فردریک پاسی؛ اقتصاددانی که نوبل صلح گرفت

۲۰ مه ۱۸۲۲؛ تولد فردریک پاسی، اقتصاددانی که پایه‌گذار صلح اقتصادی شد

در چنین روزی در سال ۱۸۲۲، «فردریک پاسی»، یکی از اثرگذارترین اقتصاددانان قرن نوزدهم و نخستین برنده جایزه صلح نوبل، در فرانسه چشم به جهان گشود. پاسی کسی بود که اقتصاد را نه‌تنها علمی برای تحلیل بازار و پول، بلکه ابزاری برای تحقق صلح پایدار جهانی می‌دانست.

آغاز مسیر اقتصادی فردریک پاسی

فردریک پاسی در خانواده‌ای از طبقه متوسط رو به بالا در پاریس متولد شد. پس از تحصیلات حقوقی، او به‌زودی به سمت مسائل اقتصادی علاقه‌مند شد و به‌جای انتخاب مسیر قضایی، به پژوهش در اقتصاد سیاسی روی آورد. او تحت تأثیر اندیشه‌های اقتصاددانان کلاسیکی چون آدام اسمیت و ژان-باپتیست سه قرار گرفت و تلاش کرد نظریات این اندیشمندان را با اخلاق و انسان‌گرایی پیوند دهد.

اقتصاد در خدمت صلح؛ نگرش متفاوت پاسی

آنچه فردریک پاسی را از دیگر اقتصاددانان هم‌عصرش متمایز می‌کرد، باور او به همبستگی اقتصادی ملت‌ها به‌عنوان ابزار جلوگیری از جنگ بود. او معتقد بود که تجارت آزاد و همکاری‌های اقتصادی میان ملت‌ها، بنیانی برای جلوگیری از درگیری‌های نظامی است. این ایده‌ها را به‌ویژه پس از تجربه جنگ فرانسه و پروس در دهه ۱۸۷۰ با جدیت بیشتری دنبال کرد.

پاسی در آثار مختلف خود از جمله در سخنرانی‌ها و مقالاتی که در نشریه‌های معتبر آن زمان منتشر می‌شدند، تأکید می‌کرد که «صلح پایدار بدون عدالت اقتصادی امکان‌پذیر نیست».

بنیان‌گذار جوامع صلح و آموزش اقتصاد انسانی

او در سال ۱۸۶۷ «انجمن صلح و داوری بین‌المللی» را تأسیس کرد که به‌زودی به یکی از تأثیرگذارترین نهادهای صلح‌طلب اروپا بدل شد. این انجمن، راهبردی جدید در استفاده از اقتصاد برای ترویج صلح مطرح کرد. بعدها همکاری وی با برندگان دیگر نوبل و شخصیت‌هایی مانند لئون بورژوا و ویلیام راندال کریمر باعث توسعه دامنه نفوذ این اندیشه شد.

پاسی همچنین نقش فعالی در آموزش عمومی اقتصاد داشت. او اقتصاد را از مفهومی صرفاً دانشگاهی، به سطحی عمومی‌تر کشاند و تلاش کرد دانش اقتصاد سیاسی را به زبان ساده در اختیار مردم قرار دهد. کتاب‌های او همچون “La Démocratie et l’Instruction” همچنان مورد توجه پژوهشگران علوم اجتماعی هستند.

افتخار جهانی؛ جایزه صلح نوبل ۱۹۰۱

در سال ۱۹۰۱، فردریک پاسی همراه با «هنری دونان» (بنیان‌گذار صلیب سرخ)، نخستین جایزه صلح نوبل را دریافت کرد. این افتخار به پاس یک عمر تلاش برای تلفیق اقتصاد، عدالت و صلح جهانی به او اهدا شد. در بیانیه اعطای جایزه، به‌وضوح ذکر شده بود که فعالیت‌های اقتصادی پاسی «به‌شکلی بی‌نظیر موجب ترویج صلح در اروپا و آموزش ملت‌ها شده است».

میراث ماندگار فردریک پاسی در اقتصاد جهانی

فردریک پاسی را می‌توان از پیشگامان «اقتصاد اخلاق‌محور» یا همان «اقتصاد صلح» دانست. مفاهیمی چون تجارت به‌مثابه پیوند میان ملت‌ها، اقتصاد مبتنی بر داوری به جای جنگ، و تأکید بر آموزش اقتصادی برای عموم مردم، امروزه در قالب‌هایی نظیر توسعه پایدار، اقتصاد صلح، و دیپلماسی اقتصادی مطرح می‌شوند.

اندیشه‌های او الهام‌بخش نهادهایی مانند «بانک جهانی»، «صندوق بین‌المللی پول» و حتی اتحادیه اروپا بوده‌اند که تلاش می‌کنند با پیوند اقتصادی، احتمال جنگ میان اعضا را کاهش دهند.

جمع‌بندی

۲۰ مه یادآور تولد مردی است که اقتصاد را برای خدمت به بشریت به‌کار گرفت؛ نه برای سودآوری صرف، بلکه برای ساختن جهانی پایدارتر. فردریک پاسی با پیوند زدن اخلاق، صلح و اقتصاد، چشم‌اندازی برای اقتصاد جهانی ترسیم کرد که امروزه بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز داریم.