افزایش گردش مالی، دهک‌بندی یک خانوار دچار تغییرات شود و این موضوع اعتراض‌هایی را به همراه داشته باشد که وزارت کار به آنها رسیدگی می‌کند. برای حفظ دهک خود، خانوارها بهتر است از هرگونه فعالیت مالی غیرمرتبط با درآمد و هزینه‌های جاری خود اجتناب کنند.
در این میان، برخی کاستی‌ها نیز وجود داشته است، مانند معاملات ملکی مبتنی بر چک که موجب بروز خطاهایی در دهک‌بندی‌ها شده است. اما به منظور کاهش این خطاها، امکان درخواست بازبینی برای خانوارهای معترض فراهم شده است و اگر وزارت کار به وظایف خود در این زمینه عمل کند، هرگونه تغییر در دهک‌بندی‌ها قابل اعتراض و پیگیری خواهد بود.
رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان در وزارت رفاه بیان کرد: “پس از اعمال داده‌های جدید، برخی خانوارها به دهک‌های بالاتر و برخی دیگر به دهک‌های پایین‌تر منتقل شده‌اند. همچنین برای حدود ۱۳ میلیون خانوار تغییری رخ نداده است. افرادی که از دهک‌های پایین به صدک‌های بالا منتقل شده‌اند، دیگر مشمول یارانه نمی‌شوند.”
وی افزود: “در دو سال گذشته بیش از ۵۰ درصد افرادی که به دهک‌بندی خود اعتراض داشتند، مشکلاتشان رفع شد. برخی خانوارها نیز به دلیل تغییر تعداد اعضا دچار تغییراتی در دهک‌بندی شدند. این تغییرات به دلیل استفاده از فرمول‌های پیچیده و فنی رخ می‌دهد که به ابعاد خانوارها در دهک‌بندی و صدک‌بندی تاثیر می‌گذارد.”
او همچنین توضیح داد که به‌روزرسانی اطلاعات مالی و رفاهی خانوارها می‌تواند موجب تغییر در دهک‌بندی آنها شود. به عنوان مثال، اگر فردی خودروی خود را فروخته اما این اطلاعات به‌روزرسانی نشده باشد، ممکن است دهک او تغییر نکند. همچنین، اگر فردی در یک سال گذشته دارایی جدیدی خریداری کرده باشد، این امر می‌تواند دهک او را تغییر دهد.
محمدی همچنین تأکید کرد که دهک‌بندی افراد ممکن است در دوره‌های شش‌ماهه دچار تغییر شود و داده‌های اقتصادی افراد باید به‌طور منظم به‌روز شود. این امر می‌تواند به بهبود سیاست‌گذاری‌های رفاهی در جامعه کمک کند.
