کنترل ۱۲۰ میلیارد دلار درآمد نفت عراق توسط آمریکا
به گزارش اقتصاد آنلاین و به نقل از منابع داخلی، بانک مرکزی عراق در ماه ژوئیه تحت فشار شدید فدرال رزرو آمریکا مجبور شد تمامی تراکنش‌های خارجی خود را که با یوان چین انجام می‌داد متوقف کند. این تصمیم پس از یک دوره کوتاه اتخاذ شد که طی آن به تجار عراقی اجازه داده شده بود از یوان در تجارت خود استفاده کنند. هدف از این تصمیم، کاهش محدودیت‌های سختگیرانه‌ای بود که آمریکا برای دسترسی عراق به دلار اعمال کرده بود.
اگرچه تجارت با یوان شامل صادرات نفت عراق نمی‌شد و صادرات نفت همچنان به دلار آمریکا انجام می‌شد، اما واشنگتن این اقدام را تهدیدی برای نفوذ مالی خود بر عراق تلقی کرد. اما آمریکا چگونه توانسته چنین نفوذ و کنترلی بر سیاست‌های مالی عراق اعمال کند؟ پاسخ به این سؤال در سال ۲۰۰۳ و مکانیزم‌هایی نهفته است که پس از حمله نظامی آمریکا به عراق ایجاد شدند.
میراث “عملیات آزادی عراق”
پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، جرج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، در ۲۲ مه همان سال فرمان اجرایی شماره ۱۳۳۰۳ را امضا کرد. این فرمان اجرایی که به صورت سالانه تمدید می‌شود، به آمریکا اجازه داد تا تمام درآمدهای حاصل از فروش نفت عراق را به حسابی در بانک فدرال رزرو نیویورک واریز کند. این فرمان به آمریکا کنترل گسترده‌ای بر منابع مالی عراق بخشیده و عراق تنها دسترسی محدودی به این منابع دارد.
ریشه‌های وابستگی مالی عراق به آمریکا
وابستگی مالی عراق به آمریکا از دهه ۱۹۹۰ و دوره تحریم‌های شدید اقتصادی که پس از حمله عراق به کویت اعمال شد، آغاز گردید. این تحریم‌ها اقتصاد عراق را فلج کرده و سبب شد که کنترل امور مالی این کشور به تدریج به دست آمریکا بیفتد. همچنین، قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و برنامه‌هایی نظیر “نفت در برابر غذا” نقش اساسی در تقویت این وابستگی داشتند.
کنترل آمریکا بر امور مالی عراق
پس از حمله آمریکا به عراق و سقوط دولت صدام حسین، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۱۴۸۳ را تصویب کرد که به موجب آن، “صندوق توسعه عراق” تحت مدیریت آمریکا تأسیس شد. این صندوق به گونه‌ای طراحی شده بود که تمامی درآمدهای نفتی عراق به حسابی در بانک فدرال رزرو نیویورک واریز شود. از آن زمان تاکنون، وزارت دارایی عراق مجبور است برای دسترسی به منابع مالی خود از خزانه‌داری آمریکا درخواست کند و این درخواست‌ها توسط خزانه‌داری بر اساس معیارهای خاص خود ارزیابی می‌شود.
اخاذی مالی از عراق
هرگاه که سیاست‌های عراق با اهداف آمریکا در منطقه همخوانی نداشته باشد، انتقال درآمدهای نفتی این کشور ممکن است با تأخیر یا کاهش مواجه شود. به عنوان نمونه، در ژانویه ۲۰۲۰، پس از اینکه پارلمان عراق به اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور رأی داد، دولت ترامپ تهدید کرد که دسترسی عراق به درآمدهای نفتی خود را مسدود خواهد کرد.
در حال حاضر وضعیت مالی عراق بسیار نامساعد است. با وجود اینکه درآمدهای نفتی این کشور در بانک فدرال رزرو نیویورک نگهداری می‌شود و به حدود ۱۲۰ میلیارد دلار می‌رسد، اما عراق با بدهی‌های سنگینی روبه‌روست که تقریباً برابر با همین مقدار است. وابستگی مالی عراق به آمریکا و کنترل محدودی که این کشور بر درآمدهای نفتی خود دارد، تأثیرات منفی قابل توجهی بر توسعه اقتصادی و حاکمیت ملی آن داشته است.
ناکارآمدی تلاش‌های بین‌المللی
اقدامات سازمان ملل برای بازگرداندن کنترل منابع مالی به دولت عراق تا به امروز موفقیت‌آمیز نبوده است. با وجود قوانین و دستورالعمل‌های بین‌المللی که به انتقال منابع مالی به دولت بغداد اشاره دارند، حساب “صندوق توسعه عراق” همچنان تحت کنترل ایالات متحده باقی مانده است. این کنترل آمریکا باعث شده تا فساد و ناکارآمدی در امور مالی عراق به شدت افزایش یابد و این کشور را به یکی از فاسدترین کشورهای جهان تبدیل کند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که مکانیزم‌های کنترلی که آمریکا بر عراق تحمیل کرده است، نه تنها توسعه اقتصادی این کشور را محدود کرده، بلکه آن را درگیر چالش‌های گسترده‌تری در سطح ژئوپلیتیکی کرده است.
