سالهاست که سخن از توسعه و رونق اقتصادی است و این سودایی است که با اقتصاد ما عجین شده است اما شاید بتوان گفت هیچکدام از راهکارهای ارائه شده نتوانسته اند مسیر دائمی باشند و موجب رشد و اعتلای این کشور گردند اما مشکل اصلی کجاست؟ چرا هیچکدام این نسخه ها کار آمدی لازم را تاکنون نداشته اند، قطعا وقتی بررسی صورت بپذیرد دلایل زیادی برای میتوان بر شمرد از نسخه های سوبسیدی و یارانه ای تا سندهای عریض و طویل آیین نامه ای، اما شاید بتوان گفت یکی از مهمترین دلیل های این عدم توفیق نبود نگاه توسعه به صورت پایدار است.توسعه زیر ساختی با پایداری که بتواند ماندگار و دائمی شود و خود نیز توان زایندگی و توسعه خود را داشته باشد. تولید یک برنامه مبتنی بر توسعه پایدار تفاوتی که با سایر برنامه ریزی ها دارد به چهار اصل ویژه توجه میکند که این اصول میتواند نتیجه متفاوتی را از سایر برنامه های قبلی رقم بزند و به همین دلیل این راهکار تبدیل به یک راهکار عملی میسازد.
اصل اول شروع از ریشه و تولید از اولین نهادشکل دهنده
تجربه رشد بسیاری از کشورها از اروپا در بعد از خرابی های جنگ جهانی ، چین و روسیه و امروز کشورهای پر رشد مانند ویتنام، تایلند، هند و برزیل این درس را به ما می آموزد شروع توسعه را باید از اولین تولید کننده آغاز نمود، در جوامع بشری همیشه اولین تولید کننده ها روستا ها بوده اند، روستا تولید کنندگان اولین مایحتاج زندگی بشر یا پایین تر لایه هرم مازلو هستند، در روستا قسمت اصلی مواد غذایی، دامها و مواد خام طبیعی ، گیاهان دارویی و بسیاری از موارد دیگر را برای زندگی شهری تولید میگردد، رونق و گردش اقتصاد روستایی التزام گردش اقتصاد شهری و زندگی شهری است و اگر این موتو مولد کارایی اش را از دست بدهد یا ضعیف بشود آنوقت مجبور هستیم از سایر درآمدها و منابعمان هزینه نماییم تا این ضعف را جبران نماییم، همچنین رونق روستا باعث تعادل هرم جمعیتی از لحاظ جغرافیایی میگردد و سنگینی قسمتی بیش از سایر نقاط نمیشود تا سایر دارایی ها و امکانات را به جای تناسب به سمت خود بکشد، امروزه نیاز کشور ما نیز مانند تمامی کشورهایی که مسیر رشد و توسعه را طی نموده اند تقویت اقتصاد روستایی ، کارآفرینی و اشتغال درون زا در روستا ها و توسعه دورنی آنهاست.
اصل دوم ، دانایی و دانش پیشران توسعه است
از هر نقطه که ای توسعه آغاز می شود نیاز مند آن است که همه افراد در آن مشارکت نمایند، مهمترین راه همسو سازی افراد دادن آگاهی به آنها برای ضرورت کار، چگونگی کار و تبین و آموزش موارد آن است، آموزش اصل مهمی برای رسیدن به توسعه پایدار است بدلیل اینکه در جامعه که ندانند که چرا باید کاری صورت بپذیرد، کاری صورت نمیگیرد و وقتی کاری صورت بگیرد که درست ندادند آن را چگونه باید انجام دهند، آن کار نتیجه دلخواهی را نخواهد داشت و با کیفیت مورد نظر صورت نخواهد پذیرفت، اگر آموزشی صورت نگیرد و دانشی به جریان نیفتد مسیر توسعه به کمال خود نخواهد رسید، عدالت آموزشی و قابلیت دسترسی آن برای همه افراد متناسب با نیاز و حرفه آنها موضوع مهم دیگری است که در این مسیر باید اتفاق بیفتد تا این رشد و پایداری به صورت یکسان و متناسب رشد پیدا نماید.
اصل سوم از همه منابع استفاده نمایید.
زمانی که به ورطه توسعه وارد میشوم دیگر زمان کارهای نصفه و نیمه نیست بلکه باید همه جانبه به این مهم ورود کرد، این بدین معنی است که باید از همه منابع در دسترس استفاده نمود، دسترسی به این منابع شامل منابع انسانی و سایر منابع است ، سایر منابع شامل زمین و آب و خاک ، پتانسیل های رشد و موارد اقلیمی میشود که در هر منطقه ای متفاوت است ولی متناسب هر منطقه باید مورد استفاده قرار گیرد ، این موارد پتانسیل های بالایی برای توسعه های خاص و تحریک موارد پایه ای مانند گردشگری را برای توسعه فراهم می سازد.
در مورد منابع انسانی دو نکته باید مورد توجه قرار گیرد ، نکته اول استفاده از فرصت های بومی و منطقه ای الویت بسیار بیشتری دارد مگر در مواردی که ناگزیر به استفاده از سایر منابع هستیم، اصل کاهش جابجایی افراد بومی و تعلق افراد به ریشه و خاک خود یکی از عوامل پایداری توسعه شکل گرفته است، نکته دوم و بسیار مهم این است که از دیرباز موتور محرک بسیاری از تولید ها و مولد تاریخی صنایع روستا و امروز بسیاری از موضوعات خلاقانه و با ظرافت خانمها هستند، فعالسازی ظرفیت کاری خانمها به عنوان یکی از مهمترین منابع انسانی با توانایی و کیفیت بالای کاری و همچنین انگیزه مند تر کردن و توانمندسازی بیشتر آنها با ایجاد برابری جنسیتی در تحصیلات ، آموزش ، انتخاب شغل ، ارتقای شغل و گرفتن سمت های مدیریتی و رهبری از نکات و ارکان مهمی است که باعث رشد اقتصادی و پایدار بسیاری از کشورها شده است و در ایران نیز میتواند به عنوان نسخه کارگشایی عمل نماید و باعث سرعت گیری توسعه وپایداری بیشتر آن گردد.
اصل چهارم توسعه نیاز به مشارکت و نفع همه افراد دارد
اصل مهم دیگر که ضریب موفقیت طرحهای توسعه پایدار را در جهان بیشتر نموده است ، اصل مشارکت و ذینفع بودن همه افراد در این توسعه است، تجربه نشان داده است که زمانی که توسعه به یک شخص ، گروه و یا حتی به دولت ها تعلق داشته باشد اما اقشار متوسط و ضعیف جامعه سهم پر رنگی در آن نداشته باشند و تنها نیروی کار آن باشند باعث این میشود که افراد احساس تعلق و مالکیت کمی به موضوع دارند و با تکانه های آسیب زننده اقتصاد یا ناپایداری های اقتصادی نمی توانند حمایت لازم را از آن داشته باشند و حل معضلات را به دارندگان این سرمایه گذاری واگذار می نمایند، اما زمانی که افراد خود مالک و ذینفعی همین نهادهای خرد توسعه هستند با توجه به مالکیت و شراکت آنها در این موضوع به این مسایل به گونه دیگری نگاه میکنند و همین موضوع باعث این می شود که همراهی و همدلی بیشتری داشته باشند. ساختار ایجاد بنگاه های اقتصادی به صورت تشکل های منطقه ای ، تعاونی ها و شرکت های سهامی عام راهکارهایی عملی و کارآمد برای این موضوع هستند و باعث میشوند به علت مشارکت همه افراد توسعه پایدار بوده و منافع حاصل از آن به صورت عادلانه بین همه افراد توزیع شود تا رضایت همه را در بر داشته باشد.
حرکت به سمت توسعه ای پایدار با نگاه به اصول ذکر شده که از تجربه سایر کشورهای دارای رشد سریع و توسعه یافته مخصوصا در مدل های کشورهای جهان سومی توسعه یافته و اسناد توسعه اقتصادی سازمان ملل متحد (یونیدو) می تواند در حال حاضر همان نسخه درمان گر و یا تسهیل گر برای توسعه و رونق اقتصادی وطن عزیزمان ایران اسلامی باشد.