به انتقال بین‌بانکی و بین‌المللی نیاز دارید؟ سوئیفت یا SWIFT، یکچاره‌سازی لازم برای تحقق این مبادلات است. امروزه افراد از کشورهای مختلف می‌توانند به راحتی مبالغ موردنظر خود را از حسابی در بانک و کشور مقصد به هر حساب در هرجای دنیا انتقال دهند. پشت اکثر نقل و انتقالات بین‌المللیِ پول و اعتبارات، سیستم ارتباطات مالی بین بانکی جهانی (سوئیفت) قرار دارد.
درواقع، سوئیفت یک شبکه پیام رسانی گسترده است که بانک‌ها و سایر موسسات مالی از آن برای ارسال و دریافت سریع، دقیق و ایمنِ اطلاعاتی چون دستورالعمل‌های انتقال پول و اعتبار استفاده می‌کنند.
قبل از معرفی سوئیفت، بانک‌ها از تلکس (TELEX) برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی استفاده می‌کردند. تلکس یک سیستم سفارش پرداخت کند بود که بر توصیف هر تراکنش با جملات، به جای کد، متکی بود. همین امر باعث عملکرد کند و نامن تلکس می‌شد؛ همچنین، کار با تلکس بسیار دشوار بود.
در سال ۱۹۷۳، سوئیفت رسما تاسیس شد. به همراه این معرفی، سیستمی از کدها ارائه شد که امکان انتقال کارآمد و امن پیام‌های مالی را فراهم می‌کرد. دفتر مرکزی سوئیفت در بروکسل بلژیک امروزه کانون امن تجارت جهانی است.
سیستم سوئیفت (SWIFT) چگونه کار می‌کند؟
شما در سوئیفت پول منتقل نمی‌کنید! عملکرد سوئیفت در اصل، بر اساس انتقال دستورهای تراکنشی است که بین سازمان‌های مالی و از طریق کد‌های سوئیفت ممکن می‌شود. به لطف سوئیفت، فرمت‌های IBAN (شماره حساب بانکی بین‌المللی) و BIC (کد شناسه بانک) برای انتقال وجه استاندارد شده‌اند.
سوئیفت به هر سازمان ملی معتبر یک کد منحصر به فردِ هشت یا یازده کاراکتری اختصاص می‌دهد. این کد، کد سوئیفت، یا کد BIC نامیده می‌شود. درون این کد، اعدادی برای موسسه، کشور، مکان یا شعبه (اختیاری)، برای تشخیص شعب مختلف از موسسه، تعبیه شده‌اند.
کد‌های IBAN و SWIFT ساختارهای مالی یکسانی نیستند؛ درحالی که کد سوئیفت تنها برای تشخیص بانک است، IBAN برای تشخیص بانک و شماره حساب خاصی در آن استفاده می‌شود.
وقتی دو بانک مختلف با یکدیگر ارتباط مالی برقرار می‌کنند (حساب‌های تاسیس شدهِ یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند)، هرنوع انتقالی بین آن‌ها به محض دریافت کد سوئیفت ممکن می‌شود. مبلغ موردنظر از حساب شخص فرستنده به حساب مقصد، از طریق حساب تجاری بانک‌ها، منتقل می‌شود و بانک از این انتقال کارمزد دریافت می‌کند.
حال اگر حساب‌ها در بانک‌هایی باشند که با یکدیگر ارتباط ندارند، آنگاه یک بانک واسط که برای هر دو طرف معتبر است، روند انتقال را ممکن می‌کند. در این حالت، مشتریان باید مبلغ بیشتری برای انتقال پرداخت کنند.
اگر دو ارز مختلف در حواله دخیل باشند، یکی از بانک‌ها عمل تبدیل ارز را انجام می‌دهد.
چه کسانی سوئیفت را کنترل یا مدیریت می‌کنند؟
سوئیفت یک تعاونی است، به این معنی که توسط هیچ کشوری کنترل نمی‌شود. عملکرد این سیستم توسط هیئت مدیره ۲۵ نفره متشکل از نمایندگان بانک‌های مرکزی کشورهای G-10 نظارت می‌شود:
- بانک مرکزی کانادا
- بوندس بانک آلمان
- بانک مرکزی اروپا
- بانک دوفرانس فرانسه
- بانک مرکزی ایتالیا
- بانک مرکزی ژاپن
- بانک مرکزی هلند
- بانک مرکزی سوئد
- بانک ملی سوئیس
- بانک مرکزی انگلیس
- سیستم فدرال رزرو آمریکا
- بانک مرکزی بلژیک
سوئیفت یک سیستم بی‌طرف است، بنابراین هیچ تصمیمی در مورد تحریم‌ها نمی‌گیرد. با این حال، از آنجایی که سوئیفت بر اساس قوانین بلژیک عمل می‌کند، سازوکار آن باید با مقررات اتحادیه اروپا، ازجلمه تحریم‌ها، مطابقت داشته باشد.
مثالی برای درک بهتر عملکرد سوئیفت
فرض کنید شخصی می‌خواهد ۱۰۰ دلار از بانکی در آمریکا به حسابی در استرالیا انتقال دهد:
با فرض وجود ارتباطات مالی بین دو بانک
اگر بانک‌ها باهم تفاهم‌های کاری داشته باشند، آن‌ها حساب‌های تجاری پیش یکدیگر دارند. در این حالت، فرایند بسیار ساده‌تر و سریع‌تر است و به طریق زیر انجام می‌شود:
- بانک شخص انتقال‌دهنده یک پیام (کد) سوئیفت یا دستورالعمل‌های پرداخت را به بانک گیرنده ارسال می‌کند که غالبا چند دقیقه به طول می‌انجامد.
- بانک انتقال‌دهنده از حساب شخصی او ۱۰۰ دلار کسر می‌کند.
- بانک انتقال‌دهنده حساب بانکی تجاری را که نزد بانک گیرنده نگهداری می‌شود، شارژ می‌کند (یعنی حساب خود بانک مبدا در بانک مقصد شارژ می‌شود).
- درنهایت، بانک شخص گیرنده به حساب او ۱۰۰ دلار واریز می‌کند.
در این حالت، دو بانک همدیگر و تراکنش‌های بانکی درجریان را معتبر می‌دانند و چیزی شبیه این مثال ساده‌تر است: پدر شما ۱۰۰ دلار به پدر دوستتان می‌دهد و از او می‌خواهد که به پسرش، که در شهر محل سکونت شما زندگی می‌کند، زنگ بزند و از او بخواهد ۱۰۰ دلار به شما بدهد.
وقتی ارتباطات مالی بین دو بانک وجود ندارند
در این مورد، همه چیز پیچیده‌تر می‌شود. از آنجایی که دو بانک پیش هم حساب تجاری ندارند، از بانک واسطه برای تسهیل نقل‌وانتقال‌ها کمک می‌گیرند. بانک واسطه جایی است که دو بانک گیرنده و فرستنده در آن حساب تجاری دارند.
در این حالت، بانک شخص انتقال‌دهنده یک پیام سوئیفت به بانک شخص گیرنده ارسال می‌کند، این دو بانک، یک بانک واسطه برای اعتبارسنجی مشترک و برقراری انتقال مالی انتخاب می‌کنند. به محض تعیین بانک واسطه، فرایند انتقال به شکل زیر انجام می‌شود:
- بانک شخص انتقال‌دهنده ۱۰۰ دلار از حساب او برداشت می‌کند.
- بانک انتقال‌دهنده از بانک واسطه می‌خواد تا ۱۰۰ دلار از حساب تجاری خود برداشت و به حساب تجاری بانک شخص گیرنده واریز کند.
- بانک واسطه برای واسطه‌گری خود کارمزدی را از مبلغ انتقالی برمی‌دارد، مثلا ۱ دلار، و به حساب بانک گیرنده ۹۹ دلار واریز می‌شود.
- درنهایت، بانک گیرنده ۹۹ دلار به حساب شخص گیرنده واریز می‌کند.
بیش از ۱۱۰۰۰ موسسه جهانی عضو سوئیفت، در سال ۲۰۲۱، به طور متوسط روزانه ۴۲ میلیون پیام از طریق این سیستم رد و بدل کرده‌اند. این انتقالات نسبت به سال ۲۰۲۰، ۱۱ درصد افزایش نشان می‌دهد.