با کناره‌گیری آقای قالیباف از دور دوم انتخابات، رقابت انتخاباتی در حال انتقال از مرکز و میانه به سمت طیف‌های افراطی‌تر است. آقای جلیلی به عنوان نماینده جناح راست افراطی و آقای پزشکیان به عنوان نماینده طیف چپ اصلاحات، در برابر هم قرار گرفته‌اند.
در چنین شرایطی که اختلاف‌نظرهای عمیقی درباره مسائل بنیادی مانند آزادی‌های اجتماعی و سیاسی و تعامل با دنیا وجود دارد، معمولاً نامزدها تلاش می‌کنند با قطبی‌کردن فضا و ایجاد دوقطبی، برنده انتخابات شوند. این شیوه در دو دوره قبل توسط آقای روحانی به کار گرفته شد و او با محوریت‌دادن به مسائل خارجی مانند برجام، توانست پیروز شود.
به نظر می‌رسد اکنون نیز رقابت انتخاباتی پس از پایان دور اول در حال قطبی‌شدن است. نگرانی‌های طبقه متوسط شهری و زنان از آقای جلیلی و تیم وی رو به افزایش است. برخی افرادی که در دور اول رای نداده بودند، گفته‌اند که نه تنها در دور دوم رای خواهند داد، بلکه دیگران را نیز ترغیب خواهند کرد. در مقابل، تیم آقای جلیلی با ملحق شدن سایر نامزدهای اصولگرا، در تلاش برای بهبود تصویر نگران‌کننده‌ای است که از او شکل گرفته، مانند پخش فیلم‌هایی از حضور او میان زنان جوان.
اما در کنار این اقدامات، آنها یک کمپین منفی گسترده علیه آقای پزشکیان راه انداخته‌اند که ممکن است نتیجه عکس بدهد، چراکه در حال زیرپا گذاشتن برخی اصول اخلاقی هستند که هم آقای جلیلی و هم جناح اصولگرایان بر آنها تأکید دارند، مانند پخش سخنان خصوصی افراد که از دید رأی‌دهندگان مردد، غیراخلاقی محسوب می‌شود.
تبدیل جلیلی به نامزد حاکمیت، به نوعی تسهیل‌کننده این قطبش است. برخی اخبار حاکی از ورود بخشی از نهادهای دولتی در حمایت از جلیلی است که می‌تواند ضمن جلب رای برای او در نواحی حاشیه‌ای، باعث ترس و تحریک طبقه متوسط شهری شده و مشارکت آنها را در انتخابات دور دوم افزایش دهد. در نقطه مقابل، ممکن است اصولگرایان استراتژی کاهش مشارکت را دنبال کنند، زیرا می‌دانند که هر چه مشارکت بیشتر شود، احتمال پیروزی نامزد آنها کمتر می‌شود. استراتژی کاهش مشارکت می‌تواند با ناامید کردن رای‌دهنده از بروز تغییرات اساسی در صورت پیروزی پزشکیان باشد.
اما تجربه نشان می‌دهد که چون فضا دوقطبی می‌شود، به تبع آن مشارکت هم بیشتر می‌شود و برنده افزایش مشارکت معمولا اصلاح‌طلبان و نامزد آنهاست. مناظره‌های انتخاباتی دو نفره هم به دو قطبی شدن فضا کمک می‌کند، زیرا نامزدها در این نوع مناظره نمی‌توانند موضوعات مهم را بدون جواب بگذارند یا جواب صریح به آنها ندهند.
مثل هفته گذشته در دور دوم هم رقابت در آخر هفته به اوج خود خواهد رسید و به احتمال زیاد باعث افزایش مشارکت خواهد شد. مشکل اصلی کمپین آقای جلیلی این است که دور اول به آرای مردد نزدیک نشده است و باید دید آیا در سه روز باقی‌مانده می‌تواند این مشکل را حل کند. نظریه‌های شناختی در کمپین به ما می‌گویند تغییر رفتار رای‌دهنده طی چند روز، کار بسیار دشواری است. تغییر نظر رای‌دهنده در فاصله یک هفته نیاز به ارسال اطلاعات بسیار زیاد دارد و به نظر می‌رسد این کار دشوار است. از طرف دیگر تغییر نظر کسانی که به هر دو نامزد رای داده‌اند هم سخت است.
به نظر می‌رسد کمپین جلیلی راه دشواری برای برگرداندن آرای مردد که به پزشکیان رای داده‌اند، پیش رو دارد. بعید است که کمپین او بتواند اطلاعات جدیدی به رای‌دهندگان ارائه دهد و نظر آنها را تغییر دهد. رای‌دهندگان معمولاً بر اساس استنباط‌های شخصی خود به یک نامزد رای می‌دهند و تغییر این دیدگاه‌ها در عرض چند روز کار بسیار دشواری است.
همچنین، پیشتازی پزشکیان در دور اول انتخابات، نشان دهنده آن است که رای‌دهندگان شانس پیروزی او را بیشتر می‌دانند و نمی‌خواهند رای خود را به گونه‌ای هدر دهند که پزشکیان رقابت را به سود جلیلی تمام کند.
بنابراین، کمپین جلیلی باید چندین کار را همزمان به انجام برساند تا بتواند پیروز شود: کاهش مشارکت رای‌دهندگان به زیر ۴۰ درصد، قانع کردن رای‌دهندگان مردد به عدم حمایت از پزشکیان و همچنین جذب بخشی از آرای مردد در کنار آرای قالیباف. مشکل اصلی کمپین پزشکیان نیز آرای تحریمی است که باید پیام روشنی به این دسته از رای‌دهندگان ارسال کند، بدون اینکه آرای مردد را بترساند.
افزایش مشارکت در انتخابات به دلیل قطبی شدن احتمالا به اندازه سال‌های ۹۲ و ۹۶ نخواهد بود، اما به اندازه‌ای خواهد بود که مسیر پیروزی آقای پزشکیان را هموار کند. زیرا اکثر افراد تحریمی در صورت شرکت در انتخابات، به پزشکیان رای خواهند داد.
کمپین پزشکیان باید علاوه بر این، به دنبال جلب آرای سه گروه دیگر باشد:
نسل جوان که آقای خاتمی و اصلاح‌طلبان را نمی‌شناسند
زنان طبقه متوسط شهری که نسبت به آزادی‌های اجتماعی دغدغه دارند
بسیج‌کنندگان اصلاح‌طلب که در گذشته در کف خیابان با مردم صحبت می‌کردند
تحقق این موارد می‌تواند شانس پیروزی آقای پزشکیان را افزایش دهد.
در مجموع، این تحلیل ارزشمند مسیرهای اصلی را که کمپین پزشکیان باید در پیش بگیرد، مشخص می‌کند. اجرای آنها می‌تواند کارساز باشد در شرایطی که مشارکت انتخاباتی ممکن است با واکنش های متفاوتی همراه باشد.
