ورشکستگی بانک SVB آمریکا خبری است که طی چند روز اخیر تمام بازارهای مالی را دچار شک کرده و احتمالات درباره رکود اقتصادی وسیع را دو چندان کرده است. روز جمعه ۱۰ مارس (۱۹ اسفند ۱۴۰۱) مسئولان قضایی کالیفرنیا، بزرگترین بانک مختص استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فناوری را تعطیل کرد.
در ادامه ورشکستگی بانک SVB آمریکا، شرکت بیمه سپرده فدرال این کشور، مدیریت بانک را به دست گرفت تا به وضعیت مشتریان و جلوگیری از فروپاشی بیشتر بپردازد. این بانک در ماه‌های منتهی به فروپاشی، مدیریت ارشد ریسک نداشته و بیشتر از ۹۰ درصد سپرده‌های آن بیمه نشده بودند.
بانک SVB آمریکا چگونه بانکی است؟
بانک SVB یا Silicon Valley Bank، بزرگترین بازوی اقتصادی در حوزه فناوری و استارت‌آپ‌های نوظهور است که تقریبا بر روی هر نوع فناوری و ابزارهای منتج از آن سرمایه‌گذاری می‌کند. این بانک ۱۶امین بانک بزرگ آمریکاست و از نظر سپرده، بزرگترین بانک فعال در Silicon Valley بود.
مدیریت این بانک را دپارتمان حفاظت مالی و نوآوری کالیفرنیا بر عهده داشت و عضویی از سیستم ذخایر ارزی فدرال کشور آمریکا بود. در سال ۱۹۸۳، هم‌زمان با اوج گرفتن تحرکات فناوری در سیلیکون ولی، این بانک برای حمایت از تحرکات نوآورانه و ارائه تسهیلات به استارت‌آپ‌ها تأسیس شد.
در دوران دات کام، زمانی که حباب‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کامپیوتری و IT بزرگتر و بزرگتر می‌شد، بانک SVB آمریکا نیز قدرت فوق‌العاده‌ای یافته بود و پشتوانه مالی قابل‌توجهی داشت. دلیل این امر، سرمایه‌گذاری همه‌جانبه آن بر روی رده بالایی از استارت‌آپ‌های حوزه فناوری مانند Cisco Systems بود.
اما هم‌زمان با ترکیدن حباب این بازارها، شرکت بیشتر از ۵۰ درصد ارزش سهام خود را از دست داد تا اولین شکست تاریخی خود را تجربه کند. اما در سال‌های بعد، بانک شعبه‌های بیشتری را در سراسر آمریکا و حتی کشورهای دیگر افتتاح کرد و هاب‌های سرمایه‌گذاری متعددی را برای جذب شرکت‌های حوزه نوآوری ایجاد نمود.
دلایل ورشکستگی بانک SVB آمریکا
این بانک شبیه یک لوکوموتیو قدرتمند بود که واگن‌های استارت‌آپ را در جریان مالی مورد نیاز آن‌ها هدایت می‌کرد. تا زمان ورشکستگی بانک SVB آمریکا، رقم دارایی آن‌ها نزدیک به ۲۰۹ میلیارد دلار بود. این ورشکستگی بزرگترین تجربه فروپاشی یک موسسه مالی از سال ۲۰۰۸ و پس از رکود اقتصادی آن است.
اصلی‌ترین دلیل ورشکستگی بانک سیلیکون ولی آمریکا، وابستگی شدید آن به صنایع حوزه فناوری است. به ویژه، با افزایش نرخ بهره از جانب دولت آمریکا در چند ماه گذشته، شرکت‌های حوزه فناوری یکی پس از دیگری در حال تجربه ضررهای بالایی در بازارهای سرمایه‌گذاری هستند و مجبور به انقباض ساختاری و عملیاتی شده‌اند.
بخصوص، در یک سال اخیر، بسیاری از شرکت‌های حوزه فناوری تعداد کارکنان خود را به شدت کاهش داده‌اند و کم‌وبیش، بازار و مشتریان وفادار خود را از دست داده‌اند. همین امر باعث نزول ارزش سهام و قدرت مانور بانک سیلیکون ولی آمریکا شده و مقدمات ورشکستگی آن را فراهم کرده است.
همچنین، اعتماد شاخص‌ترین مزیت رقابتی برای یک بانک یا موسسه مالی است؛ وقتی مشتریان اعتماد خود به عملکرد بانک را از دست بدهند، سرمایه‌های خود را از آن بیرون می‌کشند. این دقیقا همان اتفاقی است که برای بانک سیلیکون ولی افتاده و در چند ماه اخیر نتوانسته رضایت و اعتماد مشتریان را جلب کند.
به‌ویژه، این بانک نزدیک به ۱۷۰ میلیارد دلار از سپرده‌های خود را بیمه نکرده بود و این دلیل دیگری بر کاهش اعتماد به آینده آن است. در نهایت، و برای جلوگیری از سقوط‌های زنجیره‌ای، دولت آمریکا بانک را تعطیل کرد و ورشکستگی بانک SVB را در تاریخ ۱۰ مارس اعلان نمود.
عمق و تأثیرات ورشکستگی بانک SVB آمریکا
اصلی‌ترین بخشی که از این ورشکستگی بانک SVB آمریکا تأثیر می‌پذیرد، صنایع تکنولوژی و شرکت‌های استارت‌آپی با ایده‌های نوآورانه هستند. بخصوص آن‌هایی که در سیلیکون ولی مستقر بودند و ارتباطات مالی با این بانک داشتند، سقوط‌های شدیدی در سهام و اعتبار خود را شاهد خواهند بود.
در ادامه، سیستم بانکی آمریکا دچار تزلزل شده و ۱۶امین بانک آن اعلام ورشکستگی کرده است. بنابراین، عواقب آن دامن‌گیر بانک‌ها و موسسات مالی دیگر نیز خواهد شد و بر شرایط وخیم اقتصادی و رکود در بازارهای سرمایه می‌افزاید.
بخصوص، در چند ماه اخیر از سال ۲۰۲۳ و ماه‌های منتهی به ۲۰۲۲، زمزمه‌های بروز رکود اقتصادی جهان شنیده می‌شد که باعث ایجاد واهمه جمعی و ترس از انقباض کلی شده بود. حال با سقوط این بانک و تاریخ‌ساز شدن آن، نظریه‌ها درباره بروز رکود اقتصاد جهان جان گرفته‌اند و منتقدان سیستم‌های مالی، بیشتر از پیش بر این حادثه تأکید دارند.
حتی بدتر، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که رکود اقتصادی رخ داده و ما درون یک قطار کهنه اقتصادی قرار گرفته‌ایم که خروج آن از ریل اتفاق افتاده و هرآن امکان دارد واژگون شود.
بازار ارزهای دیجیتال
تنها چند ساعت پس از اعلام ورشکستگی بانک سیلیکون ولی، ارزش ارزهایی چون اتر و بیت‌کوین کاهش‌های قابل‌توجهی را تجربه کردند و روندی نزولی در بازار آن‌ها شکل گرفت. دلیل این امر، وابستگی شدید مفاهیم کریپتو به استارت‌آپ‌ها و پشتوانه‌های مالی آن‌هاست.
برای مثال، بیت‌کوین ظرف چند روز بیشتر از ۱۰ درصد سقوط کرده و به سطح حمایتی ۲۰ هزار دلار رسیده است. اتر دومین رمزارز شاخص بازار نیز نزدیک به ۹.۵ درصد کاهش داشته و به کمتر از ۱۴۲۰ دلار نزول کرده است.
راهکارها برای ممانعت از سقوط بیشتر
خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده که روز ۱۳ مارس شعب بانک سیلیکون ولی فعال خواهند شد و فعالیت‌های مالی از سر گرفته می‌شوند. بخصوص، تمام حساب‌هایی که بیمه‌شده بودند به دارایی خود دسترسی دارند و هیچ مانعی برای برداشت از آن‌ها وجود نخواهد داشت.
مشکل اصلی اما ۹۰ درصدی است که هیچ بیمه‌ای برای آن‌ها تعریف نشده است و با ورشکستگی بانک سیلیکون ولی، دچار ضرر خواهند شد. اگر دولت آمریکا نتواند دکل افتاده این بانک را بالا بکشد، بانک‌ها، موسسات و سازمان‌های وابسته به آن نیز در چند ماه آینده متزلزل خواهند شد و سقوط‌های زنجیری اتفاق میافتند.
همچنین، بانک‌های دیگری نیز وجود دارند که حرف و حدیث پش سر آن‌ها زیاد است و بیم آن می‌رود که در ماه‌های آینده دنباله‌رو بانک سیلیکون ولی باشند. درواقع، سقوط این بانک، زنگ خطری در کاهش اعتماد جمعی و بروز چالش‌های بزرگتری در اقتصاد آمریکا و البته جهان است.
