تأسیس کنگره ملی هند و تأثیرات اقتصادی آن
زمینه‌های تاریخی تأسیس کنگره ملی هند
در اواخر قرن نوزدهم، استعمار بریتانیا تأثیرات عمیقی بر جامعه و اقتصاد هند گذاشته بود. منابع طبیعی و نیروی کار هند عمدتاً برای تأمین منافع بریتانیا استفاده می‌شد. اقتصاد کشاورزی هند به شدت به محصولات صادراتی مانند پنبه و چای وابسته بود، در حالی که صنایع دستی و تولیدات محلی به دلیل واردات کالاهای صنعتی بریتانیایی در حال نابودی بودند. در چنین شرایطی، نارضایتی عمومی و نیاز به ایجاد نهادی برای دفاع از منافع مردم هند احساس می‌شد.
در این دوره، گروهی از روشنفکران هندی با تأسیس کنگره ملی هند به‌دنبال ایجاد بستری برای گفت‌وگو با حکومت بریتانیا و پیگیری حقوق اقتصادی و اجتماعی مردم هند بودند. اولین نشست کنگره در بمبئی برگزار شد و ۷۲ نفر از نمایندگان مناطق مختلف هند در آن شرکت کردند.
تأثیرات اقتصادی کنگره ملی هند در دوران استعمار
۱. مقابله با سیاست‌های اقتصادی استعماری
یکی از اهداف اولیه کنگره ملی هند، مقابله با سیاست‌های اقتصادی استعماری بریتانیا بود که منجر به فقیرتر شدن مردم هند شده بود. این حزب با برجسته کردن اثرات منفی این سیاست‌ها، خواستار اصلاحاتی مانند:
- کاهش مالیات‌های سنگین بر کشاورزان
- حمایت از صنایع داخلی
- محدود کردن واردات کالاهای بریتانیایی شد.
۲. حمایت از صنایع محلی
کنگره ملی هند به‌ویژه در دوران جنبش سوادشی (Swadeshi) از تولید و مصرف کالاهای محلی حمایت کرد. این حرکت که از سال ۱۹۰۵ آغاز شد، انگیزه‌ای برای رشد صنایع دستی و کوچک در هند بود و مردم را تشویق کرد تا کالاهای ساخت هند را جایگزین محصولات وارداتی کنند.
۳. بهبود زیرساخت‌های اقتصادی
کنگره ملی هند بارها خواستار سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌های اقتصادی هند مانند راه‌آهن، آبیاری کشاورزی و آموزش عمومی شد. هرچند این خواسته‌ها عمدتاً با مقاومت بریتانیا روبه‌رو می‌شد، اما زمینه‌ساز تغییرات اقتصادی در آینده بود.
تأثیرات اقتصادی کنگره ملی هند پس از استقلال
۱. اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده
کنگره ملی هند نظام اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده را به‌عنوان چارچوب اصلی توسعه اقتصادی کشور انتخاب کرد. برنامه‌های پنج‌ساله که توسط نخست‌وزیر جواهر لعل نهرو معرفی شد، تمرکز بر:
- توسعه صنعتی
- خودکفایی کشاورزی
- کاهش وابستگی به واردات داشت.
۲. اصلاحات ارضی
یکی از مهم‌ترین اقدامات اقتصادی کنگره، اصلاحات ارضی بود. این اصلاحات با هدف از بین بردن نظام زمینداری استعماری و توزیع عادلانه زمین میان کشاورزان صورت گرفت. این اقدام به بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان و افزایش تولید کشاورزی منجر شد.
۳. تأسیس صنایع بزرگ
کنگره ملی هند در دهه‌های اولیه استقلال، بر تأسیس صنایع سنگین و بزرگ تأکید داشت. با حمایت دولت، صنایعی مانند فولاد، پتروشیمی و انرژی توسعه یافتند که زیرساخت‌های صنعتی هند را تقویت کردند.
چالش‌های اقتصادی
هرچند کنگره ملی هند در تحقق بسیاری از اهداف اقتصادی خود موفق بود، اما چالش‌هایی نیز وجود داشت. از جمله:
- رشد نابرابر اقتصادی میان مناطق شهری و روستایی
- کمبود سرمایه‌گذاری در بخش آموزش و بهداشت
- افزایش بیکاری در دهه‌های پس از استقلال.
