سوم ژوئیه ۱۸۸۴: آغاز یک انقلاب در تحلیل بازارهای مالی با شاخص داو جونز
سوم ژوئیه ۱۸۸۴ نقطه عطفی در تاریخ اقتصاد و سرمایه‌گذاری جهان به شمار می‌رود. در این روز، شرکت داو جونز (Dow Jones & Company) نخستین شاخص سهام خود را منتشر کرد. این اقدام، نه‌تنها به سرمایه‌گذاران یک ابزار بی‌سابقه برای تحلیل بازارها ارائه داد، بلکه راه را برای توسعه شاخص‌های پیچیده‌تر و شکل‌گیری شیوه‌های مدرن سرمایه‌گذاری و ارزیابی عملکرد بازارهای مالی هموار ساخت.
در دنیای امروز، نام «داو جونز» همواره با بازار سهام، وال‌استریت، و تحلیل وضعیت اقتصادی آمریکا و حتی جهان گره خورده است. اما در سال ۱۸۸۴، وقتی چارلز داو (Charles Dow) نخستین شاخص سهام را معرفی کرد، کمتر کسی تصور می‌کرد این نوآوری به چنین تأثیر عمیقی بر صنعت مالی منجر شود.
چرا شاخص داو جونز به‌وجود آمد؟
در اواخر قرن نوزدهم، بازارهای مالی ایالات متحده به‌شدت توسعه یافته بودند، اما اطلاعات شفاف و قابل‌اتکایی برای سرمایه‌گذاران وجود نداشت. سرمایه‌گذاران مجبور بودند برای ارزیابی وضعیت کلی بازار، اخبار پراکنده شرکت‌ها و نوسانات تک‌سهام را دنبال کنند که کار بسیار دشوار و پرخطا بود.
چارلز داو و همکارش ادوارد جونز (Edward Jones) تصمیم گرفتند این مشکل را حل کنند. آن‌ها با میانگین‌گیری از قیمت سهام تعدادی از شرکت‌های مطرح، یک شاخص ساده اما کاربردی طراحی کردند تا روند کلی بازار مشخص شود. اولین شاخص داو جونز متشکل از ۱۱ شرکت عمدتاً راه‌آهن بود، چرا که راه‌آهن در آن دوره قلب تپنده اقتصاد آمریکا محسوب می‌شد.
تأثیر شاخص داو جونز بر اقتصاد مدرن
نخستین شاخص داو جونز در سوم ژوئیه ۱۸۸۴ منتشر شد و خیلی زود به ابزاری ضروری برای تحلیل‌گران، سرمایه‌گذاران و رسانه‌ها تبدیل گردید. این شاخص به همه نشان می‌داد آیا بازار به‌طور کلی در مسیر رشد است یا رکود؟
با گذشت زمان، همین مفهوم ساده پایه‌گذار شاخص‌های بسیار متنوع‌تری شد. مشهورترین نسخه تکامل‌یافته آن، شاخص داو جونز صنعتی (DJIA) است که از سال ۱۸۹۶ ارائه شد و امروز یکی از پرکاربردترین و معتبرترین شاخص‌های مالی دنیا به حساب می‌آید.
شاخص داو جونز این امکان را به سرمایه‌گذاران داد تا نگاه کلان‌تری به بازار داشته باشند و تصمیم‌گیری‌هایشان را بر پایه روندهای عمومی بازار تنظیم کنند، نه صرفاً نوسانات یک یا دو سهم. این تحولی بنیادین در مدیریت ریسک، تحلیل پرتفوی و سیاست‌گذاری اقتصادی محسوب می‌شد.
داو جونز چگونه کار می‌کند؟
نخستین نسخه شاخص داو جونز به‌صورت میانگین ساده حساب می‌شد: مجموع قیمت سهام تقسیم بر تعداد شرکت‌ها. در واقع یک فرمول بسیار ابتدایی بود، اما بسیار مؤثر. بعدها، به‌منظور دقت بیشتر، شاخص‌هایی با وزن‌دهی پیچیده‌تر و تنظیم‌شده معرفی شدند تا اثر رویدادهایی مانند تقسیم سهام یا تغییر ترکیب شرکت‌ها دقیق‌تر مدیریت شود.
امروز داو جونز صنعتی ۳۰ شرکت بزرگ بورسی ایالات متحده را شامل می‌شود و یکی از شاخص‌های معیار (benchmark) در بازارهای مالی است که در سراسر جهان پیگیری می‌شود.
ارزش تاریخی سوم ژوئیه در تقویم اقتصاد
اگرچه در تقویم عمومی، سوم ژوئیه اغلب یک روز عادی به‌نظر می‌رسد، اما در تقویم اقتصادی این تاریخ یادآور یک جهش بزرگ در تاریخچه شفافیت مالی و ابزارهای سرمایه‌گذاری است. انتشار اولین شاخص داو جونز به‌عنوان سنگ‌بنای اقتصاد داده‌محور مدرن شناخته می‌شود؛ اقتصادی که در آن تصمیم‌گیری‌ها به‌جای حدس و گمان، مبتنی بر آمار و تحلیل علمی است.
این تحول دقیقاً مصداق همان تغییری است که قرن بیستم را از قرون گذشته جدا ساخت: غلبه داده و عدد بر روایت‌ها و شایعات.
جایگاه داو جونز در جهان امروز
امروز شاخص داو جونز صنعتی با بیش از ۱۲۵ سال سابقه، نقش مهمی در بازارهای جهانی ایفا می‌کند. تحلیل‌گران از آن به‌عنوان «دماسنج» اقتصاد آمریکا یاد می‌کنند. هرگونه تغییر قابل‌توجه در داو جونز معمولاً بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های مالی جهان پیدا می‌کند و حتی می‌تواند بر بازارهای آسیا و اروپا هم تأثیرگذار باشد.
برای سرمایه‌گذاران خرد و کلان، بررسی رفتار داو جونز یکی از معیارهای اصلی ارزیابی ریسک و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. علاوه بر این، سیاست‌گذاران اقتصادی و بانک‌های مرکزی هم اغلب وضعیت شاخص‌های سهام را در ارزیابی سلامت اقتصادی و تصمیم‌گیری‌های پولی در نظر می‌گیرند.
میراث چارلز داو و ادوارد جونز
چارلز داو و ادوارد جونز با تأسیس Dow Jones & Company و معرفی شاخص داو جونز، در واقع نوعی زبان مشترک میان سرمایه‌گذاران سراسر جهان ایجاد کردند. پیش از آن، هیچ استاندارد ساده و همه‌فهمی برای تحلیل بازار وجود نداشت.
امروز هزاران شاخص مختلف در سراسر جهان الهام‌گرفته از همین ایده ابتدایی ساخته شده‌اند، از S&P 500 گرفته تا FTSE 100 و نیکِی ۲۲۵ ژاپن. همه این شاخص‌ها فلسفه‌ای مشابه دارند: نمایش سلامت کلی بازار به زبان عدد و داده.
نتیجه‌گیری
سوم ژوئیه ۱۸۸۴، روزی بود که به نوعی چشم‌انداز مالی جهان برای همیشه دگرگون شد. تأسیس نخستین شاخص سهام توسط داو جونز، سرمایه‌گذاران را قادر ساخت روند کلی بازار را به‌طور دقیق‌تری بشناسند و تصمیم‌های سرمایه‌گذاری آگاهانه‌تری بگیرند.
این ابتکار ساده اما عمیق، الگویی را به وجود آورد که امروزه ستون اصلی تحلیل بازارهای مالی و بورس‌های جهان به حساب می‌آید.
اگر به تاریخچه وال‌استریت و بورس علاقه دارید، فراموش نکنید سوم ژوئیه را در تقویم تاریخ خود به‌عنوان روز تولد شاخص داو جونز یادداشت کنید؛ شاخصی که همچنان پس از بیش از یک قرن، نبض اقتصاد جهانی را اندازه می‌گیرد.
