یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های اقتصادی روز مردم، تلاش برای حفظ ارزش دارایی در مقابل تورم و افزایش نرخ ارز و طلا است. نگهداری دلار در حساب ارزی از جمله گزینه‌هایی است که بیشتر از بقیه جلوه می‌کند، اما چالش‌های زیادی را نیز به همراه دارد.
شاخص دلار آمریکا (DXY) معیاری برای سنجش قدرت دلار در مقابل مجموعه‌ای از ارزهای رقیب مانند یورو، ین ژاپن و پوند انگلیس است. عدد کنونی این شاخص در حال حاضر نزدیک به ۱۰۲ است که از اواسط مارس تا کنون تغییر چندانی نکرده است. این عدد، ۱ درصد نسبت به آگوست ۲۰۲۲ نزول کرده، اما همچنان ۳ درصد بالاتر از زمان مشابه در سال قبل است.
همچنین، سیاست‌های دولت آمریکا در افزایش نرخ بهره در ماه‌های گذشته، باعث ایجاد نوسان‌هایی در وضعیت بانک‌های این کشور شده‌اند و حتی برخی را در اواخر ۲۰۲۲ و اوایل ۲۰۲۳ به مرز ورشکستگی کشاندند. با این حال، دلار همچنان قدرتمندترین ارز جهان و مبنای اصلی در مبادلات بین‌المللی است.
عملکرد دلار در سال ۲۰۲۲
پس از یک صعود نسبی در سال ۲۰۲۱، DXY سال ۲۰۲۲ را با عملکرد خوبی آغاز کرد. این شاخص، در اوایل ماه ژانویه ۲۰۲۲ در حدود ۹۴.۶۳ بود و با یک صعود تاریخی که در ۲۰ سال اخیر بی سابقه بوده است، در اواخر سپتامبر ۲۰۲۲ به رقم قابل‌توجه ۱۱۴ رسید. با این حال و پس از انتشار آمارهای دولتی در مورد تورم موجود و قابل پیش‌بینی، این شاخص به اعداد نزدیک به ۱۰۰ سقوط کرده است.
عوامل موثر بر ارزش دلار در بازارهای جهانی
شاخص‌های متعددی بر ارزش دلار نسبت به سایر ارزها تأثیر می‌گذارند. بخصوص، هرچقدر قدرت اقتصادی این کشو بیشتر باشد و صادرات کالا از آن با حجم‌های بالاتری انجام گیرد، ارزش پول ملی آن نیز بالا می‌رود. سه عامل موثر بر ارزش دلار را در ادامه توضیح می‌دهیم.
عرضه و تقاضا کالا و خدمات
وقتی آمریکا محصولات و خدمات را به کشورهای دیگر صادر می‌کند، تقاضا برای دلار افزایش می‌یابد، زیرا مشتریان باید هزینه خریدهای خود را با دلار پرداخت کنند. بنابراین، آنها مجبور خواهند شد که ارز کشور خود را به دلار تبدیل کنند و تراکنش لازم به دلار را محقق سازند.
علاوه‌براین، وقتی دولت آمریکا یا شرکت‌های بزرگ فعال در صنعت آن، اوراق بهادار اختصاصی خود را برای جذب سرمایه عرضه می‌کنند، سرمایه‌گذاران زیادی از کشورهای مختلف برای خرید این اوراق اقدام خواهند کرد. این خریدها نیز باید در قالب پرداخت دلاری باشد؛ بنابراین، در این حالت نیز تقاضا برای ارز دلار در مقابل سایر ارزها بالا می‌رود.
حال اگر به حجم معاملات کالا از مبدأ شرکت‌های آمریکا بنگریم، نوسان را در بازار احساس می‌کنیم. در اواسط سال ۲۰۲۲، حجم صادرات به میزان ۲۶۲ میلیارد دلار بوده است که نقطه پیک یک روند صعودی با شروع از ماه آوریل بود. از ماه آگوست میزان صادرات کاهش یافت تا در اواخر سال ۲۰۲۲ به کمتر از ۲۵۰ میلیارد دلار برسد.
با این حال، سال ۲۰۲۳ را بخش صادرات آمریکا با قدرت آغاز کرد و به اعداد نزدیک به ۲۶۰ میلیارد دلار برگشت. با این حال و با کاهشی ۹ میلیاردی، میزان صادرات در ماه دوم از سال به ۲۵۱ میلیارد دلار رسید.
روانشناسی بازار و ارزش دلار
بازار ارز همیشه واکنش‌های شدیدی به اخبار مرتبط با صنایع از خود نشان می‌دهد. در ماه‌های اخیر بسیاری از شرکت‌های بزرگ آمریکا اقدام به اخراج تعداد قابل‌توجهی از نیروی کار خود کرده‌اند. همین امر باعث می‌شود که ترس در بازار اوج بگیرد و سرمایه‌گذاران خارجی اقدام به فروش اوراق و سهام خود از صنایع آمریکا کنند که به نوبه خود باعث خروج دارایی از جریان مالی آمریکا و کاهش قدرت دلار می‌شود.
با این حال و در حضور اخبار منفی درباره تلاش شرکت‌ها برای انقباض عملیات خود، نمودار زیر از نرخ بیکاری در آمریکا نشان از ثبات در آن دارد؛ اگرچه بسیاری از شرکت‌ها سیاست‌های انقباضی پیش گرفته‌اند، اما نرخ بیکاری همچنان کمتر از ۴ درصد است.
سایر معیارهای تکنیکال
درنهایت، شبیه هر سهم، کالا یا ارز دیگر، اخبار روزمره بر قیمت دلار در بازارهای فارکس تأثیر می‌گذارند. برای مثال، گزارش‌های دولت آمریکا درباره نرخ GDP، وضعیت صنایع مختلف آمریکایی در سایر بازارها، نرخ تعیین شده بهره و وضعیت بانک‌های آن، تأثیر شاخصی بر نوسان ارزش دلار دارند.
علاوه‌براین، در بازارهای مبادلاتی ارز، عملکرد بازیگران بزرگ مانند بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسیار مهم است. در بسیاری از موارد، حتی با وجود وضعیت مطلوب در عرضه و تقاضا و وضعیت اشتغال‌زایی، دارایی‌های کلان شروع به خروج از بازار می‌کنند که خود باعث کشش کل بازار به روندی نزولی می‌شود.
نگهداری دلار در حساب ارزی
یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش دارایی در مقابل تورم، خرید و نگهداری دلار در حساب ارزی است. اما آیا چنین تبدیلی به صرفه است؟ تا چه زمانی می‌توان روی آن حساب باز کرد و چه گزینه‌های جایگزینی وجود دارند؟
باید گفت که خرید دلار خود یک چالش است؛ در حال حاضر شما نمی‌توانید از یک منبع یا موسسه مالی رسمی دلار آزاد خریداری کنید و تنها مسیر خرید دلار آزاد از دلال است. چنین معاملاتی به تجربه و تخصص بیشتری در تشخیص سالم بودن معامله نیاز دارند.
علاوه‌براین، شما با چالش‌های پرداخت نیز مواجهه خواهید شد، زیرا انتقال روزانه مبالغ بالا از طریق بانک‌ها با دشواری بیشتری همراه است. دلیل این امر، تلاش دولت برای کنترل قیمت ارز و چرخش پول در بازارهای داخلی است.
با این حال، هیچ شکی نیست که نگهداری ریال در وضعیت کنونی به هیچ وجه به صرفه نیست. گزینه جایگزین برای خرید دلار، سپرده ریالی و دریافت سود از آن است. در حال حاضر، سود این سپرده‌ها در حدود ۲۰ درصد است که نسبت به نرخ تورم و یا تغییر سالانه قیمت دلار چندان به صرفه نیست.
گزینه دیگر خرید طلا است؛ شاید در میان دارایی‌های سریع‌المعامله، طلا بهترین گزینه باشد. شما هر مقدار طلا را که بخواهید با امنیت بالا می‌توانید خریداری کنید، چالش تنها مربوط به نگهداری از آن است. همچنین، طلا با کارمزد ۱۰ تا ۳۰ درصدی همراه است که اگر آن را مدنظر قرار ندهید، نه‌تنها سود نمی‌کنید، حتی در کوتاه مدت نمی‌توانید ارزش پول خود را حفظ کنید.
گزینه‌های بهتر از نگهداری دلار در حساب ارزی
در مقابل نگهداری دلار در حساب ارزی، گزینه‌های سرمایه‌گذاری مطلوب‌تری وجود دارند که می‌توانند سود خوبی به شما بدهند، ریسک سرمایه‌گذاری و استرس‌های مرتبط با کلاهبرداری در معامله را کاهش دهند و منع قانونی هم نداشته باشند.
در حال حاضر، با بررسی میزان تورم موجود و بازارهای معاملاتی مرتبط، خرید ملک بهترین گزینه سرمایه‌گذاری است. با مقایسه‌ای ساده می‌توان دریافت که سرمایه‌گذاری یک ساله در ملک به مراتب سودآورتر از سرمایه‌گذاری و نگهداری دلار در حساب ارزی است.
گزینه دیگر، سرمایه‌گذاری در خرید خودرو است. نرخ افزایش قیمت خودرو هرگز با نرخ افزایش قیمت ارز هم‌ارز نبوده است. هرچقدر ارزها نسبت به ریال گران‌تر می‌شوند، بازار خودرو چند درصد بر آن می‌افزاید و قیمت‌هایی نمایی را اعمال می‌کند. دلیل این امر، افزایش خودکار میزان هزینه گمرک بر خودروهای خارجی، تأثیر سیستم دلالی بر قیمت‌ها و گران‌شدن قطعات وارداتی است.
درنهایت، برای کسانی که سرمایه‌های بزرگتری در اختیار دارند، سرمایه‌گذاری در بخش تولید بهترین گزینه است. بخصوص محصولاتی که مصرف روزانه مردم هستند هرگز با ضرر همراه نبوده‌اند. بازار داخلی ایران چندان فضایی برای حضور و رقابت نمونه‌های خارجی تعریف نکرده است. بنابراین، یک تولید هدفمند و موفق می‌تواند در کوتاه‌مدت به درآمدزایی بسیار بالایی برسد؛ بدون آنکه از قانون تعدی کرده باشد، حتی همراه آن گردد و از تسهیلات دولتی نیز بهره بگیرد.
قوانین مرتبط با افتتاح حساب ارزی
تقریبا در تمام بانک‌ها افتتاح حساب ارزی روندی مشابه را دنبال می‌کند، هرچند جزئیات در هر بانک متفاوت خواهد بود. شما هیچ نیازی به پاسپورت یا هر سند بین‌المللی دیگری ندارید، شبیه حساب ریالی، هرآنچه نیاز است شناسنامه و کارت ملی است.
برای افتتاح حساب ارزی در اکثر بانک‌ها شما به حدود ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار نیاز خواهید داشت (معادل آن برای ارزهای دیگر). این مقدار برای انواع حساب‌ها با ویژگی‌های مختلف، متمایز خواهد بود. همچنین، بانک‌ها امکان اعمال تغییرات محدودی از نظر میزان مبلغ اولیه دارند. برای مثال، ممکن است بانک سامان با ۱۰۰ دلار امکان بازگشایی حساب ارزی را بدهد، درحالی که بانک ملت به ۵۰۰ دلار نیاز داشته باشد.
نکته مهم این است که بسیاری از بانک‌ها هیچ سودی به حساب ارزی شما ارائه نخواهند داد. بنابراین، قبل از افتتاح حساب، از امکان و میزان سود ارزی خود اطلاع یابید. در صورت پرداخت، میزان سود غالبا از جنس همان ارزی خواهد بود که با آن حساب ارزی ایجاد کرده‌اید.
نکاتی جانبی در افتتاح حساب ارزی
در هر بار واریز، شما باید سریال اسکناس‌های خود را در فرم واریز وارد کنید. بنابراین، برای امنیت بالاتر در هنگام مراجعه به بانک، بهتر است از قبل سریال‌ها را بر روی یک برگه نوشته و از روی آن وارد کنید. پس از هر واریز، حساب شما معمولا برای ۲۴ ساعت بسته می‌شود تا بانک مرکزی بررسی‌های لازم درباره اسکناس‌ها و تراکنش شما را انجام دهد.
مواظب باشید که اسکناس‌ها پاره یا بیش از حد مچاله نشوند، زیرا بانک چنین اسکناس‌هایی را قبول نمی‌کند. دلیل آن نیز مشخص است، درنهایت، این ارزها باید وارد چرخه مبادلاتی بین‌المللی شوند و هیچ امکانی برای دولت در چاپ مجدد آنها و جایگزینی وجود ندارد.
در هر بار واریز، شما نمی‌توانید بیشتر از ۱۰ هزار دلار (یا معادل آن برای سایر ارزها) به حساب خود واریز کنید. اکثر بانک‌ها نیز هیچ سقفی برای واریز در بلندمدت قرار نمی‌دهند و شما می‌توانید حساب‌های ارزی با مقدار سپرده دلخواه داشته باشید.
به یاد داشته باشید که در اکثر بانک‌ها، شما نمی‌توانید از حساب ریالی خود به حساب ارزی پولی واریز کنید. حتی این امکان وجود ندارد که ریال را از کانال بانک به ارز تبدیل و در حساب خود سپرده‌گذاری کنید. با این حال، شما می‌توانید از طریق بانک و با قیمت روز، ارز خود را به ریال تبدیل و به حساب ریالی منتقل یا آن را دریافت کنید.
درنهایت و برای دریافت ارز خود، شما باید یک یا دو روز قبل به بانک اطلاع دهید که به مقداری از ارزهای خود نیاز دارید و می‌خواهید از حساب خود خارج کنید. بیشتر بانک‌ها ارز را در شعب نگهداری نمی‌کنند و برای ارائه آن به زمان نیاز دارند.
سخن آخر
بسته به اینکه شما چه پیشینه‌ای از معامله دارید، مفهوم نگهداری دلار و حساب ارزی برای شما متفاوت خواهد بود. اگر معامله‌گر بازار فارکس هستید، برای شما تکنیکال بازار و قدرت دلار در مقابل سایر ارزها مهم خواهد بود؛ همچنین، اخبار مرتبط با شرکت‌ها و موسسات بزرگ، سیاست‌های دولت آمریکا و نرخ‌هایی مثل نرخ بهره و بیکاری بر ارزش دلار تأثیر گذارند.
اگر معامله‌گر نیستید و قدرت سرمایه‌گذاری بالایی برای مشارکت در بازار ملک ندارید، طلا و دلار گزینه‌های مطلوبی هستند. طلا منع قانونی چندانی ندارد و نقدشوندگی بسیار بالایی دارد؛ با این حال، اگر صرفا هدف سرمایه‌گذاری باشد، کارمزد طلا ارقام بالایی است و تنها در بلندمدت به یک سرمایه‌گذاری خوب بدل می‌شود.
نگهداری دلار در حساب ارزی گزینه‌ای نهایی و بخصوص برای افرادی است که اهداف کوتاه‌مدت دارند و سرمایه آنها قدرت چندانی در بازارهای ملکی ندارد. شما می‌توانید در هر کدام از بانک‌های کشور که حساب ریالی دارید، اقدام به افتتاح حساب ارزی کنید.
