توقف صادرات عناصر خاکی کمیاب چین بازارهای جهانی را نگران کرد
صادرات هفت ماده خاکی کمیاب از چین که هفته گذشته در فهرست کنترل صادرات این کشور قرار گرفته بودند، به طور رسمی متوقف شد و موجی از نگرانی را در میان صنایع وابسته در بازارهای بین‌المللی به وجود آورد.
به گزارش ایسنا، سه منبع آگاه اعلام کردند که چین از چهارم آوریل صادرات هفت ماده خاکی کمیاب و مواد مرتبط با آن را که در صنایع دفاعی، انرژی و خودروسازی کاربرد دارند، متوقف کرده است. این تصمیم بخشی از واکنش چین به افزایش تعرفه‌های اعمال‌شده توسط دولت ایالات متحده به رهبری دونالد ترامپ بر کالاهای چینی اعلام شده است.
مقام‌های آگاه اظهار داشته‌اند که در حال حاضر، صادرکنندگان این عناصر برای ارسال هرگونه محموله، ملزم به دریافت مجوز از وزارت بازرگانی چین هستند. این فرآیند صدور مجوز، پیچیده و زمان‌بر توصیف شده و می‌تواند بین شش تا هفت هفته یا حتی چند ماه به طول بیانجامد. گفته می‌شود این وضعیت، تأمین این مواد را برای بسیاری از کشورها با مشکل مواجه خواهد کرد.
رویترز نیز در گزارشی ماه گذشته عنوان کرده بود که از زمان قرار گرفتن فلز آنتیموان در فهرست کنترل صادرات چین در ماه سپتامبر، هیچ‌گونه صادراتی از این ماده به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صورت نگرفته است.
یکی از معامله‌گران فعال در حوزه عناصر خاکی کمیاب در چین که نخواست نامش فاش شود، به خبرنگاران گفته است: «وقتی مشتریان در مورد زمان احتمالی ارسال محموله‌ها سؤال می‌کنند، ما معمولاً زمان تقریبی ۶۰ روز را اعلام می‌کنیم، اما این احتمال وجود دارد که فرآیند طولانی‌تر شود. اگر توقف بیش از دو ماه به طول انجامد، ذخایر عادی بسیاری از خریداران به پایان خواهد رسید.»
وی افزود: «با توجه به تشدید تنش‌های تجاری میان چین و آمریکا، دریافت مجوز صادرات برای مشتریان آمریکایی احتمالاً بسیار دشوارتر خواهد شد.»
چین در حال حاضر نزدیک به ۹۰ درصد از تولید عناصر خاکی کمیاب جهان را در اختیار دارد و این مواد برای تولید قطعات الکترونیکی پیشرفته، خودروهای برقی، تجهیزات دفاعی و فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار حیاتی هستند. بنابراین توقف صادرات این مواد از سوی چین می‌تواند زنجیره تأمین جهانی را با اختلال مواجه کند.
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، این محدودیت‌ها ممکن است بخشی از سیاست‌های راهبردی پکن برای استفاده از سلطه خود در بازار عناصر خاکی کمیاب به عنوان اهرمی در مذاکرات اقتصادی و تجاری باشد. با این حال، کارشناسان معتقدند که چنین اقداماتی می‌تواند به تضعیف سلطه چین نیز منجر شود؛ زیرا خریداران جهانی برای تأمین نیازهای خود به دنبال منابع جایگزین و متنوع‌سازی زنجیره تأمین خواهند رفت.
به گفته تحلیلگران، ادامه این روند ممکن است باعث افزایش سرمایه‌گذاری در استخراج و فرآوری عناصر خاکی کمیاب در کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده، استرالیا، کانادا و کشورهای اروپایی شود.
در همین راستا، شرکت‌های بزرگ فناوری و خودروسازی در غرب که به شدت به واردات این مواد وابسته هستند، شروع به بررسی گزینه‌هایی برای ذخیره‌سازی استراتژیک، مذاکره با تأمین‌کنندگان جایگزین و حتی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های معدنی در خارج از چین کرده‌اند.
در بازارهای جهانی، این اقدام چین منجر به افزایش قیمت لحظه‌ای برخی از مواد خاکی کمیاب در بورس‌های تخصصی شده است. منابع آگاه اعلام کردند که احتمال بروز کمبود در بازارهای بین‌المللی در صورت ادامه این توقف صادرات، بسیار بالاست.
وزارت بازرگانی چین هنوز به‌طور رسمی جزئیات بیشتری از زمان‌بندی بازنگری در مجوزهای صادرات ارائه نکرده است. اما برخی منابع اعلام کرده‌اند که احتمالاً صادرات این مواد در آینده تنها به مقاصد خاص و با تایید نهادهای امنیتی چین انجام خواهد شد.
از طرف دیگر، ایالات متحده نیز اعلام کرده که اقدامات تلافی‌جویانه بیشتری را در دست بررسی دارد. سخنگوی وزارت بازرگانی آمریکا در واکنش به این اقدام چین گفت: «ایالات متحده تلاش خواهد کرد که وابستگی خود به عناصر حیاتی وارداتی را کاهش داده و زنجیره تأمین ملی خود را تقویت کند.»
در این میان، اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای خواستار شفاف‌سازی چین در خصوص محدودیت‌های جدید صادراتی شد و تأکید کرد که اقداماتی از این دست، برخلاف قواعد تجارت آزاد جهانی است.
در حال حاضر بازارهای جهانی در وضعیت انتظار قرار گرفته‌اند و بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی فعال در صنایع وابسته به عناصر خاکی کمیاب، در حال ارزیابی تأثیرات احتمالی این تصمیم پکن بر فعالیت‌های تجاری خود هستند.
