در تاریخ ۵ خرداد ۱۲۸۷ شمسی، اولین چاه نفتی در منطقه مسجد سلیمان واقع در استان خوزستان کشف شد. این رویداد تاریخی یک نقطه عطف مهم در صنعت نفت ایران محسوب می‌شود.
پیش از این، منابع انرژی ایران عمدتاً به منابع نفتی و زغال‌سنگ موجود در سایر کشورها وابسته بود. اما با کشف این چاه نفتی در مسجد سلیمان، آغاز روند استفاده از منابع نفتی داخلی ایران فراهم شد.
این چاه نفتی توسط کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های نفتی انگلیسی و ایرانی کشف و برداشت شد. در ادامه، استخراج نفت از این منطقه گسترش یافت و منجر به شکل‌گیری صنعت نفت نوین در ایران شد.
کشف نخستین میدان نفتی مسجد سلیمان، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و صنعتی ایران ایفا کرد. این رویداد تاریخی به عنوان نقطه آغاز صنعت نفت در ایران شناخته می‌شود و تأثیر بسزایی بر اقتصاد و سیاست‌های کشور داشته است.
کشف نخستین چاه نفتی در مسجد سلیمان در سال ۱۲۸۷ شمسی، تأثیر بسیار مهمی بر اقتصاد ایران داشت:
تحول در منابع انرژی: قبل از این کشف، ایران عمدتاً به واردات زغال سنگ و نفت خام از سایر کشورها وابسته بود. اما با بهره‌برداری از میدان نفتی مسجد سلیمان، ایران توانست از منابع انرژی داخلی خود استفاده کند.
رشد صنعت نفت: این رویداد موجب شکل‌گیری و گسترش صنعت نفت در ایران شد. به تدریج، زیرساخت‌ها و تأسیسات نفتی در کشور توسعه یافت و تولید نفت افزایش پیدا کرد.
افزایش درآمدهای ارزی: صادرات نفت خام به خارج از کشور، منبع مهمی از درآمدهای ارزی برای ایران فراهم آورد. این درآمدها به توسعه اقتصادی و زیرساختی کشور کمک کردند.
تأثیر بر ساختار اقتصادی: با رشد صنعت نفت، اقتصاد ایران به سمت اتکا به درآمدهای نفتی سوق پیدا کرد. این موضوع تا حدودی منجر به تک محصولی شدن اقتصاد ایران و کاهش تنوع تولیدات شد.
تغییر در سیاست‌های اقتصادی: کشف نفت در مسجد سلیمان بر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی ایران تأثیرگذار بود و موجب شکل‌گیری برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای مبتنی بر درآمدهای نفتی شد.
به طور کلی، این رویداد تاریخی نقطه عطفی در اقتصاد ایران به شمار می‌رود و بر ساختار و توسعه آن تأثیر بسزایی گذاشت.
پس از کشف نخستین چاه نفتی در مسجد سلیمان در سال ۱۲۸۷ شمسی، صنعت نفت در ایران به سرعت رشد و توسعه پیدا کرد:
توسعه میدان‌های نفتی:
پس از موفقیت در مسجد سلیمان، اکتشاف و بهره‌برداری از سایر میدان‌های نفتی در نقاط مختلف کشور آغاز شد.
میدان‌های بزرگی چون آبادان، گچساران و ماهشهر کشف و توسعه یافتند.
ایجاد زیرساخت‌ها و تأسیسات نفتی:
برای انتقال، پالایش و صادرات نفت، شبکه خطوط لوله، پالایشگاه‌ها و تأسیسات صادراتی در بنادر ایجاد شدند.
پایانه‌های صادراتی نفت در جزایر خارک و خرمشهر راه‌اندازی شدند.
تشکیل شرکت‌های نفتی:
شرکت نفت ایران و انگلیس (بعدها شرکت ملی نفت ایران) در سال ۱۳۰۷ تشکیل شد.
این شرکت مسئولیت اکتشاف، استخراج و فروش نفت ایران را بر عهده گرفت.
افزایش تولید و صادرات نفت:
تولید نفت خام ایران از ۳۵ هزار بشکه در روز در سال ۱۲۹۳ به بیش از ۱۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۱۳۲۰ رسید.
صادرات نفت به بازارهای جهانی نیز به طور قابل توجهی افزایش یافت.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی:
حضور شرکت‌های نفتی بین‌المللی در ایران موجب جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت نفت شد.
به این ترتیب، صنعت نفت ایران در چند دهه پس از کشف نفت در مسجد سلیمان، به یکی از مهم‌ترین صنایع کشور تبدیل شد و نقش محوری در اقتصاد ملی ایفا کرد.
در طول رشد و توسعه صنعت نفت ایران پس از کشف اولین چاه نفتی در مسجد سلیمان، چندین شرکت نفتی بزرگ بین‌المللی در ایران حضور داشتند و در اکتشاف، استخراج و صادرات نفت ایران نقش ایفا کردند:
شرکت نفت ایران و انگلیس (Anglo-Persian Oil Company):
این شرکت در سال ۱۹۰۸ تأسیس شد و به عنوان اولین شرکت بزرگ نفتی خارجی در ایران فعالیت می‌کرد.
پس از ملی شدن صنعت نفت در ایران در سال ۱۳۵۱، این شرکت به شرکت ملی نفت ایران تبدیل شد.
شرکت خلیج فارس (Gulf Oil):
یکی از شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکایی بود که از دهه ۱۹۳۰ در ایران فعال بود.
این شرکت در استخراج و صادرات نفت ایران مشارکت داشت.
شرکت رویال داچ شل (Royal Dutch Shell):
این شرکت نفتی هلندی-انگلیسی نیز از اوایل قرن بیستم در ایران فعالیت می‌کرد.
شل در کنسرسیوم شرکت‌های نفتی خارجی در ایران فعالیت داشت.
شرکت استاندارد اویل (Standard Oil):
یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکایی بود که در ایران حضور داشت.
این شرکت در فعالیت‌های اکتشاف و بهره‌برداری نفتی در ایران مشارکت داشت.
این شرکت‌های بین‌المللی نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌ها، افزایش تولید و صادرات نفت ایران ایفا کردند و سرمایه‌گذاری‌های خارجی را به ایران جذب کردند.
