اثر اکتبر (October Effect) به یک ناهنجاری در بازارهای جهانی سهام اشاره دارد که وضعیت اقتصادی دنیا را دچار مخاطره می‌کند؛ در ماه اکتبر یک روند نزولی و ناگهانی در معاملات شکل می‌گیرد. وجود و تاثیر این اثر، به دلیل یک رخداد فیزیکی نیست و تنها جنبه روانشناختی دارد. دلیل اصلی بروز این ناهنجاری، تاریخچه بد این ماه در بروز سقوط‌های شدید تاریخی در آن است.
این روندهای نزولی اکثرا از بازارهای سهام آمریکا شروع و به نقاط دیگر جهان منتقل می‌شوند. اتفاقاتی که باعث شکل‌گیری اثر اکتبر شده‌اند همگی در قرن بیستم رخ داده‌اند:
- وحشت ۱۹۰۷
- سه‌شنبه سیاه ۱۹۲۹
- پنجشنبه سیاه ۱۹۲۹
- دوشنبه سیاه ۱۹۲۹
- دوشنبه سیاه ۱۹۸۷
دوشنبه سیاه، سقوط بزرگ سال ۱۹۸۷ که در ۱۹ اکتبر رخ داد و منجر به سقوط ۲۲.۶ درصدی Dow در یک روز شد، از بدترین سقوط‌های یک روزه در تاریخ بازار سهام آمریکا است.
وحشت اکتبر ۱۹۰۷
در اوایل قرن بیستم بود که یک بحران بانکی و مالی در آمریکا آغاز شد تا بعدها به وحشت ۱۹۰۷ مشهور شود. این وحشت ناشی از فروپاشی سرمایه‌گذاری‌های سفته‌بازی بود که توسط خزانه‌داری آمریکا منتشر می‌شد.
در پی این شکست در سرمایه‌گذاری، بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های اعتباری در نیویورک که پشتوانه این سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌آمیز بودند، از بازار سهام فرار کردند. در ادامه، بانک‌های کوچک‌تر نیز سرمایه‌های خود را از بازار سهام خارج کردند تا رکودی ۶ هفتهای در بازار سهام کلید بخورد.
سقوط بازار سهام در سال ۱۹۲۹ (ماه اکتبر)
سقوط ۱۹۲۹ در ۲۴ام اکتبر شروع شد و به نزاع‌های دامنه‌داری در آمریکا ختم شد. در این سال، تعداد زیادی از مردم در بازار سهام سرمایه‌گذاری کرده بودند و سقوط بازار سهام در ادامه به روزهای سیاه متعددی در تاریخ اقتصادی آمریکا منجر شدند.
سقوط وال استریت در سال ۱۹۲۹ (Wall Street Crash of 1929 October)
سقوط بزرگ یک سقوط همه‌گیر در بازار سهام آمریکا بود که در پاییز سال ۱۹۲۹ اتفاق افتاد. این سقوط، بدترین شکست بازارهای سهام در تاریخ این کشور است (متناظر با بازه زمانی کوتاه و تاثیرات زیاد آن). سقوط بزرگ بیشتر با ۳ روز اصلی اکتبر شناخته می‌شود:
- ۲۴ اکتبر ۱۹۲۹ که پنجشنبه سیاه نامیده می‌شد؛ در این روز، بیشترین فروش‌ها در بازار سهام آمریکا اتفاق افتادند.
- ۲۸ اکتبر ۱۹۲۹ که به دوشنبه سیاه مشهور است؛ در این روز، میانگین صنعتی داوجونز (DJIA) نزدیک به ۱۳ درصد کاهش یافت.
- ۲۹ اکتبر ۱۹۲۹ که سه‌شنبه سیاه خوانده می‌شود؛ در این روز بیشتر از ۱۶ میلیون سهم در بورس نیویورک معامله شد.
این سقوط که پس از سقوط بورس لندن در ماه سپتامبر اتفاق افتاد، آغاز سقوط بزرگ‌تر و جهانی بود که بعدها به “رکود بزرگ” مشهور شد.
دوشنبه سیاه اکتبر ۱۹۸۷
دوشنبه سیاه در ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷ رخ داد، زمانی که میانگین صنعتی داوجونز تقریبا ۲۲ درصد سقوط کرد (۹ درصد بیشتر از دوشنبه سیاه ۱۹۲۹). این رویداد سرآغاز نزول بازار سهام جهانی بود تا دوشنبه سیاه به یکی از بدنام‌ترین روزهای تاریخ مالی جهان تبدیل شود. تا پایان اکتبر این سال، بیشترِ بازار سهام کشورهای بزرگ به طور میانگین ۲۰ درصد سقوط کرده بودند.
آنچه مشخص است، تاثیر ناهنجاری‌های ناگهانی و با منشأ بازارهای سهام آمریکا بر بروز رکودهای اقتصادی کلان در سطح جهانی است. به عبارتی، آمریکا به عنوان قطب اقتصادی دنیا، اصلی‌ترین بحران‌های اقتصادی خود را از کانون بازارهای سهام آن تجربه می‌کند؛ از طرفی، کشورهای دیگر نیز بعد از چند روز یا هفته سقوط‌های مشابهی را در اقتصاد خود مشاهده می‌کنند.