آرامش نسبی بازارهای جهانی پس از عقب‌نشینی ترامپ از تهدید به تغییرات در فدرال رزرو و نهادهای بین‌المللی
در جریان نشست بهاره صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک جهانی که در واشنگتن برگزار شد، مقامات اقتصادی جهانی از عقب‌نشینی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، از مواضع تند خود علیه فدرال رزرو و نهادهای مالی بین‌المللی احساس آرامش نسبی کردند.
به گزارش رویترز، نشست سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در سال ۲۰۲۵ تحت تاثیر ابهامات پیرامون سیاست‌های اقتصادی دولت آمریکا برگزار شد. نگرانی‌ها درباره تغییرات احتمالی در ساختار فدرال رزرو و تهدیدات گذشته ترامپ مبنی بر اخراج رئیس این نهاد، جروم پاول، فضای سنگینی بر نشست حاکم کرده بود.
با این حال، اظهارات اخیر ترامپ مبنی بر کاهش فشار بر فدرال رزرو و همچنین تأکید وزیر خزانه‌داری آمریکا، اسکات بسنت، بر حمایت از اصلاحات در چارچوب حضور آمریکا در صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، سبب شد بسیاری از مقامات جهانی نفس راحتی بکشند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که یکی از نگرانی‌های اصلی سیاستگذاران اقتصادی این بود که در صورت کناره‌گیری آمریکا از این نهادهای بین‌المللی، ثبات مالی جهانی به خطر بیفتد. از زمان برگزاری کنفرانس برتون وودز در سال ۱۹۴۴، ایالات متحده به عنوان رکن اصلی نظام مالی جهانی و حافظ ارزش دلار شناخته می‌شود.
رابرت هولزمن، رئیس بانک مرکزی اتریش، در این باره گفت: «این هفته زمانی برای آرامش محتاطانه بود. تغییری در مواضع دولت آمریکا مشاهده شد، اما همچنان نگرانی‌ها درباره پایداری این تغییرات وجود دارد.»
یکی از محورهای اصلی نگرانی‌ها، خطر سیاسی شدن بیش از حد فدرال رزرو و تضعیف جایگاه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی بود. تحلیلگران هشدار داده بودند که تضعیف این نهادها می‌تواند حدود ۲۵ تریلیون دلار از اوراق بدهی و وام‌های بین‌المللی را در معرض خطر قرار دهد.
در همین حال، برخی مقامات اقتصادی بر این باورند که جایگزینی برای ایالات متحده به عنوان هژمون مالی جهانی وجود ندارد. این وضعیت به عنوان “دام کیندلبرگر” شناخته می‌شود، مفهومی که به نام تاریخ‌نگار معروف چارلز کیندلبرگر نامگذاری شده است.
با وجود افزایش سهم یورو به عنوان دومین ارز ذخیره جهان، مقامات اقتصادی تاکید کردند که یورو هنوز آمادگی لازم برای جایگزینی دلار را ندارد. تنها آلمان از میان اعضای حوزه یورو دارای اعتبار مالی و حجم اقتصادی لازم برای ایفای نقش به عنوان پناهگاه امن سرمایه‌گذاران است. سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا همچنان با بدهی‌های بالا و نوسانات سیاسی مواجه هستند.
نزدیکی جغرافیایی کشورهای حوزه یورو به روسیه، به ویژه سه کشور بالتیک که پیش‌تر بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بودند، نیز بر نگرانی‌ها افزوده است.
با توجه به کوچک بودن اقتصاد ژاپن و عدم انعطاف‌پذیری واحد پول چین، دلار آمریکا همچنان تنها گزینه مطمئن برای نظام مالی بین‌المللی باقی مانده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند که بقای صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی تا حد زیادی به حمایت ایالات متحده بستگی دارد.
آندری دومانسکی، وزیر دارایی لهستان، در مصاحبه‌ای با رویترز اظهار داشت: «ایالات متحده برای نهادهای چندجانبه کاملاً حیاتی است. خوشحالیم که آمریکا همچنان در این نهادها باقی مانده است.»
با وجود این اطمینان نسبی، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بازگشت به وضعیت گذشته امکان‌پذیر نیست و چالش‌های جدیدی در راه خواهد بود. وابستگی گسترده جهانی به شرکت‌های آمریکایی در حوزه‌هایی همچون کارت‌های اعتباری و ماهواره‌ها از جمله مسائلی است که ممکن است در آینده تنش‌هایی ایجاد کند.
برخی ناظران اقتصادی بر این باورند که نوسانات اخیر بازارهای مالی، که در نتیجه تهدیدات ترامپ علیه فدرال رزرو و نهادهای بین‌المللی ایجاد شده بود، نقش مهمی در تغییر رویکرد دولت آمریکا داشته است. ناتان شیتس، اقتصاددان ارشد جهانی در بانک سیتی، در این باره گفت: «زمانی که ترامپ تهدید به اخراج جروم پاول کرد، واکنش شدید بازارها به این تهدیدها، یادآور عواقب جدی عبور از خطوط قرمز در سیاست‌های اقتصادی بود.»
در نشست اخیر، در عین حال که فضا نسبت به هفته‌های گذشته آرام‌تر بود، اما بسیاری از مقامات بر لزوم ادامه گفت‌وگوها برای بازسازی اعتماد به نظام مالی بین‌المللی تأکید کردند.
بازارهای مالی نیز واکنش مثبتی به تحولات نشست داشتند. اگرچه دلار آمریکا همچنان با چالش‌هایی روبرو است، اما فروش گسترده‌ای که در هفته‌های گذشته شاهد آن بودیم تا حدی متوقف شد. اوراق قرضه آمریکا و سهام وال‌استریت نیز به ثبات نسبی رسیدند.
به طور کلی، نشست بهاره صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در سال ۲۰۲۵ با پیامی از آرامش محتاطانه به پایان رسید. پیام اصلی این نشست آن بود که گرچه خطرات همچنان پابرجاست، اما عقب‌نشینی ترامپ از مواضع تند قبلی خود، حداقل در کوتاه‌مدت، توانست جلوی یک بحران گسترده در نظام مالی جهانی را بگیرد.
