ماری راثبارد، اندیشمند بزرگ مکتب اتریش و پایه‌گذار آنارکو-کاپیتالیسم
در تاریخ ۷ ژانویه ۱۹۹۵، دنیای اقتصاد یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان خود را از دست داد؛ ماری راثبارد، اقتصاددان و فیلسوف برجسته مکتب اتریش که با آثار و ایده‌های انقلابی خود تأثیر شگرفی بر اقتصاد، سیاست و فلسفه آزادی‌خواهی داشت. راثبارد در طول عمر پربار خود تلاش کرد تا مفاهیم آزادی اقتصادی و مخالفت با دخالت دولت را به بالاترین سطح تئوریک و عملی برساند و ایده‌هایی مطرح کرد که همچنان در مباحثات اقتصادی و سیاسی معاصر جایگاه ویژه‌ای دارد.
ماری راثبارد در ۲ مارس ۱۹۲۶ در نیویورک به دنیا آمد. او در یک خانواده مهاجر یهودی-لهستانی بزرگ شد و از همان دوران کودکی علاقه زیادی به مطالعه داشت. او تحصیلات عالی خود را در دانشگاه کلمبیا آغاز کرد و موفق شد مدرک دکترای اقتصاد را تحت راهنمایی آرتور برنز، یکی از اقتصاددانان برجسته آمریکایی، دریافت کند. بااین‌حال، برخلاف استاد خود که از سیاست‌های مداخله‌گرانه حمایت می‌کرد، راثبارد به سوی اقتصاد آزاد و تفکرات مکتب اتریش متمایل شد.
آشنایی با مکتب اتریش و تأثیر لودویگ فن میزس
راثبارد در دوران تحصیل با آثار لودویگ فن میزس، بنیان‌گذار مکتب مدرن اتریش، آشنا شد و این آشنایی نقطه عطفی در زندگی او بود. او مجذوب کتاب “کنش انسانی” میزس شد و به یکی از وفادارترین شاگردان و مروجین اندیشه‌های میزس تبدیل شد. راثبارد معتقد بود که آزادی اقتصادی مطلق، بدون دخالت دولت، تنها راه رسیدن به رفاه و عدالت اقتصادی است.
بنیان‌گذاری آنارکو-کاپیتالیسم
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای ماری راثبارد، بنیان‌گذاری مفهوم آنارکو-کاپیتالیسم بود. او با ترکیب فلسفه لیبرترینیسم و اقتصاد مکتب اتریش، به این نتیجه رسید که نه‌تنها دخالت دولت در اقتصاد، بلکه خود وجود دولت نیز غیرضروری و مضر است. راثبارد باور داشت که تمام خدماتی که معمولاً دولت ارائه می‌دهد، از جمله تأمین امنیت و عدالت، می‌توانند به‌طور مؤثرتر و ارزان‌تر توسط بازار آزاد ارائه شوند. او در کتاب “For a New Liberty” به‌تفصیل به این ایده‌ها پرداخت و آنارکو-کاپیتالیسم را به‌عنوان نظامی مبتنی بر آزادی فردی و مالکیت خصوصی معرفی کرد.
کتاب‌های مهم ماری راثبارد
- “Man, Economy, and State” (انسان، اقتصاد و دولت)
- “America’s Great Depression” (رکود بزرگ آمریکا)
- “For a New Liberty” (برای آزادی جدید)
- “The Ethics of Liberty” (اخلاق آزادی)
این کتاب، یکی از جامع‌ترین و تأثیرگذارترین آثار مکتب اتریش است و در آن راثبارد به تحلیل دقیق ساختار اقتصادی جوامع پرداخته است. او در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه بازار آزاد می‌تواند نیازهای افراد را بدون دخالت دولت برآورده کند.
در این کتاب، راثبارد با استناد به داده‌های تاریخی و تحلیل‌های اقتصادی، اثبات می‌کند که رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ نتیجه سیاست‌های مداخله‌جویانه دولت فدرال و فدرال رزرو بوده است. این کتاب به‌عنوان یکی از مراجع اصلی در نقد سیاست‌های پولی و مالی دولت‌ها شناخته می‌شود.
این کتاب مانیفست لیبرترینیسم مدرن است که در آن راثبارد دیدگاه‌های خود درباره آزادی فردی، مالکیت خصوصی و نقش بازار آزاد را به‌صورت جامع ارائه می‌دهد.
در این اثر، راثبارد به مبانی اخلاقی لیبرترینیسم می‌پردازد و استدلال می‌کند که حقوق طبیعی افراد باید اساس هر نظام اقتصادی و سیاسی باشد.
نقد دولت و دفاع از بازار آزاد
راثبارد به‌شدت مخالف مداخلات دولت در اقتصاد بود و عقیده داشت که دخالت‌های دولتی تنها باعث تورم، رکود و کاهش کارایی بازار می‌شوند. او استدلال می‌کرد که حتی خدماتی مانند آموزش، بهداشت و امنیت که معمولاً به دولت‌ها واگذار می‌شوند، در دست بخش خصوصی نتایج بهتری خواهند داشت. یکی از شعارهای معروف او این بود: «مالیات دزدی است!» او این جمله را به‌عنوان نقدی بر اجبار مالیاتی مطرح می‌کرد و معتقد بود که مردم باید حق انتخاب داشته باشند که پول خود را چگونه خرج کنند.
تأثیرات ماری راثبارد بر اقتصاد و سیاست
ماری راثبارد به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های جنبش لیبرترینیسم و مکتب اتریش، نقش مهمی در شکل‌گیری جریان‌های آزادی‌خواهانه مدرن داشت. بسیاری از اندیشمندان و سیاست‌مداران، از جمله اقتصاددانانی مانند هانس هرمان هوپ، از آثار راثبارد الهام گرفته‌اند. همچنین ایده‌های او در محافل سیاسی آمریکا به‌ویژه در حزب لیبرترین تأثیر عمیقی داشت و باعث تقویت گفتمان ضد دولت و بازار آزاد شد.
میراث فکری ماری راثبارد
با وجود گذشت چند دهه از مرگ ماری راثبارد، ایده‌ها و آثار او همچنان مورد مطالعه و استناد قرار می‌گیرند. او به‌عنوان یک متفکر پیشرو، چالشی جدی برای اقتصاددانان جریان اصلی ایجاد کرد و راه را برای پژوهش‌های بیشتر در زمینه اقتصاد آزاد هموار ساخت. موسسات و انجمن‌هایی مانند انستیتو میزس، که به‌طور ویژه بر ترویج تفکرات مکتب اتریش تمرکز دارند، همچنان آثار راثبارد را منتشر و تحلیل می‌کنند.
درگذشت ماری راثبارد
ماری راثبارد در ۷ ژانویه ۱۹۹۵ در نیویورک درگذشت، اما میراث او همچنان زنده است و تفکراتش در محافل آکادمیک و سیاسی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. او نمونه بارز یک اندیشمند آزادی‌خواه بود که با شجاعت از اصول خود دفاع کرد و به یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های تاریخ اقتصاد و فلسفه سیاسی تبدیل شد.
