سهشنبه سیاه: آغازگر رکود بزرگ
در تاریخ ۲۹ اکتبر ۱۹۲۹، رویدادی به نام «سهشنبه سیاه» رخ داد که بهعنوان یکی از مهمترین نقاط عطف اقتصادی قرن بیستم شناخته میشود. در این روز، سقوط شدید بازار سهام در آمریکا آغاز شد و جهان را وارد رکود بزرگ اقتصادی کرد که سالها به طول انجامید. این بحران عمیق اقتصادی تأثیراتی گسترده و همهجانبه بر جوامع، کسبوکارها و سیاستهای جهانی داشت و نقش بسیار مهمی در شکلگیری قوانین و رویکردهای جدید اقتصادی ایفا کرد.
پیشزمینه: دهه ۱۹۲۰ و شرایط اقتصادی آمریکا
دهه ۱۹۲۰ که به “دهه طلاکاری” مشهور است، به عنوان دورهای از رونق اقتصادی و خوشبینی بیپایان در آمریکا شناخته میشود. بازار سهام با افزایشهای مداوم در قیمتها مواجه بود، و بسیاری از افراد به امید سودآوری سریع، به خرید سهام پرداختند. اما این رشد نامتوازن در قیمتها و بدهیهای فراوان، اقتصاد را به وضعیت شکنندهای رسانده بود. سفتهبازیها و وامهای کلان برای خرید سهام، شرایطی را ایجاد کرد که بازار به شکلی خطرناک پرخطر و ناپایدار شود.
روز بحران: سقوط بازار در سهشنبه سیاه
در ۲۴ اکتبر ۱۹۲۹، که به «پنجشنبه سیاه» معروف است، اولین نشانههای بحران ظاهر شد. در این روز، بیش از ۱۲ میلیون سهام در بورس نیویورک معامله شد و قیمتها به شدت کاهش یافتند. در ۲۹ اکتبر ۱۹۲۹، که به «سهشنبه سیاه» معروف است، سقوط نهایی بازار رخ داد و بیش از ۱۶ میلیون سهام در یک روز معامله شد. کاهش قیمتها به اندازهای شدید بود که میلیونها دلار از دست رفت و سهامداران زیادی ورشکسته شدند.
تأثیرات اقتصادی و اجتماعی رکود بزرگ
سقوط بازار سهام آغازگر رکودی طولانی و عمیق شد که به «رکود بزرگ» شهرت یافت و تا دهه ۱۹۳۰ ادامه داشت. این رکود عواقب اقتصادی بسیاری داشت، از جمله افزایش بیکاری به حدود ۲۵ درصد در آمریکا، کاهش تولیدات صنعتی، و افت شدید ارزش داراییها. بانکها نیز به دلیل عدم توانایی بازپرداخت بدهیها ورشکسته شدند و میلیونها نفر از مردم فقیر شدند. این شرایط منجر به فقر، مهاجرتهای اجباری، و اعتراضات گسترده اجتماعی شد.
تأثیر جهانی رکود بزرگ
رکود بزرگ تنها به آمریکا محدود نشد و به دلیل وابستگی اقتصادی کشورهای دیگر به بازار آمریکا، به سرعت به سایر نقاط جهان گسترش یافت. بسیاری از کشورها، به ویژه در اروپا، با مشکلات اقتصادی مشابهی مواجه شدند. کشورهای صادرکننده مانند آرژانتین و استرالیا نیز به دلیل کاهش تقاضای جهانی و افت شدید قیمت کالاها دچار بحران شدند. این رکود جهانی باعث افزایش حمایتگرایی اقتصادی شد و روابط تجاری بینالمللی را بهشدت تحت تأثیر قرار داد.
پاسخ دولتها: تغییرات در سیاستهای اقتصادی
پس از سهشنبه سیاه و آغاز رکود بزرگ، دولتها متوجه شدند که برای جلوگیری از تکرار چنین فاجعهای نیاز به تنظیم و نظارت دقیقتری بر بازارهای مالی دارند. در آمریکا، دولت با ایجاد سازمانها و سیاستهای جدید مانند «سازمان بیمه سپردهها» و «کمیسیون بورس و اوراق بهادار» تلاش کرد تا از وقوع بحرانهای مشابه جلوگیری کند. این نهادها نقش مهمی در ایجاد نظم و اعتماد در بازارهای مالی داشتند و به تدریج به تثبیت اقتصاد کمک کردند.
جمعبندی و نتیجهگیری: درسی از سهشنبه سیاه
سهشنبه سیاه یادآوری از خطرات سفتهبازیهای بیرویه و رشد نامتوازن اقتصادی است. این روز نشان داد که رشد پایدار نیازمند نظارت و تنظیمات مناسب است و نباید به صرف افزایش قیمتها و سودآوری سریع دلخوش کرد. بحران ۱۹۲۹ و رکود بزرگ پس از آن به دولتها و اقتصاددانان یاد داد که سیستمهای مالی نیاز به نهادهایی دارند که بتوانند از ثبات بازار حمایت کنند و مانع از بحرانهای ناگهانی شوند.
سهشنبه سیاه بهعنوان رویدادی تاریخی در تقویم اقتصادی جهان ثبت شده است و هر ساله به عنوان یادآور این فاجعه بزرگ اقتصادی گرامی داشته میشود.
