بسته شدن درگاه‌های پرداخت ارزی؛ چالش‌ها و تبعات برای اقتصاد دیجیتال
در روزهای اخیر، بانک مرکزی ایران با اقدامی غافلگیرکننده درگاه‌های پرداخت ریالی مرتبط با صرافی‌های رمز ارز را مسدود کرد. این تصمیم ناگهانی، واکنش‌های زیادی از سوی فعالان حوزه ارز دیجیتال به همراه داشت و به‌عنوان یک اقدام چالش‌برانگیز، انتقادات فراوانی را متوجه سیاست‌گذاران مالی کشور کرده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی، بسته شدن درگاه‌های پرداخت ریالی، اقدامی با هدف کنترل مبادلات غیرشفاف در بازار رمز ارزها عنوان شده است. طبق اعلام منابع معتبر، عدم شفافیت برخی از صرافی‌های دیجیتال و انجام تراکنش‌های میلیاردی بدون پرداخت مالیات، یکی از دلایل اصلی این تصمیم بوده است. برخی کارشناسان معتقدند که معاملات سفته‌بازانه و پولشویی در بازار تتر نیز نقش قابل‌توجهی در این اقدام داشته است.
درگاه خروجی همچنان باز است
نکته جالب‌توجه در این میان، باز ماندن درگاه‌های خروجی این صرافی‌ها است تا کاربران بتوانند بدون زیان بیشتر، دارایی خود را برداشت کنند. با این حال، بسته شدن مسیر ورودی پرداخت ریالی و آزاد بودن مسیر خروج، نگرانی کاربران و فعالان حوزه رمز ارز را تشدید کرده است. به گفته برخی منابع، این صرافی‌ها علاوه بر عدم ارائه ترازنامه‌های مالی شفاف، بدون نظارت کافی فعالیت می‌کردند و حجم زیادی از مبادلات ارزی را بدون پرداخت مالیات انجام می‌دادند. این موضوع باعث طرح سؤالاتی از سوی افکار عمومی و نهادهای نظارتی درباره عملکرد آن‌ها شده است.
نقش شاپرک در محدودسازی تراکنش‌های ارزی
از جمله مهم‌ترین اقدامات اخیر، مسدودسازی درگاه‌های پرداخت توسط شبکه پرداخت شاپرک است. شاپرک به‌عنوان واسط میان بانک مرکزی، شبکه بانکی و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت، تمامی وب‌سایت‌هایی را که برای فعالیت خود به درگاه پرداخت نیاز دارند، مدیریت می‌کند. بسته شدن درگاه‌های صرافی‌های ارز دیجیتال توسط این نهاد، به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در میان فعالان اقتصاد دیجیتال تبدیل شده است.
واکنش انجمن بلاکچین ایران
انجمن بلاکچین ایران که به‌عنوان یک نهاد فعال در حوزه فناوری‌های نوین شناخته می‌شود، این اقدام را مخرب ارزیابی کرده است. این انجمن اعلام کرد که سیاست‌های اخیر بانک مرکزی، مانند مسدودسازی درگاه‌های پرداخت، نه‌تنها به رشد اقتصاد دیجیتال کمک نمی‌کند، بلکه با سیاست‌های حمایت از بخش خصوصی و کارآفرینی مغایرت دارد.
تحلیل یک فعال حوزه رمز ارز
وحید آقامحسنی، یکی از فعالان حوزه ارزهای دیجیتال، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی درباره بسته شدن ناگهانی درگاه‌های پرداختی اظهار داشت: «این اقدام بدون اطلاع‌رسانی قبلی باعث شد که بازار دچار شوک شود و بسیاری از کاربران احساس ناامنی کنند.» وی افزود: «این تصمیم ناگهانی، به‌طور مستقیم به اعتماد کاربران پلتفرم‌های ایرانی آسیب زد و به فعالیت کارآفرینان این حوزه نیز ضربه وارد کرد.»
آقامحسنی همچنین تأکید کرد که بسته شدن ناگهانی درگاه‌ها می‌تواند منجر به گسترش بازارهای سیاه شود. او توضیح داد: «بسیاری از دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور برای رفع نیاز ارزی خود به راه‌های غیررسمی روی می‌آورند که این مسئله خطر کلاه‌برداری و سوءاستفاده را افزایش می‌دهد.»
نگرانی از باز بودن درگاه خروجی
این فعال حوزه رمز ارز اظهار داشت: «باز بودن درگاه‌های خروجی بدون امکان انجام خریدهای جدید، باعث ایجاد ترس در میان کاربران شده است. این وضعیت، وضعیت ناپایداری را در بازار ایجاد کرده است.» او با اشاره به توافقات میان شاپرک و بانک مرکزی گفت: «این محدودیت‌ها احتمالاً برای شفافیت بیشتر تراکنش‌ها وضع شده است، اما اجرای آن بدون برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی قبلی، بی‌نظمی در بازار رمز ارز، به‌ویژه در معاملات تتر را افزایش داده است.»
نیاز به چارچوب‌های شفاف و اطلاع‌رسانی بهتر
آقامحسنی در ادامه صحبت‌هایش تصریح کرد که نمی‌توان درگاه‌های پرداخت را برای مدت طولانی بسته نگه داشت، زیرا این موضوع بر کل بازار ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد. وی گفت: «به نظر می‌رسد هدف اصلی از این اقدام، هشدار به فعالان این حوزه برای رعایت چارچوب‌های جدید قانونی است. با این حال، نبود اطلاع‌رسانی دقیق و کافی، باعث نگرانی کاربران و افزایش بی‌اعتمادی در بازار شده است.»
بسته شدن درگاه‌های پرداختی صرافی‌های رمز ارز در ایران، چالش‌های زیادی برای کاربران و فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال ایجاد کرده است. در حالی که بانک مرکزی هدف از این اقدام را شفاف‌سازی و مقابله با فعالیت‌های غیرقانونی اعلام کرده، اما به نظر می‌رسد که نبود زیرساخت‌های نظارتی دقیق و اطلاع‌رسانی شفاف، تبعات منفی بیشتری به همراه داشته است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که برای مدیریت بهتر این بازار و جلوگیری از گسترش بازارهای سیاه، باید قوانین جدید با شفافیت کامل و همراه با تعامل با بخش خصوصی اجرایی شوند.
