کنتور هوشمند وسیله‌ای است که میزان مصرف برق، گاز یا آب را اندازه‌گیری و به تأمین کننده آن گزارش می‌دهد. این کنتورها بسیار دقیق‌تر از انواع کلاسیک یا آنالوگ هستند و تعرفه‌گذاری و صورتحساب‌های روشن‌تری را در اختیار مشتری قرار می‌دهند. کنتور هوشمند همچنین مولفه‌ای مهم در دیجیتالی سازی بخش انرژی، کاهش نیاز به عامل انسانی برای جمع‌آوری داده و برداشت پیوسته مصرف به جای برداشت نقطه‌ای است. با استفاده از کنتورهای هوشمند میزان دقیق انرژی مصرفی برای مصرف کننده محاسبه می‌شود و دیگر خبری از تقریب و خطا در محاسبه میزان مصرف نیست.
آمارهای جهانی در استفاده از کنتور هوشمند
با نفوذ بیشتر فناوری به فرآیندهای روزمره انسان، هوشمندسازی به زنده‌ترین جریان قرن ۲۱ تبدیل
شده است. از هوشمندسازی صنایع مختلف گرفته تا هوشمندسازی بخش حمل و نقل شهری و حرکت به سمت شهرهای هوشمند، تقریبا هر فرآیند داینامیکی، ردی از عملیات هوشمند در خود دارد.
کنتورهای هوشمند ابزارهایی مهم برای تحقق برخی از استراتژی‌های خودکارسازی در بخش انرژی و خدمات‌اند. این کنتورها با هدف شفاف‌سازی هرچه بیشتر میزان مصرف و عرضه لحظه‌ای محاسبات آن به تأمین کننده و مصرف کننده تعریف شده‌اند. کشورهایی چون سوئد، فنلاند، ایتالیا، مالت و اسپانیا تقریبا تمام کنتورهای خود در بخش انرژی را به انواع هوشمند تغییر داده‌اند. کشورهایی چون انگلیس و استرالیا نیز در نظر دارند تا ۲۰۲۷ به عدد ۱۰۰ درصد در هوشمندسازی سیستم‌های کنترل مصرف انرژی برسند.
در اروپا که به طور میانگین ۵۶ درصد کنتورها هوشمند هستند، میزان مصرف مردم پس از استفاده از کنتورهایی چون کنتور هوشمند گاز ۱۲ درصد کاهش یافته است؛ در
مصارف تجاری این کاهش چشمگیرتر و در حدود ۵۸ درصد است. در کشوری چون اسپانیا که در ۲۰۱۸ به هوشمندسازی کامل کنتورهای خود دست یافته بود، رقم صورتحساب‌های انرژی برای مردم تا ۴۰ درصد کاهش یافته بود. به همین دلیل، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۷ تعداد بیشتری کنتور در کشورهای مختلف اروپا نصب شوند؛ برای مثال، پیش‌بینی می‌شود این مقدار برای کنتور هوشمند گاز ۷۶ میلیون باشد. در کشوری چون سوئد، هوشمندسازی در سال ۲۰۰۳ شروع شد و تا سال ۲۰۲۰ تمام کنتورها در این کشور هوشمند شده بودند. سوئد پیشتاز در دیجیتالی سازی فعالیت‌های خدماتی خود است و شهرهای هوشمند آن قرار است تا ۲۰۴۰ به صفر خالص در انتشار دیاکسید کربن برسند.
جالب اینکه از میان تمام مصرف کنندگانی که از کنتور هوشمند استفاده می‌کنند، ۸۶ درصد اذعان داشته‌اند که شیوه مصرف خود را به نفع کاهش در هزینه‌ها تغییر داده‌اند. دلیل این امر نیز آگاهی لحظه‌ای و دقیق از میزان مصرف، زمانه‌ای پیک و تعرفه‌های قیمت و شیوه‌های کنترل
مصرف و کاهش میزان قبض است.
کنتور هوشمند انرژی یک تحول در حوزه خدمات رسانی و شفاف‌سازی فوق‌العاده در تأمین و توزیع انرژی است. تحولی که نه تنها یک بهبود فوق‌العاده در مصرف ایجاد می‌کند، بلکه زیرساختی پایه برای هوشمندسازی بیشتر، افزایش بهره‌وری بخش تولید نیرو، کاهش مصرف خانوار و افزایش دسترسی مناطق بیشتر به انواع انرژی‌هاست.
فواید استفاده از کنتور هوشمند
- – ارائه اطلاعات دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر از میزان مصرف واحدهای مسکونی یا تجاری
- – امکان بیشتر در تعریف تعرفه‌های مختلف مصرف و دقت بالا در اعمال آنها
- – امکان قطع و وصل از راه دور
- – امکان برون‌سپاری فرایند تأمین، توزیع و نگهداری انرژی مصرفی
- – مهیا شدن شرایط برای رصد دائم و هوشمند کیفیت انرژی در نقاط مختلف و اعمال تغییر در صورت نیاز
- – ارائه گزارش‌های آماری دقیق که می‌تواند به مصرف کننده در مدیریت بهتر انرژی مصرفی کمک شایانی کند
- – حذف مشکل ناخوانا بودن اطلاعات و دریافت فیش‌های نامتعارف
- – آماده‌سازی شرایط برای هوشمندسازی بیشتر در فرآیند تأمین، توزیع و مصرف انرژی
- – امکان رصد دائم میزان مصرف و پیک‌های مختلف آن در اپلیکیشن‌های گوشی همراه
کنتورهای هوشمند انرژی آغازی بر نسل جدید از کنتورها در تمام مصارف خانگی و بخصوص مصرف انرژی الکتریسیته و سوخت هستند. در روزهای بحرانی از مصرف انرژی، مانند زمستان در مصرف انرژی یا تابستان‌های داغ در مصرف برق، حتی ۱ درصد کاهش نیز می‌تواند از قطعی سراسری و منطقه‌ای جلوگیری کند. این در حالی است که استفاده از کنتور هوشمند می‌تواند تا ۲۰ درصد در کاهش مصرف انرژی موثر باشد.
کنتور هوشمند انرژی یک تحول در حوزه خدمات رسانی و شفاف‌سازی فوق‌العاده در تأمین و توزیع انرژی است. تحولی که نه تنها یک بهبود فوق‌العاده در مصرف ایجاد می‌کند، بلکه زیرساختی پایه برای هوشمندسازی بیشتر، افزایش بهره‌وری بخش تولید نیرو، کاهش مصرف خانوار و افزایش دسترسی مناطق بیشتر به انواع انرژی‌هاست. در نهایت، کنتور هوشمند انرژی جزء استراتژیک‌ترین مولفه‌های تحول دیجیتال برای صنایع است. شرکت‌هایی که مصرف بالایی در انرژی دارند بیش از هر واحد دیگری به این کنتورها و بهره‌وری منتج از آنها نیاز خواهند داشت.
با افزایش فشارها در کاهش ردپای کربن، چه در حوزه ملی و چه در حوزه بین‌الملل، شرکت‌ها نیاز بیشتری به هوشمندسازی بخش انرژی خود احساس خواهند کرد، چراکه کارایی شرکت در فعالیت‌های این بخش اصلی‌ترین نقش را در توسعه پایدار سازمان بازی خواهد کرد.