اعتراضات علیه سازمان تجارت جهانی (WTO) در هنگ‌کنگ – ۱۷ دسامبر ۲۰۰۵
در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۵، شهر هنگ‌کنگ به مرکز توجه جهانی تبدیل شد؛ چرا که اعتراضات گسترده‌ای علیه سیاست‌های سازمان تجارت جهانی (WTO) در این شهر به وقوع پیوست. این رویداد، نه تنها به دلیل ابعاد اجتماعی و سیاسی، بلکه به دلیل اثرات مهم اقتصادی در سطح جهانی بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله، به بررسی علل، روند و پیامدهای اقتصادی اعتراضات WTO در هنگ‌کنگ می‌پردازیم.
پیش‌زمینه‌ای از سازمان تجارت جهانی (WTO)
سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵ با هدف تسهیل و تنظیم تجارت جهانی و حذف موانع تجاری بین کشورهای عضو تأسیس شد. این سازمان به عنوان یک نهاد بین‌المللی، وظیفه تدوین و اجرای قوانین تجاری و حل اختلافات بین کشورها را بر عهده دارد. با این حال، سیاست‌های WTO همواره مورد انتقاد گروه‌های اجتماعی و اقتصادی مختلف بوده است.
دلایل اعتراضات هنگ‌کنگ
اعتراضات سال ۲۰۰۵ در واکنش به مذاکرات دور دوحه سازمان تجارت جهانی برگزار شد. این مذاکرات که از سال ۲۰۰۱ آغاز شده بود، با هدف کاهش تعرفه‌های تجاری، تسهیل تجارت آزاد و افزایش دسترسی بازارها برای کشورهای در حال توسعه صورت می‌گرفت. اما منتقدان معتقد بودند که:
- تبعیض علیه کشورهای در حال توسعه: سیاست‌های WTO عمدتاً به نفع کشورهای توسعه‌یافته مانند آمریکا و اتحادیه اروپا تدوین شده و اقتصادهای ضعیف‌تر را تحت فشار قرار می‌دهد.
- آسیب به کشاورزان محلی: تصمیم‌های مربوط به حذف یارانه‌های کشاورزی در کشورهای در حال توسعه، کشاورزان کوچک را با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌کرد.
- خصوصی‌سازی و آزادسازی بیش از حد: منتقدان معتقد بودند که سیاست‌های WTO در زمینه خصوصی‌سازی خدمات عمومی مانند بهداشت و آموزش، آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به دنبال دارد.
اعتراضات در هنگ‌کنگ
نشست وزرای سازمان تجارت جهانی در هنگ‌کنگ با حضور نمایندگان ۱۴۹ کشور برگزار شد. این نشست در فضایی پرتنش آغاز شد و هزاران نفر از معترضان از اقشار مختلف – به‌ویژه کارگران، کشاورزان و فعالان اجتماعی – در خیابان‌های هنگ‌کنگ تجمع کردند. این اعتراضات در ابتدا مسالمت‌آمیز بود اما به‌تدریج به درگیری‌های خشونت‌آمیز با پلیس منجر شد.
بسیاری از معترضان به ویژه از کره جنوبی، فیلیپین و دیگر کشورهای آسیایی به سیاست‌های WTO اعتراض داشتند که به زعم آنها باعث از بین رفتن فرصت‌های شغلی و نابودی صنایع محلی می‌شد. شعارهای اصلی معترضان شامل درخواست برای “تجارت عادلانه” و “حمایت از کشاورزان و کارگران” بود.
پیامدهای اقتصادی اعتراضات
اثر بر تجارت جهانی
این اعتراضات نشان داد که سیاست‌های تجارت جهانی نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن نیازها و دغدغه‌های کشورهای در حال توسعه پیش برود. بسیاری از اقتصاددانان بر این باور بودند که نابرابری در تجارت جهانی، اقتصادهای ضعیف را بیش از پیش تحت فشار قرار می‌دهد. شکست نسبی مذاکرات دوحه در این نشست، نشانگر اختلافات عمیق بین کشورهای عضو بود.
تغییر در روند مذاکرات WTO
اعتراضات هنگ‌کنگ، به نوعی هشداری به رهبران جهانی بود تا در تدوین سیاست‌های تجاری، نیازهای کشورهای در حال توسعه را در نظر بگیرند. به دنبال این اعتراضات، مذاکرات WTO با روند کندتری ادامه یافت و فشارها برای اصلاحات در ساختار این سازمان افزایش پیدا کرد.
اثر بر اقتصاد محلی هنگ‌کنگ
هنگ‌کنگ به عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی آسیا، از این اعتراضات متحمل خسارات مالی شد. تعطیلی موقت برخی مشاغل و اختلال در فعالیت‌های تجاری، هزینه‌هایی را به اقتصاد محلی تحمیل کرد.
آگاهی عمومی نسبت به عدالت تجاری
یکی از نتایج مثبت این اعتراضات، افزایش آگاهی عمومی نسبت به مفهوم عدالت در تجارت جهانی بود. اعتراضات هنگ‌کنگ توجه جهانی را به نابرابری‌ها و مشکلات ساختاری WTO جلب کرد و باعث شد که موضوع “تجارت عادلانه” در اولویت گفت‌وگوهای جهانی قرار گیرد.
نقش رسانه‌ها در اعتراضات ۲۰۰۵
رسانه‌ها نقش مهمی در پوشش اعتراضات هنگ‌کنگ داشتند. گزارش‌های زنده و تحلیل‌های اقتصادی به جهانیان نشان داد که چگونه سیاست‌های تجارت جهانی می‌تواند بر زندگی اقشار آسیب‌پذیر تأثیر بگذارد. رسانه‌ها همچنین فرصتی برای معترضان فراهم کردند تا صدای خود را به گوش رهبران جهانی برسانند.