به نقل از دنیای اقتصاد یک سال پس از احیای روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی، هنوز هر دو طرف درگیر تنشهایی هستند.علیرغم برگزاری مذاکرات و بازگشایی سفارتخانهها، به دلیل تداوم درگیریها و تنش در منطقه و عدم اعتماد عمیق، بهخصوص در مورد متحدانشان و تشدید وضعیت در یمن و لبنان، توافقات مهمی به دست نیامده است.
دیوید اوتاوی، کارشناس خاورمیانه و خبرنگار سابق واشنگتن پست در خصوص این تنش ها، در تاریخ ۹ مارس در مرکز ویلسون نوشت:در ۱۰ مارس، عربستان سعودی و ایران پس از یک وقفه ۷ ساله در روابط دیپلماتیک، توافق کردند و تعهد کردند که در رقابت خود در خلیج فارس، همکاری جدیدی را آغاز کنند و به تنش ها پایان دهند.
آنها سفیران خود را مبادله کردند، سفارتخانهها را بازگشایی کردند و جلسات بسیاری در سطح بالا برگزار کردند. همچنین، سفر ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران، به ریاض در ماه نوامبر به عنوان اولین سفر یک ایرانی در سطح وی در ۱۱ سال گذشته به ریاض، محسوب میشد.
روابط آنها بهطور قابلتوجهی از روند دشمنانه به روند محتاطانه تغییر کرده است. آنها همچنین در تلاش برای جلوگیری از تشدید نبردهای اسرائیل و حماس به یک درگیری منطقهای هستند. این درگیری که حملات جنبش حوثیهای مورد حمایت ایران در یمن به کشتیهای تجاری در دریای سرخ را تهدید میکند و همچنین مذاکرات صلح ناپایدار با عربستان سعودی برای پایان دادن به نزاع و تنش داخلی ۹ ساله در یمن را تحت تأثیر قرار میدهد.
با وجود پیشرفتهای اولیه در حوزه دیپلماسی، عربستان سعودی و ایران هنوز توافقی در زمینههای غیر دیپلماسی امضا نکردهاند و اجرای این توافقات همچنان به چالشهایی برمیخورد. وزرای خارجه، دارایی و اقتصاد دو کشور جلسات مکرری را برگزار کردهاند تا موافقتنامه عمومی ۱۹۹۸ برای همکاری در زمینههای غیر از امنیت و موافقتنامه همکاری امنیتی ۲۰۰۱ را احیا کنند. اما تاکنون، هیچ پیشرفت قابل توجهی در این خصوص به دست نیامده است.
به طرف دیگر، آنها مسائل قدیمی و جدیدی را پیدا کردهاند که میتوانند درباره آنها مذاکره کنند و به عنوان یادآوریی برای مسائلی که آنها را از هم دور نگه میدارد، عمل کند.
در نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب که در تاریخ ۱۲ نوامبر در ریاض برگزار شد، عربستان سعودی از تلاشهای ایران برای حمایت نظامی از حماس در جنگ با اسرائیل و فشار و تنش بر شش کشور عربی، از جمله مصر، اردن، امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش، برای قطع روابط با دولت یهودی جلوگیری کرد.
با دیدار میلاد رئیسی، رئیسجمهور ایران، و محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در جلسه سران برای بحث در مورد زمینههای همکاری ممکن و خاتمه ی تنش ها، از جمله سرمایهگذاری عربستان سعودی در اقتصاد تحت تحریم ایران، امیدواری به رونقی در روابط آمده است.
وزیر دارایی عربستان سعودی یکبار اعلام کرده است که این امر ممکن است به سرعت اتفاق بیافتد. اما گزارشها نشان میدهند که ولیعهد عربستان سعودی به رئیسی گفته است که ایران باید فعالیتهای نمایندگیهای خود در منطقه و تلاشهای متحدان عرب را به عنوان شرطی برای هرگونه کمک مالی یا اقتصادی از سوی عربستان محدود کند.
در حال حاضر، بحرانها و اختلافات و تنشهای منطقهای همچنان در حال شدت گرفتن هستند. یکی از این اختلافات به موضوع میدان نفت و گاز آرش در شمال خلیج فارس بین ایران و کویت مربوط میشود. ادعاهای ایران درباره سهم ۴۰ درصدی خود از این ذخایر توسط عربستان سعودی و متحد عربش که کویت را به رسمیت نمیشناسند، رد شده است.
در نشست سران شش کشور عرب خلیج فارس که در دسامبر برگزار شد، توافقی بر این موضوع به دست آمد و عربستان سعودی و کویت حقوق کامل خود را بر این میدان دارند.
تحلیلگرانی که به دنبال نشانههای تغییر در سیاستهای ایران، به خصوص توافق عادیسازی با عربستان سعودی هستند، تاکنون نتوانستهاند نشانههای قابل توجهی را پیدا کنند. اما دو نقطه داغ عمده در یمن و لبنان میتواند روابط جدید عربستان و ایران را تهدید کند.
در یمن، حملات موشکی و پهپادی از سوی حوثیها به کشتیهای تجاری در دریای سرخ ادامه دارد و این حملات نشان از حمایت حوثیها از حماس در جنگ با اسرائیل است. این حملات علاوه بر تنشزدایی تازه عربستان سعودی با عربستان سعودی، به طرح اصلی عربستان برای توسعه اقتصاد غیرنفتی نیز آسیب وارد کرده است. طرح اقتصادی عربستان شامل ایجاد صنعت گردشگری جدید و ساخت یک شهر کاملاً جدید به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار است.
تا کنون، هیچ نشانهای از آن وجود ندارد که ایران تلاشی برای تحت فشار قرار دادن حوثیها برای متوقف کردن حملاتشان به کشتیهای بینالمللی در دریای سرخ انجام داده باشد. حوثیها همچنان ادعا میکنند که مستقل از ایران عمل میکنند و قصد گسترش درگیری را فراتر از حمایت از حماس در برابر اسرائیل ندارند.
عربستان سعودی نیز به دقت از پیوستن به گروه ویژه دریای سرخ به رهبری ایالات متحده که برای مقابله با حملات و تنش هاحوثیمهم وضعیت پناهندگان در ترکیه است. ترکیه در سالهای اخیر به میزبان بزرگترین جمعیت پناهنده در جهان تبدیل شده است، به خصوص پناهندگان سوری.
این وضعیت به علت نزاعها و جنگ داخلی در سوریه و دیگر مناطق همسایه است. ترکیه برای پناهندگان سوری پناهندگانی وضعیت پناهندگی تعیین کرده است و برای آنها خدمات اساسی ارائه میدهد از جمله مسکن، غذا، بهداشت و آموزش. با این حال، با افزایش تعداد پناهندگان، تحمیل هزینههای بیشتری بر ترکیه وارد شده است و ترکیه نیاز به کمک بینالمللی بیشتری دارد تا بتواند نیازهای اساسی پناهندگان را برآورده کند.
در حال حاضر، ترکیه با چالشهایی روبرو است که مربوط به پناهندگان میباشد.
برخی از این چالشها شامل مسائل مربوط به توزیع پناهندگان در سراسر کشور، تامین امکانات اساسی برای آنها، ایجاد فرصتهای شغلی و آموزش برای پناهندگان و همچنین مشکلات اجتماعی و اقتصادی ناشی از حضور بزرگ پناهندگان در برخی مناطق ترکیه میباشد.
ترکیه سعی میکند با اجرای برنامهها و سیاستهای مختلف، این چالشها و تنش ها را مدیریت کند و بهبود وضعیت پناهندگان را ممکن سازد. همچنین، ترکیه با برخی از کشورها و سازمانهای بینالمللی همکاری میکند تا در این زمینه کمک و حمایت بیشتری دریافت کند.