رمضان 1402 در حالی نزدیک می‌شود که مردم بیشتر از هر تاریخ دیگری نگران وضعیت معیشت خود هستند. در اوایل بهمن بود که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد که دستور دارد تا پایان رمضان 1402، قیمت کالاهای اساسی مردم را تثبیت کند؛ اما از آن زمان، قیمت‌ها افزایشی بوده‌اند و کنترل چندانی ممکن نشده است.
دلیل گران شدن کالاهای اساسی و امکان تثبیت آن‌ها تا انتهای رمضان 1402
در لیست پیشنهادی جهاد کشاورزی برای تأمین و تثبیت قیمت کالاهای اساسی تا پایان رمضان 1402 کالاهایی چون گوشت، برنج، پنیر، شیر، روغن و تخم‌مرغ قرار دارند.
اما در دو ماه گذشته نرخ دلار به شدت صعودی شد و هم‌زمان با افزایش قیمت آن، قیمت کالاهایی چون برنج و گوشت نیز اوج گرفتند. دلیل این امر، وابستگی بازار این کالاها به واردات این خوراکی‌ها یا مواد اولیه مورد نیاز در تولید آن‌هاست.
برای مثال، بیشتر برنج مصرفی در ایران، وارداتی و از کانال‌هایی چون کشورهای هند و پاکستان وارد ایران می‌شوند. با افزایش قیمت ارزهای خارجی، قدرت ریال کاهش یافت و همین امر باعث شد که این کالاها با قیمت تمام شده بالاتری وارد کشور شوند؛ درنتیجه، بدیهی است که قیمت آن‌ها نیز افزایشی گردد.
همچنین، گوشت اگرچه اکثرا از طریق کانون‌های دامپروری داخلی تأمین می‌شود، اما تولید آن وابستگی شدیدی به مواد اولیه و بخصوص کنسانتره‌های وارداتی دارد. از طرفی، وقتی هزینه‌های جانبی تأمین کنندگان داخلی بالا می‌رود، آن‌ها افزایش قیمت را بر محصولات خود اعمال می‌کنند تا توازونی در درآمدزایی خود ایجاد کنند.
کنترل دلار توسط دولت
در چند هفته گذشته، دولت توانسته با اتخاذ سیاست‌های داخلی و خارجی، قیمت دلار را از نزدیک به 60 هزار تومان به دلار زیر 50 هزار تومان بازگرداند. بنابراین، هم‌زمان با کاهش قیمت دلار، کالاهای اساسی برای رمضان 1402 نیز باید شاهد کاهش قیمت باشند.
دلیل اینکه روند کاهشی در قیمت کالاهایی چون گوشت متناسب با قیمت کاهشی دلار نیست، عدم واکنش سریع و معکوس بازار به قیمت دلار است. به عبارتی، وقتی قیمت‌ها افزایش می‌یابند، فروشندگان سریعا به روند واکنش نشان می‌دهند، اما بازگشت از این صعود همیشه کندتر است.
رمضان 1402، نوروز 1402 و افزایش تقاضا
در ماه رمضان تمرکز و فشار بیشتری بر کالاهای اساسی وجود دارد؛ دقیقا شبیه ایام نوروز که تمرکز بیشتر بر روی سفرهای نوروزی است. بنابراین، تقاضا و دغدغه تأمین کالاهای خوراکی در ماه رمضان بالا می‌رود و همین افزایش تقاضا خود منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شود.
به ویژه، هم‌زمانی ماه رمضان امسال به ایام نوروز و مسائل مرتبط با آن، دولت و مردم را با چالش‌های بیشتری مواجه کرده است. رمضان سال 1402 از همان روزهای ابتدایی سال آغاز می‌گردد و انطباق آن با سفرهای نوروزی، هزینه‌های عید و کاهش دسترسی به کالاهای اساسی، اصلی‌ترین چالش امسال خواهد بود.
بنابراین، امسال دو سطح از تقاضا برای کالاهای خوراکی متناظر با دو بازه زمانی ویژه، منطبق می‌شود. جنس کالاهای مورد نیاز در این دو بازه تقریبا یکسان است، فقط گزینه سفر نیز به رمضان اضافه می‌شود.
تلاش دولت برای کنترل کالاها در رمضان 1402
از دو ماه پیش دولت پیش‌بینی کرده بود که با احتمال زیاد قیمت کالاهای اساسی در ماه‌های آخر سال افزایشی خواهد بود. به همین دلیل، تلاش کرد که بیشتر از هر موضوعی، بر روی ثبات بازار تمرکز کند و کالاهای اساسی ماه رمضان را هدف قرار داده بود.
با وجود این، هم‌زمان شدن افزایش نرخ ارز با نوروز و رمضان چالش‌برانگیز شده است و دولت نمی‌تواند به تمام اهداف خود برای رمضان 1402 دست یابد. اما در چند هفته گذشته، ارزهایی چون دلار و یورو روندی کاهشی را در پیش گرفته‌اند و انتظار می‌رود تا اواسط فروردین، وضعیت کم‌وبیش به همین شکل نزولی یا با ثبات در قیمت‌ها باشد.
درنهایت، تورم بیشتر از سال‌های پیش بر اقتصاد ایران تأثیر می‌گذارد و احتمالا، بعد از ایام نوروز و ماه رمضان، میزان فشار بر بازار انواع کالاها و بخصوص کالاهای خوراکی، بیشتر شود. در مقابل، بارش‌های خوب زمستان امسال نوید بهبود در وضعیت کشاورزی و باغداری در کشور را می‌دهد که می‌تواند عامل مهمی در کاهش و ثبات قیمت کالاها متأثر از تورم باشد.
