بانک سیلیکون ولی (SVB) حامی نام آشنایی برای استارت‌آپ‌ها و کارآفرین‌های آن‌ها بود. در زمان اوج‌گیری شرکت‌های حوزه فناوری، بانک سیلیکون ولی نیز رشد شاخصی داشت، زیرا سرمایه‌گذاری‌های کلانی بر طرحی‌های حوزه توسعه وب و فناوری‌های پیرامون آن کرده بود.
علت سقوط بانک سیلیکون ولی (SVB)
در اواخر قرن بیستم و شروع قرن ۲۱ام، استارت‌آپ‌های قدرتمندی چون Cisco در این بانک حساب‌های سپرده قابل‌توجهی داشتند. با صعود دنیای فناوری و سودآوری این استارت‌آپ‌ها، حساب‌های آن‌ها در بانک SVB نیز بزرگتر و بزرگتر شدند.
با گسیل درآمدهای این شرکت‌ها به بانک، SVB تصمیم به انتقال بخش عظیمی از دارایی‌های خود به بازار اوراق قرضه دولتی و اوراق خزانه‌داری آمریکا گرفت. در اوایل قرن بیستم، نرخ بهره ارائه‌شده از جانب دولت آمریکا پایین بود و این سرمایه‌گذاری‌های سودآور بودند و مشتریان نیز علاقه‌ای به خروج پول خود از بانک نداشتند (زیرا سود دولتی پایین بود).
با افزایش نرخ بهره در چند سال گذشته و بخصوص در اواخر سال ۲۰۲۲ و اوایل ۲۰۲۳، مشتریان دیگر تمایلی به نگهداری پول نقد در حساب‌های خود نداشتند و تصمیم به سرمایه‌گذاری بر روی اوراق دولتی می‌گرفتند که اکنون سود بالایی هم می‌داد.
افزایش سود از جانب دولت، باعث خروج سرمایه مشتریان از بانک سیلیکون ولی می‌شد؛ هم‌زمان با کاهش سرمایه بانک SVB، مدیران آن تصمیم گرفتند که بسیاری از اوراق بهادار خود را به فروش برسانند. اما این فروش‌ها در قیمت‌هایی پایین و همگام با ضرر بود، زیرا سرمایه‌گذاری روی اوراق جدید برای سرمایه‌گذاران بازار سهام بسیار سودآورتر بود.
گزارش KPMG و آغاز نزول بانک سیلیکون ولی
تا ربع اول سال ۲۰۲۲ هنوز اوضاع بانک خوب بود و در مسیر صعود ۸۶ درصدی حرکت می‌کرد که در سال ۲۰۲۱ حاصل کرده بود. حتی گزارش KPMG در این سال نشان از وضعیت سالم سیستم مالی و تراز حسابداری بانک داشت.
اما در اوایل سال ۲۰۲۳، هم‌زمان با رشد بیشتر نرخ بهره، ۲۵ میلیارد دلار از ارزش سپرده‌های بانک SVB کم شده بود. در هشتم مارس ۲۰۲۳، بانک اعلام کرد که به دلیل فروش بخش عظیمی از دارایی‌های خود برای مقابله با برداشت‌های همه‌جانبه، ۱.۸ میلیارد دلار ضرر خواهد کرد.
با گسترش ترس در میان سهامداران از کانال‌های مختلف در فضای مجازی، شرکت‌های بزرگی که در حساب بانک‌ها و بخصوص بانک SVB سپرده داشتند، اقدام به برداشت پول‌های خود کردند. برای مثال، تنها در یک روز، بالغ بر ۴۲ میلیارد دلار از حساب‌های موجود در بانک SVB پول برداشت شده بود.
همین اخبار کافی بود که در ۹ مارس، با باز شدن بازار سهام، ارزش سهام بانک سیلیکون ولی به شدت سقوط کند. در ۱۰ مارس و به دلیل صف‌های فروش طولانی و سقوط‌های غیرقابل کنترل، سهام این شرکت بلاک شدند و معامله آن‌ها متوقف شد.
تأثیر سقوط بانک SVB بر سایر بانک‌ها
هم‌زمان با سقوط بانک سیلیکون ولی و اعلام ورشکستگی آن از جانب دولت، سهام ۵ بانک بزرگ دیگر آمریکا نیز نزول کردند. سرمایه‌گذاران سهام این بانک‌ها از این موضوع واهمه داشتند که امکان دارد این بانک‌ها نیز برای تأمین سرمایه مجبور به فروش‌های عظیم و پذیرش ضررهای کلان شوند.
همین تلنگر کافی بود که در ۱ روز کاری بازار سهام، نزدیک به ۵۲ میلیارد دلار از ارزش سهام مجموعه بانک‌ها کم شود. اصلی‌ترین بانک‌هایی که دچار ضرر شدند شامل JPMorgan Chase، Bank of America، Well Fargo و Citigroup بودند.
تلاش برای کنترل ضررها
وحشتی که همه بازار سهام و صاحبان حساب در بانک‌های مختلف را دربر گرفته بود، در حال تبدیل شدن به یک آشوب سرمایه‌گذاری شده بود. بنابراین، در ۱۲ مارس ۲۰۲۳، قانون‌گذاران فدرال اعلام کردند که کنترل بانک SVB و بانک Signature Bank را به طور کامل به عهده گرفته‌اند.
در ۱۳ مارس، بایدن رئیس جمهور آمریکا، در یک مصاحبه تلویزیونی مردم و بخصوص شرکت‌های سرمایه‌گذاری و فناوری بزرگ را به آرامش دعوت کرد. با این حال، سقوط‌ها فقط یک صعود چند ساعته را تجربه کردند تا دوباره وارد جریان نزولی در بازار سهام شوند.
در ۱۵ مارس، بانک سرمایه‌گذاری Credit Suisse نزول‌های بسیار شدیدی را در سهام خود تجربه کرد. همین امر باعث نگرانی دولت‌ها از گسترش سقوط‌ها و بحران بانکی به نقاط دیگر جهان شد. علاوه بر این بانک سوئیسی، سهام بانک‌های دیگری در اروپا، مانند France Societe Generale و BNP Paribas، نیز وارد جریان نزولی شدند.
کاهش قیمت دلار
هم‌زمان با نزول سهام بانک‌های بزرگ آمریکا و اروپا، قیمت دلار و سایر ارزهای این کشورها نیز وارد روندی نزولی شدند. اما با توسعه سقوط بانک‌های بزرگ و تأثیر آن‌ها بر کشورهای مختلف، دلار دوباره به توازون قبلی بر می‌گردد.
ارزهای دیجیتال و بانک Signature
به دلیل سرمایه‌گذاری‌های کلانی که بانک Signature در ارزهای دیجیتال و شرکت‌های فعال در بلاک‌چین دارد، سقوط سهام آن تأثیر شاخصی بر بازار رمزارزها داشته است. شرکت‌های بزرگی چون صرافی کریپتو Coinbase ازجمله مهم‌ترین مشتریان این بانک هستند.
با این حال، نزول ارزش سهام بانک‌های مختلف و سیستم مالی متمرکز به عنوان یک کل، باعث شد که رمزارزها نزول‌ها را مقطعی احساس کنند و رمزارزهای قدرتمندی چون بیت‌کوین و اتر، نه تنها نزول نکردند، بلکه در حال صعودند.
امکان وقوع رکود اقتصادی در سال ۲۰۲۳
در سال ۲۰۰۸ سقوط یک بانک بود که باعث نزول‌های شدید در بازار سهام بانک‌های دیگر و در ادامه سهام شرکت‌های مختلف شد. بنابراین، نگرانی کنونی از بروز یک رکود دیگر منطقی است. با این حال، دنیا اکنون با یک بازار موازی همراه است که سرمایه‌گذاران می‌توانند برای یافتن دارایی‌های ایمن به آن مهاجرت کنند.
این بازار موازی، بازار رمزارزها و دنیای بلاک‌چین است. در حال حاضر، هرچقدر که بانک‌های بیشتری سقوط می‌کنند، بیت‌کوین قدرت بیشتری برای اثبات جایگاه خود و صعود به نقاط بالاتر از نظر ارزش هر کوین، از خود نشان می‌دهد.
بنابراین، امکان بسیار کمی وجود دارد که رکود اقتصادی در سال ۲۰۲۳ شبیه رکود اقتصادی در سال ۲۰۰۸ باشد. انتظار می‌رود که رکودهای بسیار کوتاه اما با بسامد بیشتر و فاصله زمانی نزدیک‌تر اتفاق بیافتند. بخصوص، فناوری به انسان قدرتی دوچندان در مهار بحران‌های مالی داده است و همین امر، در مقابل طولانی شدن رکودها مقاومت می‌کند.
امکان کاهش قیمت دلار در سال ۱۴۰۲
قیمت دلار در سال ۱۴۰۲ بیشتر از اینکه به سقوط ذاتی دلار و بانک‌های دولتی وابسته باشد، به وضعیت اقتصادی کشور و امکان کنترل تورم بستگی دارد. درواقع، دلار در حال حاضر نیز قیمتی افزایش نسبت به سایر ارزهای قدرتمند ندارد.
این تورم است که نقش اساسی در ایجاد تفاوت بین قیمت ریال و دلار را بازی می‌کند. به عبارتی دیگر، این قیمت ریال است که در حال کاهش است. با این حال، تحرکات سیاسی ایران و امکان افزایش تبادلات و تعاملات با کشورهای عربی (بخصوص رابطه ایران و عربستان در سال ۱۴۰۲) حتما بر قیمت دلار و کاهش آن در سال ۱۴۰۲ تأثیر می‌گذارد.
