تامین مالی جمعی راهی به سوی رشد و توسعه

یکی از معظلاتی که همواره در جوامع می تواند موجب بروز معضلات اقتصادی گردد، نقدینگی سرگردان خرد است ؛ این نقدینگی سرگردان خرد در جوامع اگر کنترل نگردد می تواند منجر به معضلات زیادی مانند حرکت پول های خرد به سمت بازارهای کاذب به صورت سفته بازی شامل بازارهای ارز و طلا ، یا خرید فروش ماشین گردد که به علت بالابردن تقاضای کاذب باعث ایجاد حباب قیمتی و رشد بی پشتوانه آنها و ایجاد تورم سنگین و کاهش ارزش پول ملی گردد ، یا در حجم افزایش انباشته به سمت سودهای بانکی می تواند موجب پدیده های رکود زا مانند بیماری هلندی گردد.

مساله مهم این است که این سرمایه ها به علت خرد بودن برای صاحبان آن نمی توانند فرصت های تضمین شده سود آور منظمی را ایجاد نمایند و به همین خاطر و ترس از دست رفتن ارزش پول یا از دست دادن آن افراد سعی به تبدیل آن به یک سرمایه گذاری مطمئن و سودده تبدیل پذیر را دارند. راهکارهای زیادی در دنیا برای مدیریت این نقدینگی سرکش و هدایت آن به توسعه وجود دارد ؛ درکشورهای با زیرساخت توسعه ، بورس یکی از این محل هایی هست که میتواند پذیرای سرمایه خرد مولد در غالب سهام گردد اما به علت اینکه بورس هم در بسیاری مقاطع و از دید بسیاری از مردم شامل همان سفته بازی ها می شود، شاید در بین همه سرمایه گذاران اقبال یکسانی را نداشته باشد.

راه دیگری که در دنیا مورد استقبال قرار گرفته است پدیده ای به نام تامین سرمایه جمعی است که تحت یک تعریف پروژه عمومی این تامین سرمایه صورت می پذیرد. سرمایه‌گذاری جمعی  Crowdfunding  که برخی اوقات تأمین سرمایه از اجتماع یا تأمین مالی جمعی نیز نامیده می‌شود معمولاً مشارکت جمعی توسط افرادی که سرمایه‌گذاری مشترک می‌کنند نامیده می‌شود، اغلب از طریق اینترنت انجام می‌شود تا از تلاش‌های یک کارآفرین توسط عموم جامعه یا سازمان‌ها حمایت شود. تأمین مالی جمعی برای اهداف متنوعی نظیر درمان بیماری تا چاپ کتاب، حمایت مالی هنرمندان تا طرفداران کمپین‌های انتخاباتی و تأمین سرمایه لازم برای راه اندازی یک کسب و کار نوپا یا کسب و کار کوچک کاربرد دارد ، این روش تامین سرمایه البته در گذشته وجود داشته است اما بیشتر مصرف آن برای امور خیریه و کارهای اجتماعی بوده است که به مدل سنتی آن گلریزان نیز گفته می شود.در حال حاضر فضای اینترنتی وقوع پدیده تامین مالی جمعی را تسهیل نموده است و به همین منوال تاکید بیشتر برآن است.

به کارگیری اصطلاح سرمایه‌گذاری جمعی را می‌توان پس از ظهور پدیده جمع سپاری دانست. دلیل ظهور و گسترش سرمایه‌گذاری جمعی به شکل سازمان یافته در قالب تأمین سرمایه مالی را می‌توان بحران مالی سال ۲۰۰۸ در جهان دانست. به علت تمایل کم بانک‌ها به وام دادن، کارآفرینان شروع به جستجوی راه‌های دیگری برای جذب سرمایه کردند. مشکلاتی که صنعتگران، کارآفرینان و سرمایه‌گذاران خرده‌پا در جمع‌آوری سرمایه داشتند منجر شد تا سرمایه‌گذاری سنتی که توسط دوستان و فامیل صورت می‌گرفت به شکل سرمایه‌گذاری جمعی بسط پیدا کند.

در واقع می‌توان سرمایه‌گذاری جمعی را یک روش اینترنتی برای تأمین سرمایه مالی معرفی کرد که به کسب و کارها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا از طریق کمک‌های بلاعوض یا سرمایه‌گذاری اشخاص متعدد بتوانند ایده هایشان را عملی سازند. سرمایه‌گذاری جمعی پلتفرم بهره‌برداری از پتانسیل بالقوه انبوه جمعیت که تا پیش از آن به صورت هدفمند به آن توجه نشده بود را فراهم می‌نماید.

تامین مالی جمعی یا سرمایه گذاری جمعی بخشی از پدیده گسترده تری بنام جمع سپاری (Crowdsourcing) است.جمع سپاری به برون سپاری یک فعالیت از قبیل تولید ایده،حمایت از تصمیمات و یا مجموعه ای از منابع به انبوه مردم می باشد. در سالهای اخیر  سرمایه گذاری جمعی (Crowdfunding) بعنوان یک مکانیسم مالی جدید در کنار روشهای سرمایه گذاری سنتی پدیدار شده است.

سرمایه گذاری جمعی به دریافت سرمایه از تعداد زیادی از افراد تعریف می شود و شامل یک فراخوان، غالباً از طریق اینترنت برای تأمین منابع در غالب کمک های مالی در ازای یک کالا در آینده یا برخی از پاداش ها برای حمایت از ابتکارات با مقاصدی خاص تعریف می شود.

در نگاه آکادمیک به سرمایه گذاری های جدید و کارآفرینی مالی،  سرمایه گذاری جمعی برجسته تر می شود. سرمایه گذاری جمعی به تلاش های افراد و گروه های فرهنگی و اجتماعی کارآفرین بمنظور کسب سود از سرمایه گذاری در مشارکت های نسبتاً کوچک با تعداد نسبتاً زیادی از افراد با استفاده از اینترنت و بدون واسطه های مالی تعریف می شود.

تامین مالی جمعی بر اساس پیچیدگی فرآیند و تنوع ریسک به چهار دسته تقسیم می شود:

تامین مالی مبتنی بر اهدا(Donation-based) :تامین مالی بصورت خیریه برای حمایت از علل و پروژه ها

تامین مالی مبتنی بر پاداش(Reward-based) : تامین مالی با ارائه پاداش های غیر پولی به حامیان

تامین مالی مبتنی بر بدهی (Debt-based): تامین مالی با ارائه قرارداد اعتباری به انبوه مردم

تامین مالی مبتنی بر سهم (Equity-based): تامین مالی با ارائه یک سهام از شرکت هدف به انبوه مردم

در تامین مالی مبتنی بر اهدا،فعالیت های حامیان بدون فعالیت های سرمایه گذاری و بدون تمایل به دریافت پاداش و با در نظر گرفتن عوامل همدلی و یکدلی صورت می گیرد.

در سرمایه گذاری جمعی مبتنی بر بدهی و مبتنی بر سهام، با توجه به نقشه راه پروژه سازندگان، انبوه مردم و سرمایه گذاران از الگوهای رفتاری مختلفی تبعیت می کنند که فرایند تصمیم گیری در این چارچوب ها را بسیار پیچیده می کند.

سرمایه گذاری جمعی مبتنی بر پاداش (Reward-based Crowdfunding) بزرگترین چارچوب تامین مالی بصورت آنلاین است و رشد سریعتری در میان انواع سرمایه گذاری مالی جمعی دارد.

برخی از محققین دریافتند که در چارچوب تامین مالی مبتنی بر پاداش، حامیان همانند مشتریان عمل می کنند، زیرا مدل اصلی کسب و کار در سیستم عامل  سرمایه گذاری  مالی جمعی پاداش محور، بر اساس” پیش خرید” می باشد و زمانیکه سرمایه گذار بررسی می کند که آیا پروژه های پیش فروش را تامین مالی (فاند) کند، رفتار آنلاین آنها همانند مشتریان برای خرید کالا می باشد.

در چارچوب های  این نوع تامین مالی مبتنی بر پاداش، افراد بدون انگیزه های مالی، بازدهی و بازپرداخت در ازای حمایت مالی شان در پروژه ها مشارکت می کنند.در عوض حامیان پروژه، به ازای حمایت شان از پروژه ،پاداش دریافت می کنند که می تواند بلیط یک فیلم، داشتن ایده برای محصول در حال توسعه و یا یک فرصت برای ملاقات با سازندگان پروژه باشد.