میلتون فریدمن؛ اقتصاددانی که نظریه‌های او جهان را تغییر داد
معرفی میلتون فریدمن میلتون فریدمن (۱۹۱۲–۲۰۰۶) یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین اقتصاددانان قرن بیستم بود. او به‌عنوان یک محقق برجسته، استاد دانشگاه، نویسنده و مشاور سیاست‌گذاری، نقش حیاتی در شکل‌دهی نظریه‌های اقتصادی مدرن داشت. فریدمن در ۳۱ ژوئیه ۱۹۱۲ در بروکلین، نیویورک به دنیا آمد و در خانواده‌ای یهودی پرورش یافت. او پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه راتگرز، به دانشگاه شیکاگو رفت و دکترای خود را در اقتصاد از دانشگاه کلمبیا دریافت کرد.
فعالیت‌های علمی و حرفه‌ای میلتون فریدمن بیش از سه دهه به تدریس در دانشگاه شیکاگو پرداخت و در این مدت به عنوان یکی از مؤثرترین شخصیت‌های “مکتب شیکاگو” شناخته شد. مکتب شیکاگو یک جریان فکری در علم اقتصاد است که تأکید ویژه‌ای بر نقش بازارهای آزاد، کاهش دخالت دولت و اهمیت آزادی اقتصادی دارد
فریدمن همچنین در مؤسسات تحقیقاتی متعددی فعالیت داشت و آثار او تأثیر زیادی بر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در سراسر جهان داشت. او در سال ۱۹۷۶ جایزه نوبل اقتصاد را به دلیل مشارکت‌هایش در زمینه تحلیل مصرف، تاریخ و نظریه پولی و پیچیدگی سیاست تثبیت اقتصادی دریافت کرد.
نظریه‌ها و دیدگاه‌های اقتصادی میلتون فریدمن بیشتر به خاطر نظریه پولی خود و نقد سیاست‌های اقتصادی کینزی شناخته می‌شود. او معتقد بود که عرضه پول نقش حیاتی در تعیین سطح فعالیت اقتصادی و تورم دارد. برخی از مهم‌ترین دیدگاه‌ها و نظریه‌های او عبارت‌اند از:
نظریه پول‌گرایی (Monetarism): فریدمن بر اهمیت کنترل عرضه پول تأکید داشت و معتقد بود که تغییرات در عرضه پول تأثیر مستقیمی بر سطح قیمت‌ها و تولید اقتصادی دارد. او استدلال می‌کرد که سیاست‌گذاری‌های پولی نادرست، عامل اصلی رکودها و بحران‌های اقتصادی است.
نقد سیاست‌های کینزی: درحالی‌که نظریه کینز بر دخالت دولت در اقتصاد برای تثبیت آن تأکید داشت، فریدمن بر این باور بود که دخالت بیش‌ازحد دولت نه‌تنها بهبود اقتصادی ایجاد نمی‌کند بلکه منجر به اختلال در بازارهای آزاد می‌شود. او معتقد بود که سیاست‌های پولی باثبات و قابل پیش‌بینی برای اقتصاد سالم ضروری است.
نظریه درآمد دائمی: فریدمن در نظریه درآمد دائمی استدلال کرد که مصرف‌کنندگان تصمیمات خود را بر اساس درآمد دائمی یا بلندمدت خود می‌گیرند، نه درآمد جاری. این نظریه تأثیر مهمی بر تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان و سیاست‌گذاری‌های مالی گذاشت.
آزادی اقتصادی و اجتماعی: فریدمن یک مدافع سرسخت آزادی اقتصادی و اجتماعی بود. او معتقد بود که آزادی بازارها برای دستیابی به آزادی سیاسی ضروری است. کتاب مشهور او به نام “آزادی انتخاب” (Free to Choose)، که با همکاری همسرش رُز فریدمن نوشته شد، تأثیر زیادی بر گسترش ایده‌های بازار آزاد در سراسر جهان داشت.
تأثیر بر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی میلتون فریدمن نه‌تنها یک نظریه‌پرداز برجسته بود، بلکه تأثیر مستقیمی بر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در بسیاری از کشورها داشت. برخی از مهم‌ترین تأثیرات او عبارت‌اند از:
سیاست‌های اقتصادی ایالات متحده: فریدمن مشاور بسیاری از دولت‌ها و سیاست‌گذاران بود. دیدگاه‌های او در دوران ریاست‌جمهوری رونالد ریگان در دهه ۱۹۸۰ تأثیر عمیقی بر سیاست‌های اقتصادی آمریکا گذاشت. سیاست‌های مالی و پولی ریگان که به کاهش مالیات‌ها و کاهش دخالت دولت در اقتصاد معروف است، به‌شدت تحت تأثیر نظریه‌های فریدمن بود.
تأثیر بر اقتصاد شیلی: فریدمن و شاگردانش، معروف به “پسران شیکاگو”، تأثیر زیادی بر اصلاحات اقتصادی شیلی در دوران آگوستو پینوشه داشتند. این اصلاحات شامل آزادسازی تجارت، خصوصی‌سازی و کنترل تورم بود که در نهایت شیلی را به یکی از موفق‌ترین اقتصادهای آمریکای لاتین تبدیل کرد.
تأثیر جهانی: نظریه‌های فریدمن بر سیاست‌های اقتصادی بسیاری از کشورها در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ تأثیر گذاشت. او مدافع سیاست‌های کاهش تورم از طریق کنترل عرضه پول و ترویج بازارهای آزاد بود.
آثار برجسته میلتون فریدمن نویسنده چندین کتاب و مقاله تأثیرگذار است. برخی از مهم‌ترین آثار او عبارت‌اند از:
“آزادی انتخاب” (Free to Choose): این کتاب که به همراه همسرش نوشته شد، تأثیر زیادی بر گسترش ایده‌های بازار آزاد داشت.
“تاریخ پولی ایالات متحده” (A Monetary History of the United States): این کتاب که با همکاری آنا شوارتز نوشته شده است، تأثیر عمیقی بر مطالعات پولی و اقتصادی داشت.
“سرمایه‌داری و آزادی” (Capitalism and Freedom): این کتاب به بررسی ارتباط بین آزادی اقتصادی و آزادی سیاسی می‌پردازد.
درگذشت و میراث میلتون فریدمن در ۱۶ نوامبر ۲۰۰۶ در سن ۹۴ سالگی درگذشت. او میراثی بی‌نظیر در علم اقتصاد به جا گذاشت و تأثیر او همچنان در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و مطالعات آکادمیک مشهود است.
میلتون فریدمن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مدافعان بازار آزاد و مخالفان دخالت بیش‌ازحد دولت در اقتصاد، نقش کلیدی در شکل‌دهی سیاست‌ها و نظریه‌های اقتصادی قرن بیستم داشت. نظریه‌ها و دیدگاه‌های او همچنان به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی علم اقتصاد مدرن شناخته می‌شود.
