برنامه اتحادیه اروپا برای ساخت گیگافکتوری‌های هوش مصنوعی و چالش‌های پیش‌رو
کمیسیون اروپا اعلام کرده است که قصد دارد با سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد یورویی، چهار گیگافکتوری هوش مصنوعی ایجاد کند. این اقدام بخشی از استراتژی اتحادیه اروپا برای کاهش فاصله خود با ایالات متحده و چین در حوزه هوش مصنوعی محسوب می‌شود. با این حال، برخی از کارشناسان صنعت نسبت به این طرح ابراز تردید کرده و چالش‌های متعددی مانند تأمین تراشه‌های موردنیاز، مکان‌یابی مناسب و تأمین انرژی کافی را مطرح کرده‌اند.
هدف از ساخت گیگافکتوری‌های هوش مصنوعی در اروپا
به گزارش کمیسیون اروپا، این گیگافکتوری‌ها به عنوان مراکز داده عظیم عمومی عمل خواهند کرد و هدف از آن‌ها ایجاد زیرساخت‌های پردازشی قدرتمند برای توسعه مدل‌های هوش مصنوعی مطابق با استانداردهای اتحادیه اروپا است. این استانداردها شامل قوانین سختگیرانه‌تر در زمینه حفاظت از داده‌ها و امنیت هوش مصنوعی نسبت به ایالات متحده و چین است.
این طرح که در نشست هوش مصنوعی در پاریس توسط اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، رونمایی شد، بخشی از برنامه ۲۰۰ میلیارد یورویی InvestAI است. این برنامه به عنوان پاسخ اتحادیه اروپا به طرح ۵۰۰ میلیارد دلاری Stargate ایالات متحده شناخته می‌شود که هدف آن توسعه زیرساخت‌های محاسباتی پیشرفته در سطح قاره‌ای است.
چالش‌های تأمین تراشه و انرژی موردنیاز
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های این طرح، دسترسی به تراشه‌های پردازشی موردنیاز برای پردازش‌های هوش مصنوعی است. کمیسیون اروپا اعلام کرده است که هر کدام از این گیگافکتوری‌ها شامل ۱۰۰,۰۰۰ تراشه پیشرفته خواهند بود که این میزان چهار برابر ظرفیت بزرگ‌ترین ابررایانه کنونی اتحادیه اروپا، پروژه Jupiter در آلمان، است.
با این حال، کارشناسان می‌گویند که تأمین این تراشه‌ها از شرکت‌هایی مانند انویدیا (Nvidia) با دشواری‌هایی روبه‌رو خواهد شد. ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری جو بایدن دسترسی به تراشه‌های هوش مصنوعی را برای بسیاری از کشورهای غیرهم‌پیمان محدود کرده است و مشخص نیست که دولت جدید این سیاست را ادامه خواهد داد یا خیر.
علاوه بر این، تأمین انرژی برای این مراکز داده یکی دیگر از چالش‌های اساسی است. گیگافکتوری‌های هوش مصنوعی به مقادیر زیادی برق نیاز دارند. در مقایسه، شرکت متا (Meta)، مالک فیسبوک، در حال ساخت یک مرکز داده هوش مصنوعی با ۱.۳ میلیون واحد پردازشی در ایالت لوئیزیانا آمریکا است که ۱.۵ گیگاوات برق مصرف خواهد کرد. با توجه به محدودیت‌های موجود در زیرساخت‌های برق اروپا، تأمین چنین مقادیری از انرژی می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
حمایت‌های مالی و مشارکت بخش خصوصی
برای تأمین بودجه موردنیاز این پروژه، کمیسیون اروپا اعلام کرده است که سرمایه‌گذاری اولیه از طریق یک صندوق جدید ۲۰ میلیارد یورویی تأمین خواهد شد. منابع مالی این صندوق از برنامه‌های موجود اتحادیه اروپا، مشارکت کشورهای عضو و سرمایه‌گذاری بانک سرمایه‌گذاری اروپا تأمین خواهد شد.
فون در لاین در این نشست اعلام کرد که این گیگافکتوری‌ها بخشی از یک مشارکت عمومی-خصوصی خواهند بود که به همه شرکت‌ها و دانشمندان امکان می‌دهد مدل‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌ای را توسعه دهند. هدف این است که تنها شرکت‌های بزرگ مانند گوگل و آمازون از این زیرساخت‌ها بهره نبرند، بلکه استارتاپ‌ها و مراکز تحقیقاتی نیز امکان استفاده از این منابع را داشته باشند.
تأثیر احتمالی بر صنعت هوش مصنوعی اروپا
تحلیلگران بر این باورند که این گیگافکتوری‌ها می‌توانند به رشد استارتاپ‌های هوش مصنوعی اروپایی کمک کنند. یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه شرکت فرانسوی Mistral است که با حمایت مالی انویدیا به توسعه مدل‌های هوش مصنوعی پرداخته است. مقامات اتحادیه اروپا امیدوارند که این پروژه بتواند فرصت‌هایی مشابه برای سایر استارتاپ‌های اروپایی ایجاد کند.
با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که سرمایه‌گذاری عمومی در این حوزه ممکن است منطقی نباشد. برتین مارتنز، از اندیشکده اقتصادی بروگل، در این رابطه اظهار داشت: «حتی اگر چنین کارخانه‌ای ساخته شود و مدل‌های هوش مصنوعی روی آن آموزش داده شوند، در نهایت سؤال اصلی این است که چگونه از آن‌ها استفاده خواهد شد؟» او همچنین به این نکته اشاره کرد که عمر مفید این تأسیسات، قبل از نیاز به ارتقاء تراشه‌ها، حدود یک سال و نیم خواهد بود.
ارتقاء مراکز ابررایانه علمی در اروپا
در کنار برنامه گیگافکتوری‌ها، اتحادیه اروپا همچنین قصد دارد ۱۲ مرکز ابررایانه علمی را به «کارخانه‌های هوش مصنوعی» تبدیل کند. هدف از این اقدام، استفاده از ظرفیت این مراکز برای انجام پروژه‌های یادگیری ماشین و کاربردهای علمی مانند مدل‌سازی آب‌وهوا است.
کیمو کوسکی، مدیرعامل ابررایانه LUMI در فنلاند، اظهار داشت که هنوز مشخص نیست تفاوت این گیگافکتوری‌ها با ابررایانه‌های فعلی در چیست، اما این اقدام می‌تواند به توسعه صنعتی و افزایش استفاده از هوش مصنوعی در صنایع اروپایی کمک کند.
جمع‌بندی
کمیسیون اروپا با اعلام برنامه ۲۰ میلیارد یورویی برای احداث گیگافکتوری‌های هوش مصنوعی، قصد دارد زیرساخت‌های پردازشی قوی‌تری برای توسعه مدل‌های هوش مصنوعی مطابق با استانداردهای اروپایی ایجاد کند. این پروژه که به عنوان بخشی از استراتژی InvestAI معرفی شده است، با چالش‌هایی همچون تأمین تراشه‌های موردنیاز، تأمین انرژی کافی و رقابت با پروژه‌های مشابه در ایالات متحده و چین روبه‌رو است.
در حالی که برخی مقامات اروپایی این برنامه را گامی مهم در جهت تقویت صنعت هوش مصنوعی اروپا می‌دانند، برخی دیگر معتقدند که تمرکز روی توسعه کاربردهای هوش مصنوعی می‌تواند نتیجه‌بخش‌تر باشد. در هر صورت، موفقیت این پروژه بستگی به میزان همکاری کشورهای عضو، تأمین منابع مالی و حل چالش‌های فنی پیش‌رو خواهد داشت.
