زندگی و تأثیرات اقتصادی طلعت حرب (tallat harb)، بنیان‌گذار اقتصاد مدرن مصر
طلعت حرب (۱۸۶۷–۱۹۴۱) یکی از چهره‌های برجسته تاریخ معاصر مصر و خاورمیانه است که به‌عنوان پدر اقتصاد مدرن مصر شناخته می‌شود. او نقش کلیدی در ایجاد و تقویت نظام مالی و بانکی مصر ایفا کرد و با بنیان‌گذاری بانک مصر (Banque Misr)، مسیر توسعه اقتصادی این کشور را متحول ساخت. طلعت حرب در دورانی زندگی می‌کرد که مصر درگیر سلطه استعماری و ضعف اقتصادی بود. او با ایده‌ها و اقدامات نوآورانه خود تلاش کرد تا مصر را به سمت استقلال اقتصادی و توسعه پایدار هدایت کند.
زندگی‌نامه طلعت حرب
طلعت حرب در سال ۱۸۶۷ در قاهره، پایتخت مصر، به دنیا آمد. خانواده او از طبقه متوسط جامعه بودند و طلعت از همان ابتدا در محیطی تحصیل‌محور رشد کرد. او در مدرسه حقوق تحصیل کرد و به‌عنوان یک وکیل جوان وارد بازار کار شد. با این حال، علاقه او به مسائل اقتصادی و توسعه ملی باعث شد که مسیر حرفه‌ای خود را تغییر دهد و به سمت فعالیت‌های اقتصادی سوق پیدا کند.
تحولات سیاسی و اجتماعی مصر در زمان طلعت حرب
طلعت حرب در دورانی به دنیا آمد که مصر تحت سلطه امپراتوری عثمانی و سپس استعمار بریتانیا بود. این شرایط سیاسی، اقتصاد مصر را به‌شدت وابسته به کشورهای خارجی کرده بود. در آن زمان، منابع طبیعی مصر، به‌ویژه کتان، عمدتاً توسط شرکت‌های خارجی استخراج و بهره‌برداری می‌شد و مردم محلی سهم کمی از این منابع داشتند. طلعت حرب با مشاهده این وضعیت، به این نتیجه رسید که استقلال اقتصادی تنها راه نجات مصر از استعمار و وابستگی است.
اقدامات اقتصادی طلعت حرب
۱. تأسیس بانک مصر (Banque Misr)
در سال ۱۹۲۰، طلعت حرب بانک مصر را تأسیس کرد که نقطه عطفی در تاریخ اقتصادی این کشور بود. این بانک اولین موسسه مالی بود که کاملاً توسط مصری‌ها اداره می‌شد و سرمایه آن نیز توسط سرمایه‌گذاران محلی تأمین شده بود. اهداف اصلی این بانک عبارت بودند از:
کاهش وابستگی اقتصادی به بانک‌های خارجی.
تأمین مالی برای پروژه‌های صنعتی و کشاورزی در داخل مصر.
تقویت مشارکت مردم محلی در فعالیت‌های اقتصادی.
بانک مصر به‌سرعت به یکی از مهم‌ترین نهادهای اقتصادی کشور تبدیل شد و نقش کلیدی در ایجاد زیرساخت‌های مالی و بانکی ایفا کرد.
۲. حمایت از صنایع محلی
طلعت حرب معتقد بود که توسعه اقتصادی بدون تقویت صنایع داخلی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل، او تلاش کرد تا صنایع مختلفی را در مصر راه‌اندازی کند. از جمله این صنایع می‌توان به:
صنعت نساجی: او شرکت‌های نساجی محلی را تأسیس کرد تا تولید پنبه و منسوجات در داخل کشور انجام شود.
صنایع کشاورزی: طلعت حرب برنامه‌های متعددی برای بهبود کشاورزی مصر اجرا کرد، از جمله حمایت از کشاورزان کوچک و افزایش بهره‌وری زمین‌های کشاورزی.
صنعت چاپ و نشر: او برای تقویت فرهنگ و آموزش در مصر، انتشارات و چاپخانه‌های محلی را راه‌اندازی کرد.
۳. سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل
یکی دیگر از اقدامات مهم طلعت حرب، سرمایه‌گذاری در حوزه حمل‌ونقل بود. او تأسیس خطوط کشتیرانی مصری را به‌عنوان یک اولویت در نظر گرفت. این اقدام به کاهش وابستگی به شرکت‌های کشتیرانی خارجی کمک کرد و تجارت بین‌المللی مصر را بهبود بخشید.
۴. توانمندسازی زنان در اقتصاد
طلعت حرب نقش زنان را در توسعه اقتصادی نادیده نگرفت. او معتقد بود که مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی، برای پیشرفت کشور ضروری است. او در بسیاری از پروژه‌های صنعتی و تجاری، زنان را به‌عنوان نیروی کار جذب کرد و فرصت‌های شغلی برای آن‌ها ایجاد کرد.
دیدگاه‌های طلعت حرب در زمینه استقلال اقتصادی
طلعت حرب بر این باور بود که استقلال اقتصادی پیش‌نیاز استقلال سیاسی است. او تأکید داشت که مصر باید وابستگی خود به کشورهای خارجی را کاهش دهد و بر منابع و توانایی‌های داخلی تکیه کند. این دیدگاه او باعث شد که بسیاری از سیاست‌های اقتصادی‌اش بر محور تولید داخلی، تقویت صنایع محلی و حمایت از کارآفرینان مصری متمرکز باشد.
چالش‌ها و موانع
طلعت حرب در مسیر فعالیت‌های اقتصادی خود با چالش‌های متعددی مواجه شد. برخی از این چالش‌ها عبارت بودند از:
مخالفت استعمارگران بریتانیایی: بریتانیا که کنترل زیادی بر اقتصاد مصر داشت، با بسیاری از اقدامات طلعت حرب مخالف بود و تلاش می‌کرد او را محدود کند.
کمبود سرمایه داخلی: در آن زمان، بسیاری از مصری‌ها به دلیل فقر و عدم دسترسی به منابع مالی، قادر به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ نبودند.
مقاومت نخبگان: برخی از نخبگان و مقامات مصری که وابستگی زیادی به کشورهای خارجی داشتند، از سیاست‌های ملی‌گرایانه طلعت حرب حمایت نمی‌کردند.
تأثیرات بلندمدت طلعت حرب بر اقتصاد مصر
اقدامات طلعت حرب تأثیرات عمیقی بر اقتصاد مصر داشت. برخی از این تأثیرات عبارتند از:
ایجاد پایه‌های اقتصاد مدرن: بسیاری از نهادها و شرکت‌هایی که طلعت حرب تأسیس کرد، هنوز هم به‌عنوان ستون‌های اصلی اقتصاد مصر فعالیت می‌کنند.
الهام‌بخشی به نسل‌های آینده: ایده‌ها و دیدگاه‌های او در زمینه استقلال اقتصادی و حمایت از تولید داخلی، برای بسیاری از رهبران و کارآفرینان مصری الهام‌بخش بوده است.
تقویت هویت ملی: اقدامات او به مردم مصر نشان داد که می‌توانند با تکیه بر توانایی‌های خود، اقتصاد کشورشان را توسعه دهند.
جمع‌بندی
طلعت حرب به‌عنوان یک اقتصاددان، سیاستمدار و کارآفرین برجسته، نقشی اساسی در تحول اقتصاد مصر ایفا کرد. او با تأسیس بانک مصر و حمایت از صنایع محلی، تلاش کرد تا کشورش را از وابستگی اقتصادی به استعمارگران رها کند و به سوی توسعه پایدار هدایت کند. هرچند که در مسیر خود با چالش‌های زیادی روبه‌رو شد، اما میراث او همچنان در اقتصاد مصر مشهود است و نام او به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اصلاح‌گران اقتصادی در تاریخ این کشور به یادگار مانده است.