قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ یکی از جنجالی‌ترین سوالاتی است که در ذهن تمام شهروندان ایرانی بلاتکلیف مانده است. با وجود تمام شایعات درباره قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ و افزایش آن به رقم‌هایی مثل ۱۸۰۰۰ و ۲۰۰۰۰ برای نرخ آزاد بنزین، هیچ مسئولی تا کنون درباره افزایش قیمت در سال ۱۴۰۲ پاسخ مثبتی به سوالات خبرنگاران نداده است.
هرآنچه هست، رد شایعه افزایش و تاکید بر ثبات قیمت‌ها است. برای مثال، در اوایل اسفند سال ۱۴۰۲ بود که مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی کشور گفت: قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ تغییری نخواهد کرد. به گفته وی، دولت هیچ برنامه‌ی مستند و مشخص در بودجه‌ای برای افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ ندارد.
با این حال، کسری بودجه همچنان یک عامل فشار بر دولت است و با افزایش نرخ دلار و حتی تثبیت شدن آن در قیمت‌های کنونی، امکان دارد که دولت برای تأمین بخشی از کسری بودجه خود تغییراتی در قیمت‌ها بدهد.
افزایش دلار و قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲
قیمت دلار در نوروز ۱۴۰۲ در حاشیه ۵۰ هزار تومان نوسان می‌کند. به گفته بسیاری از کارشناسان، این رقم برای ارزش دلار ثبات چندانی ندارد و احتمالا قیمت دلار یا به سمت پایین و زیر ۴۰ هزار تومان حرکت می‌کند یا رقم‌های بالاتر از ۵۰ هزار تومان را به خود خواهد دید.
با وجود این، قیمت نفت در حال حاضر در کانال ۸۰ دلار قرار دارد و مطمئنا در ادامه، بخصوص به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، این قیمت‌ها رو به بالا شکسته خواهد شد. بنابراین، درآمد نفتی ایران در سال ۱۴۰۲ اگر بیشتر از میزان کنونی نباشد، کمتر هم نیست.
در نتیجه، افزایش ارزش دلار در مقابل ریال و افزایش قیمت نفت، دو عامل مهم و تأثیرگذار برای قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ خواهند بود. اگر وضعیت به همین شکل باقی بماند (افزایش قیمت دلار و نفت) احتمالا در اوایل امسال شاهد تغییراتی در قیمت‌ها خواهیم بود، زیرا تأثیر قیمت دلار بیشتر از افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی است.
سخنان سخنگوی دولت درباره افزایش قیمت بنزین
به گفته سخنگوی دولت، دولت هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین ندارد و در سال ۱۴۰۲، احتمال اینکه قیمت‌ها افزایش یابد تقریبا صفر است. وی اذعان کرده که شایعه افزایش قیمت بنزین در حد همان شایعه باقی می‌ماند و مردم خیالشان راحت باشد.
افتتاح فاز دوم پالایشگاه آبادان در نوروز ۱۴۰۲
در اوایل نوروز ۱۴۰۲ و با حضور رئیس جمهور، فاز دوم پالایشگاه نفت آبادان افتتاح شد که یکی از بزرگترین طرح‌های توسعه‌ای در سیستم پالایشگاهی کشور است. هدف اصلی در راه‌اندازی فاز دوم پالایشگاه آبادان، افزایش تولید بنزین و گازوئیل و امکان صادرات بیشتر آن‌هاست.
هم‌زمان با افتتاح فاز دوم، این پالایشگاه اکنون می‌تواند نزدیک به ۳۰ درصد از کل بنزین مورد نیاز کشور را تولید کند. بخصوص، پس از این توسعه، پالایشگاه نفت آبادان امکان تولید ۱۴ میلیون لیتر بنزین و ۲۰ میلیون لیتر گازوئیل در روز را پیدا کرده است.
علاوه‌براین، در ساخت فاز دوم پالایشگاه نفت آبادان، از کیفیت مورد نیاز برای تولید محصولات نفتی با استاندارد یورو ۵ بهره گرفته شده است. بنابراین، انتظار می‌رود هم‌زمان با افزایش در تولید بنزین در سال ۱۴۰۲، کیفیت این سوخت حیاتی کشور نیز بالا برود.
درنهایت، این افزایش ورودی باعث ایجاد تثبیت بیشتری در کانال‌های تأمین بنزین کشور می‌شود و امکان افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ را کم‌رنگ‌تر می‌کند.
چرا قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ یک پارامتر مهم برای اقتصاد ایران است؟
باید پذیرفت که وضعیت اشتغال‌زایی صنایع کشور چندان مطلوب و در توازون با پتانسیل انسانی ایران نیست. بنابراین، شغل‌های خاصی چون رانندگی و یا سوپرمارکت گردانی به شکل نامتعادلی افزایش یافته‌اند و اقتصاد خانوار در ایران وابستگی زیادی به این نوع مشاغل پیدا کرده است.
بنابراین، با افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲، تبعات به مراتب بیشتری در رگه‌های مختلف اجتماعی بروز خواهند کرد. بخصوص، سیستم حمل‌ونقل کشور، به دلیل گستردگی جغرافیایی، جزء شاهرگ‌های حیاتی صنایع و روزمرگی مردم است. با افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ (یا گازوئیل) نرخ خدمات این بخش نیز افزایش می‌یابد و چالش‌های اقتصادی بزرگتری بروز خواهند کرد.
برای مثال، وقتی حمل‌ونقل کالاها با رقم‌های بالاتری انجام گیرد، قیمت کالاها و بخصوص کالاهای خوراکی صعودی می‌گردد و همین امر باعث نارضایتی مردم می‌شود. نکته دیگر، تورمی است که افزایش شدید قیمت‌ها آن نتیجه می‌دهند؛ ازآنجاکه قدرت خرید مردم متناسب با افزایش تورم رشد نمی‌کند، افزایش قیمت بنزین مساوی با فشار بیشتر بر قشرهای متوسط و رو به پایین است.
چه چیزهایی باعث افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ می‌شوند
اولین مورد در افزایش قیمت بنزین در هر کشور، افزایش قیمت نفت است. در کشورهای مختلف، وقتی قیمت نفت وارداتی بالا می‌رود، قیمت بنزین نیز با همان نسبت صعود می‌کند. بخصوص کشورهایی که منابع نفتی ندارند، این افزایش قیمت را بیشتر احساس خواهند کرد.
با وجود این، کشورهایی چون ایران که تولید و صادرکنندگان شاخص نفت هستند، وضعیت متفاوتی دارند. افزایش قیمت نفت به نفع ایران و اقتصاد آن است، زیرا خود منبع تأمین و تولید مشتقات نفتی است. با این حال، وقتی قیمت سوخت در کشورهای صنعتی افزایش می‌یابد، آن‌ها خدمات و محصولات خود را با قیمت‌های بالاتری به کشورهایی چون ایران عرضه می‌کنند.
هزینه تولید بنزین و تأثیر آن بر افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲
مورد بعدی هزینه تولید بنزین در پالایشگاه‌های نفتی است. در ایران، تقریبا تمام بنزین مصرفی از تولیدکنندگان داخلی تأمین می‌شود و تنها در زمان بحران مصرف و پیک‌های مقطعی است که ایران نیازمند واردات بنزین از سایر کشورهاست.
با وجود این، عملکرد پالایشگاه‌های مختلف به واردات قطعات، فناوری‌ها و حتی نیروی کاری بستگی دارد که قیمت محصولات یا خدمات آن‌ها به قیمت نفت، به طور کلی سوخت، بستگی دارد. درنتیجه، با افزایش قیمت پارامترهای مورد نیاز برای پالایشگاه‌ها، قیمت بنزین به صورت غیرمستقیم افزایش می‌یابد.
افزایش مالیات در سال ۱۴۰۲
با احتمال بسیار زیادی در سال آینده، بخصوص به دلیل تورم و افزایش قیمت ارزهای مختلف، شاهد افزایش مالیات خواهیم بود. این افزایش مالیات در اکثر کالاها خود را نشان می‌دهند و بنزین یکی از اصلی‌ترین کالاهایی است که سوبسید بالایی را دریافت می‌کند و افزایش مالیات باعث کاهش این سوبسید و افزایش قیمت بنزین می‌شود.
جمع‌بندی:
اگر بخواهیم شاخصه‌های اقتصادی و وضعیت تورمی کشور را در نظر بگیریم، احتمال افزایش قیمت بنزین وجود دارد و تقریبا اجتناب‌ناپذیر است. با این حال، به گفته دولت، هیچ برنامه‌ای در افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۲ وجود ندارد و هرآنچه هست شایعه و گردش دهان به دهان آن است.